Ο στρατηγός Χαφτάρ και ο μύθος της σταθερότητας

Την ώρα που η διεθνής κοινότητα κινείται με μεγάλη δυσκολία προς την κατεύθυνση επιβολής εμπάργκο όπλων στην Λιβύη και την επίτευξη συμφωνίας εκεχειρίας, οι στρατιωτικές επιχειρήσεις του στρατηγού Χαφτάρ να καταλάβει ολόκληρη τη χώρα εισέρχονται στον 11ο μήνα, και όπως παρατηρούν διεθνείς αναλυτές, δεν φαίνεται διατεθειμένος να μοιραστεί την εξουσία με τον αντίπαλό του και αναγνωρισμένο διεθνώς πρωθυπουργό Φάρατζ. Σε όλο αυτό το διάστημα ο Χαφτάρ κατάφερε να ενισχύσει τη θέση του, πατώντας στα χνάρια του Αιγύπτιου προόδου Αμπντέλ Φατάχ αλ Σίσι, ο οποίος χαρακτηρίζει τρομοκράτη και εχθρό, όποιον αμφισβητεί την κυριαρχία του.

«Θηριωδίες του Λιβυκού Εθνικού Στρατού»

Κάτω από την επωνυμία Ελεύθερος Εθνικός Στρατός ο Χάφταρ έχει μαζέψει πολιτοφύλακες και μισθοφόρους, που έχουν εισχωρήσει σε όλες τις υψηλές θέσεις της οικονομίας της εμβρυακής χώρας του, όπως ακριβώς συμβαίνει και στην Αίγυπτο. Ο Γιαλέλ Χαρσαουί, Λίβυος ερευνητής στο Ινστιτούτο Clingendael της Ολλανδίας, είπε ότι ο Χαφτάρ επιδιώκει την απόλυτο στρατιωτικό έλεγχο ολόκληρη της Λιβύης και των θεσμών της. «Δεν θέλει να γίνει πρωθυπουργός, ούτε καν πρόεδρος, φαντάζεται τον εαυτό του επάνω από όλα αυτά, έχει μαξιμαλιστικές προθέσεις» λέει. Ο Χαρσαουί υποστηρίζει ότι πριν ο Λίβυος στρατηγός πάρει τον έλεγχο της Βεγγάζης το 2017, ισλαμιστικές ομάδες απειλούσαν σοβαρά την ασφάλεια των κατοίκων, αλλά από τότε που πήρε τον έλεγχο ο Χαφτάρ και επέβαλε στρατιωτικό νόμο, επέτρεψε κάποια σταθερότητα στην περιοχή. Αλλά οι κάτοικοι υφίστανται περιορισμούς στην ελευθερία έκφρασης.

Στις παραλιακές πόλεις της κεντρικής Λιβύης, που από το 2014 έχουν αλλάξει συνεχώς χέρια, οι άνθρωποι υποστηρίζουν ότι η κατάσταση είναι καλύτερη υπό τον Λιβυκό Εθνικό Στρατό και οι στρατιώτες συμπεριφέρονται ευγενικά. Αλλά σε πρόσφατο άρθρο τους οι New York Times παρουσίασαν μια εικόνα της Βεγγάζης, όπου οι κάτοικοι φοβούνται αυθαίρετες συλλήψεις από την πανταχού παρούσα μυστική αστυνομία και παραπονιούνται για διαφθορά, εκβιασμούς, συλλήψεις και φυλακίσεις χωρίς δίκη. Ο Λίβυος αναλυτής Ματία Τζιαμπάολο, που γράφει για την ιταλική δεξαμενή σκέψης Instituto Affari Internazionali, υποστηρίζει ότι το εμβρυακό κράτος του Χαφτάρ «αντικατοπτρίζει αυτό που θα μπορούσε να γίνει σε περίπτωση που πάρει τον έλεγχο». Ακτιβιστές και διακεκριμένοι πολιτικοί έχουν εξαφανιστεί ή προσπαθούν να φύγουν. Το Human Rights Watch αναφέρει ότι όταν ο Λιβυκός Εθνικός Στρατός εισήλθε στην πόλη, έκανε θηριωδίες που θα μπορούσαν να καταγγελθούν ως εγκλήματα πολέμου.     

Δημοσιεύματα στους New York Times κάνουν λόγο για σαλαφιστές ιεροκήρυκες που καλούν σε πίστη προς τον Χαφτάρ και επιβάλλουν ένα αυστηρό θρησκευτικό καθεστώς στη Λιβύη. Ντόπιος που μίλησε στην εφημερίδα Middle East Eye είπε ότι οι ιμάμηδες έχουν πάρει την εντολή από την κυβέρνηση στα ανατολικά της χώρας να υπακούουν τυφλά στον Χαφτάρ και να τον μνημονεύουν στις προσευχές τους. Το International Crisis Group ανέφερε τον περασμένο Απρίλιο ότι η ομάδα αλ Μαντκχάλι, παρακλάδι υπερσυντηρητικών σαλαφιστών με προέλευση από την Σαουδική Αραβία, αποτελούν το βασικό κομμάτι των προσπαθειών του Εθνικού Λιβυκού Στρατού να καταλάβουν την Τρίπολη και να επιβάλουν τη σαρία. 

Προειδοποιήσεις στα κράτη-μέλη της ΕΕ

Ο Γιαλέλ Χαρσαουί υποστηρίζει ότι ο Χαφτάρ κατάφερε να μεγιστοποιήσει την στήριξη των ξέων «πουλώντας» τους την εικόνα ενός πολέμαρχου που μπορεί να επιβάλει τη σταθερότητα στη Λιβύη, εξαλείφοντας κάθε είδους πολιτικό Ισλάμ, το οποίο θα μπορούσε να αποτελέσει πρότυπο στους πληθυσμούς ορισμένων συμμάχων του. Η Αίγυπτος στηρίζει τα σχέδιά του από το 2014 με όπλα, αεροπορικές επιθέσεις και συνεχείς περιπολίες κατά μήκος των κοινών συνόρων για να προστατεύσει τα δυτικά της χώρας από τους ισλαμιστές από την ανατολική Λιβύη. Τα Ενωμένα Αραβικά Εμιράτα ακολούθησαν την Αίγυπτο και έγιναν η πιο ισχυρός υποστηρικτής της Λιβύης με όπλα. Μόνο φέτος και παρά το εμπάργκο όπλων έστειλαν 100 καράβια με οπλισμό για τον Λιβυκό Ελεύθερο Στρατό.

Ανάμεσα στους υποστηρικτές του Χαφτάρ είναι η Γαλλία και η Ρωσία, με την τελευταία να είναι παρούσα στη χώρα με μισθοφόρους και με οικονομική βοήθεια, ελπίζοντας σε γεωπολιτική επιρροή στη νότια Μεσόγειο. Τελευταία και ο πρόεδρος Τραμπ εξέφρασε την υποστήριξή του προς τον Χάφταρ κατόπιν μεσολάβησης του προέδρου Αλ Σίσι. Το ερώτημα βέβαια είναι ποιος μπορεί να είναι ο αντικαταστάτης του, δεδομένου ότι είναι 75 χρονών και έχει υποστεί εγκεφαλικό το 2018. «Οι γιοι του δεν μπορούν, γιατί δεν μπορούν να γίνουν αποδεκτοί, όπως ο πατέρας τους» υποστηρίζει ο Γιαλέλ Χαρσαουί. «Είναι ένα δύσκολο θέμα για όσες χώρες στηρίζουν τον Χαφτάρ». Εκτός των άλλων αβεβαιοτήτων που αφορούν την διαδοχή του, προστίθεται και το ότι η εικόνα του Χαφτάρ ως σταθεροποιητή βασίζεται σε κούφια λόγια. Αυτό τουλάχιστον υποστηρίζει ο Ματία Τζιαμπάολο, αναφέροντας την έλλειψη συνοχής των στρατιωτικής δυνάμεων, την έλλειψη ισχυρών κρατικών θεσμών και ένα επίπεδο καταπίεσης που θα μπορούσε να οδηγήσει σε εξεγέρσεις. «Διεθνείς παίκτες και κυρίως κράτη μέλη της ΕΕ καλά θα κάνουν να ακούσουν με προσοχή αυτήν την προειδοποίηση και να μην επαναλάβουν παλιά λάθη επενδύοντας στο μύθο μια απολυταρχικής σταθερότητας». 

Τον Άλινσον

Επιμέλεια: Ειρήνη Αναστασοπούλου