Ο Φραγκίσκος συναντά τον Βαρθολομαίο

Ο Πάπας Φραγκίσκος αρχίζει την πρώτη τριήμερη περιοδεία του στη Μέση Ανατολή από τότε που ανέλαβε τα καθήκοντά του ως προκαθήμενος της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας. Τρεις σταθμοί, Ιορδανία, Παλαιστίνη, Ισραήλ και τρεις θρησκείες, Χριστιανισμός, Ισλάμ, Ιουδαϊσμούς. Ο πάπας Φραγκίσκος αναμένεται να μιλήσει δεκατέσσερις φορές μπροστά σε χιλιάδες πιστούς. Στην κορυφή όμως του προγράμματός του βρίσκεται η συνάντησή του με τον Πατριάρχη Βαρθολομαίο στα Ιεροσόλυμα, και μάλιστα τέσσερις φορές μέσα στις επόμενες τρεις μέρες.

Η συνάντηση αυτή αναμένεται με μεγάλο ενδιαφέρον τόσο από την πλευρά της Ορθόδοξης όσο και της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας, ενώ ακολουθεί την παράδοση που είχαν ξεκινήσει οι προκάτοχοί τους, Πάπας Παύλος IV και Πατριάρχης Αθηναγόρας στους Αγίους Τόπους το 1964. Για τον Πάπα Φραγκίσκο η συνάντηση με τον Πατριάρχη Βαρθολομαίο αποτελεί αναμφίβολα το «βασικό θέμα» της περιοδείας αυτής, ενώ και οι δύο βλέπουν στη συνάντηση αυτή μια ευκαιρία που αναμένεται να ανοίξει νέες προοπτικές για έναν πιο ουσιαστικό διάλογο μεταξύ των δύο Εκκλησιών.

Φιλία και διάλογος μεταξύ θρησκειών

Πριν από δεκατέσσερα χρόνια ο Πάπας Ιωάννης Παύλος ΙΙ (1920-2005) είχε επίσης βρεθεί στους Αγίους Τόπους στο πλαίσιο επταήμερης περιοδείας για να αποδώσει φόρο τιμής στα θύματα του Ολοκαυτώματος. Ο ίδιος είχε χάσει πολλούς προσωπικούς φίλους στο Ολοκαύτωμα, ενώ συναντήθηκε με έναν επιζώντα, τον οποίο είχε βοηθήσει να διαφύγει μετά την απελευθέρωση του στρατοπέδου συγκέντρωσης στην Τσεστόχοβα της Πολωνίας. Με την ευκαιρία της επίσκεψης εκείνης ο Πάπας Ιωάννης Παύλος είχε επισκεφθεί και τον Πανάγιο Τάφο.

Εννέα χρόνια αργότερα, το 2009, και ο Πάπας Βενέδικτος XVI επισκέφθηκε την περιοχή. Λόγω της ιδιαίτερης πολιτικής συγκυρίας, όταν τα βλέμματα ήταν στραμμένα στον μουσουλμανικό κόσμο, ο ίδιος επέλεξε να επισκεφθεί τον ισλαμικό Θόλο του Βράχου. Με μία σημαντική ομιλία, κατάφερε να μεταστρέψει το αρνητικό κλίμα που είχε δημιουργηθεί λόγω μιας παλαιότερης ομιλίας του με αιχμές για το Ισλάμ στο Ρέγκενσμπουργκ το 2006. Με την επίσκεψη στο σημαντικότερο μουσουλμανικό τέμενος της Ιερουσαλήμ το 2009, το κλίμα άλλαξε και έκτοτε συνέδεσε το όνομά του με τον διάλογο μεταξύ Ισλάμ και Ρωμαιοκαθολικών.

Και ο Πάπας Φραγκίσκος αναμένεται να συνεχίσει την παράδοση αυτή κι έτσι θα συνοδεύεται από τον αργεντίνο ραβίνο Αβραάμ Σκόρκα και τον Ομάρ Αμπούντ, Γενικό Γραμματέα του Ισλαμικού Κέντρου του Μπουένος Άιρες.

Προσέγγιση με την Ορθόδοξη Εκκλησία

Aυτή τη φορά πάντως έμφαση δίνεται στις σχέσεις της Ρωμαιοκαθολικής με την Ορθόδοξη Εκκλησία, οι οποίες επίσημα είχαν χωριστεί το 1054 με το «Μεγάλο Σχίσμα». Έκτοτε ακολούθησαν 1.000 χρόνια αποξένωσης και περίοδοι, κατά τις οποίες κυριάρχησαν οι έριδες. Ως εκ τούτου η συνάντηση του Πάπα Παύλου VI με τον Πατριάρχη Αθηναγόρα το 1963 είχε ιδιαίτερα βαρύνουσα σημασία για την επαναπροσέγγιση των δύο Εκκλησιών, σε μια εποχή μάλιστα που και στους κόλπους των Ορθοδόξων υπήρχαν προβλήματα, κυρίως με την αυτοκέφαλη Εκκλησία της Ρωσίας, η οποία συχνά αποκαλούνταν «τρίτη Ρώμη», δίπλα στο Βατικανό και την Κωνσταντινούπολη.

Από το 1963 μέχρι σήμερα υπάρχει τακτικός διάλογος μεταξύ Ορθοδόξων και Ρωμαιοκαθολικών, ο οποίος ιδιαίτερα τα τελευταία είκοσι χρόνια εδραιώνεται ολοένα περισσότερο. Ο Πατριάρχης Βαρθολομαίος μάλιστα επισκέφθηκε το Βατικανό τον Μάιο του 2013, όταν ανέλαβε τα καθήκοντά του ως προκαθήμενος της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας ο Πάπας Φραγκίσκος.

Σήμερα ο διάλογος μεταξύ των δύο εκκλησιών αποκτά εκ νέου εξέχουσα σημασία. Ο Βενεδικτίνος μοναχός Νικόδημος από το γερμανόφωνο Μοναστήρι της Κοιμήσεως της Θεοτόκου στην Ιερουσαλήμ, ειδικός σε θέματα ορθόδοξης θεολογίας, που μετέχει στον διάλογο μεταξύ Καθολικής και Ορθόδοξης Εκκλησίας, εξέφρασε σε συνομιλία με την Deutsche Welle την ελπίδα ότι η συνάντηση του Πάπα Φραγκίσκου με τον Πατριάρχη Βαρθολομαίο να προσδώσει «μία νέα δυναμική» στις σχέσεις των δύο Εκκλησιών ενώ αναμένεται να είναι μία «σημαντική στιγμή για την ιστορία». Πρόκειται άλλωστε για «δύο πραγματικά χαρισματικές προσωπικότητες», αναφέρει ο Πατέρας Νικόδημος.

Christoph Strack / Δήμητρα Κυρανούδη

Υπεύθ. Σύνταξης: Σπύρος Μοσκόβου