Ο Λουκασένκο και η «αλλαγή»

Προεδρικές εκλογές σήμερα στη Λευκορωσία, αλλά σύμφωνα με όλα τα προγνωστικά θα είναι μια νίκη ρουτίνας για τον νυν πρόεδρο. Οι τελευταίες δημοσκοπήσεις εμφανίζουν τον Αλεξάντερ Λουκανένο ως το αδιαμφισβήτητο φαβορί, με τη δημοτικότητα των αντιπάλων του να έχει καταβαραθρωθεί. Ο πρόεδρος της Λευκορωσίας, της πρώην σοβιετικής προεδρικής δημοκρατίας, κυβερνα από το 1994 αυταρχικά. Την Κυριακή ελπίζει να επισφραγήσει μία ακόμη εκλογική επιτυχία, την πέμπτη κατά σειρά.

Πριν από μερικές εβδομάδας μία είδηση εκ Ρωσίας επισκίασε όμως την προεκλογική περίοδο. Η Ρωσία είναι η σημαντικότερη σύμμαχος της Λευκορωσίας. Μόλις πρόσφατα έγινε γνωστό ότι η Μόσχα σχεδιάζει την κατασκευή αεροπορικής βάσης στη Λευκορωσία, με φόντο την ουκρανική κρίση. Το 45% όμως των πολιτών τάσσεται κατά. Ο Λουκασένκο από την πλευρά του, προκειμένου να ελαχιστοποιήσει τις εκλογικές απώλειες, άσκησε για πρώτη φορά κριτική στο Κρεμλίνο, υπογραμμίζοντας ότι η Λευκορωσία δεν χρειάζεται μια τέτοια στρατιωτική βάση.

Ο Λουκασένκο θέλει να βγάλει την ταμπέλα του «τελευταίου δικτάτορα»

O Λουκανένκο θέλει πάσει θυσία να αποτινάξει την εικόνα του «τελευταίου δικτάτορα της Ευρώπης». Σε συνέντευξή του στο πρακτορείο Bloomberg τον Απρίλιο είχε πει: «Υπάρχουν δικτάτορες που είναι πολύ χειρότεροι από εμένα, έτσι δεν είναι; Εγώ είμαι το λιγότερο κακό». Τα υπονοούμενα αφορούσαν κυρίως τον ρώσο πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν. Πράγματι από το ξέσπασμα της ουκρανικής κρίσης και μετά οι αναφορές στις «δικτατορικές καταβολές» του Λουκασένκο είναι ολοένα λιγότερες. Το αποκορύφωμα της απολυταρχικής του διακυβέρνησης ήρθε το 2010, όταν μετά την εκλογική νίκη έδωσε εντολή στην αστυνομία να καταπνίξει αντικυβερνητικές διαδηλώσεις στο κέντρο του Μινσκ. Πολλοί από τους πολιτικούς του αντιπάλους φυλακίστηκαν. Η αντίδραση της ΕΕ ήταν έντονη και η απομόνωση του Λουκασένκο εντονότερη.

Πολιτική εκμετάλλευση της ουκρανικής κρίσης

Ο Αλεξάντερ Λουκασένκο, πλέον 61 ετών, προσπάθησε να χρησιμοποιήσει την ουκρανική κρίση για ίδιο πολιτικό όφελος, προκειμένου καταρχήν να σπάσει τη διεθνή απομόνωση της χώρας. Το Μινσκ έγινε ο επίσημος τόπος συνάντησης της ουκρανικής κυβέρνησης και των αυτονομιστών. Ο Λουκασένκο χρησιμοποιεί την ουκρανική κρίση και για εσωτερική χρήση, θέτοντας το ερώτημα: σταθερότητα ή χάος. Όπως λέει, όσοι απορρίπτουν το δόγμα της επανάστασης και του αιματηρού πολέμου πρέπει να τον ψηφίσουν. Πράγματι σύμφωνα με ανεξάρτητη λιθουανική δημοσκόπηση η σταθερότητα και η ασφάλεια είναι οι δύο βασικές προτεραιότητες του 45% των Λευκορώσων. Σύμφωνα με τον Όλεγκ Μανάεφ από το ανεξάρτητο Ινστιτούτο Κοινωνικών, Οικονομικών και Πολιτικών Μελετών πολλοί ψηφοφόροι φοβούνται μήπως η χώρα μετατραπεί σε νέα Ουκρανία. Σύμφωνα με τον Μανάεφ ο Λουκασένκο θα κερδίσει τις εκλογές, κατακτώντας τα 2/3 των ψήφων, ενώ κανένας από τους τρεις συνυποψηφίους του δεν είναι σε θέση να τον ανατρέψει. Ωστόσο, πολλοί πολιτικοί από την αντιπολίτευση, όπως ο Αλεξάντερ Λεμπένκο, καλούν τους πολίτες να μην προσέλθουν στις κάλπες, μποϋκοτάροντας τις εκλογές.

Ο φόβος οικονομικής κατάρρευσης

Πολλοί πάντως βλέπουν και οικονομικά κίνητρα πίσω από αυτή την μικρή μεταστροφή του Λουκασένκο και το κλείσιμο του ματιού στη Δύση. Η χώρα έχει πληγεί σοβαρά από την οικονομική κρίση λόγω δυτικών κυρώσεων, οι οποίες τυπικά λήγουν στις 31 Οκτωβρίου. «Ακόμη κι αν λήξουν οι κυρώσεις δεν υπάρχουν εκείνα τα εχέγγυα που αποδεικνύουν ότι σε πολιτικό επίπεδο πληρούνται οι δημοκρατικές προϋποθέσεις», αναφέρει ο Όλιβερ Καζμάρεκ, γερμανός Σοσιαλδημοκράτης βουλευτής που συμμετέχει στη γερμανική κοινοβουλευτική επιτροπή για τη Λευκορωσία. Ο ίδιος τονίζει βέβαια ότι η Δύση παρακολουθεί και τα θετικά σημάδια που εκπέμπει η χώρα, όπως η απελευθέρωση των κρατουμένων, μολονότι κάτι τέτοιο δεν αρκεί. Σε κάθε περίπτωση ο Λουκασένκο κυβερνά ακόμη μόνος. Και όπως επισημαίνει ο δημοσιογράφος Αλεξάντερ Κλασκόφσκι από την ιστοσελίδα Naviny.by «δεν θα πρέπει ο κόσμος να πιστέψει ότι ο Λουκασένκο άλλαξε ξαφνικά και μετατράπηκε σε δημοκράτη».

Ρόμαν Γκοντσαρένκο / Δήμητρα Κυρανούδη