Ο φτηνός καφές σε βάρος του παραγωγού

Στην Ευρώπη ο καφές από τη Γουατεμάλα είναι περιζήτητος. Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, το περασμένο έτος εξήχθησαν περίπου 43.000 τόνοι καφέ από την Γουατεμάλα στην Ευρωπαϊκή Ένωση, αξίας 130 εκατομμυρίων ευρώ. Ωστόσο, σήμερα εξαιτίας της χαμηλής τιμής στην παγκόσμια αγορά η κατάσταση για τους καλλιεργητές καφέ στην Γουατεμάλα είναι αφόρητη. «Η καλλιέργεια καφέ είναι σήμερα μη κερδοφόρα», λέει ο Χοσέ ντε Λεόν, ο οποίος, έχοντας στην κατοχή του μία φυτεία πέντε εκταρίων, ανήκει στους μεγαλύτερους από τους μικρούς παραγωγούς της πόλης Σαν Πάμπλο στη Γουατεμάλα. 

Σύμφωνα με τον Διεθνή Οργανισμό Καφέ, η τιμή του ακατέργαστου καφέ έπεσε σχεδόν κατά 7% τον Αύγουστο σε σύγκριση με το Ιούλιο. Ο ίδιος οργανισμός μάλιστα αναφέρει ότι η υπερπροσφορά είναι ο κύριος λόγος που οι εξαγωγές καφέ αυξάνονται κάθε χρόνο. Οι μεγαλύτερες χώρες εξαγωγής είναι η Βραζιλία και το Βιετνάμ.

«Ο καφές είναι η δεύτερη πιο εμπορεύσιμη πρώτη ύλη στον κόσμο, μετά το αργό πετρέλαιο», αναφέρει η Κάτριν Κνάουφ από το Ινστιτούτο Διεθνών Οικονομικών του Αμβούργου. Και στην Γερμανία ο καφές αποτελεί ένα από τα πιο δημοφιλή ροφήματα. Σύμφωνα με πληροφορίες της Γερμανικής Ένωσης Καφέ, κάθε Γερμανός κατανάλωσε το περασμένο έτος κατά μέσο όρο 164 λίτρα καφέ. Επιπλέον, οι γερμανοί καταναλωτές συχνά αγοράζουν καφέ που είναι σε προσφορά: Σύμφωνα με την έρευνα αγοράς της εταιρείας Νίλσεν, το πρώτο εξάμηνο του έτους αυξήθηκαν οι πωλήσεις του καφέ φίλτρου που ήταν σε προσφορά κατά 61%. Κατά το ίδιο χρονικό διάστημα το περασμένο έτος το ποσοστό ανερχόταν σε 59%.

Κρίση αντιμετωπίζουν οι καλλιεργητές καφέ στη Γουατεμάλα

Ο 63χρονος αγρότης από τη Γουατεμάλα δον Χοσέ αναφέρει ότι γύρω στο 80% των περίπου 60.000 κατοίκων του Σαν Πάμπλο ζουν από την καλλιέργεια καφέ. Συνολικά 87 καλλιεργητές έχουν σχηματίσει έναν συνεταιρισμό, ο οποίος ανήκει στην εθνική ένωση «Fedecocagua» που εμπορεύεται τον καφέ. Για κάθε 50 κιλά καφέ πρέπει κανείς να εισπράττει 750 κετσάλ Γουατεμάλας (περίπου 86 ευρώ) για να τα βγάλει πέρα, υπολογίζει ο δον Χοσέ. «Αυτή τη στιγμή πουλάμε 50 κιλά για 650 κετσάλ», προσθέτει. Ακριβώς επειδή ο σύλλογος βοηθάει οικονομικά, πολλοί μπορούν ακόμα να συνεχίσουν.

Αν και ακολουθούν τα πρότυπα βιολογικής γεωργίας που απαιτούνται από τις ΗΠΑ και την Ευρωπαϊκή Ένωση, όπως εξηγεί ο Λεονέλ Καρμέλο, τεχνικός σύμβουλος της «Fedecocagua» στο Σαν Πάμπλο, οι καλλιεργητές δεν πληρώνονται ανάλογα. «Οι παραγωγοί μας ρωτούν: Πώς να μας φέρει ικανοποίηση το γεγονός ότι οι πελάτες μας έχουν τη δυνατότητα να καταναλώσουν ένα προϊόν χωρίς χημικά, όταν εμείς υποφέρουμε από την πείνα;», συμπληρώνει ο Καρμέλο.

Όταν οι καλλιεργητές δεν καταφέρνουν να πληρώσουν τους εργάτες τους τον νόμιμο κατώτατο μισθό, ο οποίος αντιστοιχεί σε δέκα ευρώ την ημέρα, τους πληρώνουν για την ποσότητα των καρπών καφέ, αντί για την ημέρα. Τα χρήματα όμως δεν επαρκούν για νέες καλλιέργειες ή την εξόντωση των ζιζάνιων και έτσι μακροπρόθεσμα η ποιότητα υποβαθμίζεται και μειώνονται οι θέσεις εργασίας για τους εργάτες. «Επειδή δεν βρίσκουν άλλες εναλλακτικές για δουλειά στην περιοχή μεταναστεύουν – στο Μεξικό ή όπου θέλει κανείς να πάει… στις ΗΠΑ…», λέει ο Καρμέλο.

Σύμφωνα με έκθεση του Διεθνούς Οργανισμού Καφέ, πολλές φορές οι αμοιβές που καταβάλλονται στους καλλιεργητές δεν επαρκούν για να καλύψουν το κόστος παραγωγής. Επομένως, οι πόροι διαβίωσης των μικρών αγροτών περιορίζονται σημαντικά. «Οι πολυεθνικές εταιρείες καφέ καταβάλλουν στους καλλιεργητές καφέ μόλις το ένα τέταρτο της τιμής που καθορίζεται από τη διεθνή συμφωνία του 1983 για τον καφέ», δήλωσε ο Φερνάντο Μοράλες ντε λα Κρουθ, ιδρυτής της πρωτοβουλίας «Café for Change». Η Ευρωπαϊκή Ένωση, ως ο μεγαλύτερος εισαγωγέας καφέ στον κόσμο, είναι εκείνη που ευνοείται περισσότερο οικονομικά από αυτήν τη δυστυχία στον αναπτυσσόμενο κόσμο, υπογραμμίζει.

Νικ Κάιζερ, Μαρκ Νιτσόλκα

Επιμέλεια: Μαγδαληνή Γκόγκου