Ο Χ. Γκουαϊδό, η Ελλάδα και η "μεταστροφή” της Δύσης

Οι επαναστατικές ασκήσεις του Χουάν Γκουαϊδό στο δύσβατο στίβο της πολιτικής δεν άντεξαν στο χρόνο. Δύο χρόνια πέρασαν από την απόπειρά του να αναλάβει την εξουσία και τη δημόσια ορκωμοσία του ως μεταβατικού προέδρου της Βενεζουέλας στις 23.01.2019. Στην πολιτική θεωρία αυτό ονομάζεται πραξικόπημα. Στη θεωρία. Γιατί στην πράξη οι ΗΠΑ άνοιξαν τον ασκό του Αιόλου. Αναγνώρισαν πρώτες τον φερόμενο ως “νέο Ομπάμα της Βενεζουέλας” σε αυτό το αξίωμα ακολουθούμενες από άλλες 50 χώρες, εκ των οποίων και κράτη-μέλη της ΕΕ. Με όχημα τον μη χαρισματικό Γκουαϊδό ο δυτικός παράγων τα δύο αυτά χρόνια αναλώθηκε σε μια στρατηγική φθοράς του προέδρου Νικολάς Μαδούρο, παραγνωρίζοντας πόσο βαθιά ριζωμένος είναι ο τσαβισμός σαν κίνημα στη χώρα της Βολιβαριανής Επανάστασης, χωρίς να προσφέρει αξιόπιστη εναλλακτική στον ταλαιπωρημένο λαό. Η Δύση πόνταρε στον Γκουαϊδό και αστόχησε.

Υπόλογος ο Γκουαϊδό ενώπιον της δικαιοσύνης

Η ΕΕ βρίσκεται τώρα σε πορεία προσεκτικής αναδιαμόρφωσης της πολιτικής της απέναντι στη Βενεζουέλα. Στα συμπεράσματα της 25ης Ιανουαρίου για τα αποτελέσματα των βουλευτικών εκλογών του περασμένου Δεκεμβρίου τα 27 κράτη-μέλη ομονοούν μεν ότι δεν αναγνωρίζουν το νεοεκλεγμένο κοινοβούλιο, αλλά αμέσως μετά υπάρχει η εξής επίμαχη πρόταση: “Η ΕΕ αναζητεί τον διάλογο με όλες τις δυνάμεις, που θέλουν την επιστροφή της δημοκρατίας συμπεριλαμβανομένων ιδιαιτέρως του Χουάν Γκουαϊδό και άλλων μελών του απερχόμενου κοινοβουλίου, που αποτελούσε την τελευταία ελεύθερη έκφραση βούλησης των Βενεζουελανών σε μια εκλογική διαδικασία”. Έμπειροι κοινοτικοί αναγνώστες τέτοιων συμπερασμάτων επεσήμαναν ότι για πρώτη φορά ο Γκουαϊδό δεν αναφέρεται πλέον ως μεταβατικός πρόεδρος ή έστω και πρόεδρος της Εθνοσυνέλευσης, όπως σε όλες τις κοινές δηλώσεις μέχρι τώρα. Μα τι άλλαξε; Στη νέα Εθνοσυνέλευση δεν έχει ούτε καν έδρα. Σε αυτό το αδιέξοδο οδηγήθηκε μόνος του. Ως επικεφαλής συνασπισμού δημοκρατικών δυνάμεων κάλεσε τους οπαδούς του να μποϊκοτάρουν τις βουλευτικές εκλογές του περασμένου Δεκεμβρίου μένοντας έξω από το πολιτικό παιγνίδι. Με τη στάση του αυτοπαγιδεύτηκε και προκάλεσε ένα ακόμη ρήγμα, ακόμη κι ανάμεσα στους συνοδοιπόρους του, επιφανές μέλος των οποίων είναι ο Ενρίκε Καπρίλες, δύο φορές υποψήφιος σε προεδρικές εκλογές απέναντι στον Μαδούρο.

Στα δύο αυτά χρόνια οι δραστηριότητες του ”μεταβατικού προέδρου” χρηματοδοτήθηκαν εξ ολοκλήρου και από το πάγωμα στο εξωτερικό όλων των περιουσιακών στοιχείων της κρατικής επιχείρησης πετρελαίου PDVSA της Βενεζουέλας, συμπεριλαμβανομένης και της θυγατρικής της στις ΗΠΑ Citgo Petroleum. Το κεφάλαιο Γκουαϊδό/ΗΠΑ και η δραστηριότητα του προεδρικού συμβούλου Τζον Μπόλτον πριν παραιτηθεί, χρήζουν ιδιαίτερης ανάλυσης για όσα είναι ήδη γνωστά και όσα αποκαλυφθούν μελλοντικά. Κατά την ακρόασή του στο Κογκρέσο πάντως ο νέος Αμερικανός υπουργός Εξωτερικών Άντονι Μπλίνκεν δήλωσε ότι συνεχίζει να στηρίζει τον Γκουαϊδό ως “νόμιμη αρχή” της χώρας, χωρίς να διευκρινίζει από που αρύεται τη νομιμότητά του. Στο εσωτερικό της χώρας το άστρο του Γκουαϊδό έχει δύσει προ πολλού και ο ίδιος αντιμετωπίζει κατηγορίες για οικονομικά σκάνδαλα. Εξεταστική Επιτροπή του κοινοβουλίου υπό τον Χοσέ Μπρίτο κάλεσε τον Γκουαϊδό κι άλλους 30, οι περισσότεροι πρώην βουλευτές, να λογοδοτήσουν για κατάχρηση εκατομμυρίων από τα δημόσια ταμεία. Σε βάρος του Γκουαϊδό τρέχουν τουλάχιστον πέντε ανακρίσεις και ο γενικός εισαγγελέας Ταρέκ Σαέμπ του έχει απαγορεύσει την έξοδο από τη χώρα.

Κενή η θέση του Έλληνα πρέσβη στο Καράκας

Η αλλαγή στάσης της ΕΕ βρίσκει τη Γερμανία σε “δημιουργικό κενό”. Σε ερώτηση δημοσιογράφου στο κυβερνητικό μπρίφινγκ στις 27.01, εάν το Βερολίνο συνεχίζει να αναγνωρίζει τον Γκουαϊδό ως μεταβατικό πρόεδρο ο εκπρόσωπος του υπουργείου Εξωτερικών Κρίστοφερ Μπούργκερ παραδέχθηκε εμμέσως ότι δεν τον αναγνωρίζει με το επιχείρημα ότι η κατάσταση στη Βενεζουέλα έχει εξελιχθεί. Αν εξαιρέσει κανείς την Ισπανία, η Γερμανία είχε πρωτοστατήσει στη στήριξη του Γκουαϊδό. Αξέχαστη θα μείνει η πρωτοβουλία του Γερμανού πρέσβη στο Καράκας Ντάνιελ Κρίνεν, όταν τον Μάρτιο του 2019, επικεφαλής ομάδας ομολόγων του προέταξε τα στήθη του στο διεθνές αεροδρόμιο Σιμόν Μπολιβάρ, για να προστατεύσει τον Χουάν Γκουαϊδό από τη σύλληψη, μετά από ταξίδι του στο εξωτερικό. Ο Κρίνερ κατηγορήθηκε ότι παραβίασε της Σύμβαση της Βιέννης του 1961 αναμειγνυόμενος στα εσωτερικά της Βενεζουέλας, απελάθηκε για να επιστρέψει μήνες αργότερα. Ο “ομόλογός” του στο Βερολίνο Ότο Γκεμπάουερ, δεν διαπιστεύτηκε από το Βερολίνο, αλλά από το …. διαδίκτυο κυκλοφορώντας ως “πρέσβης της Βολιβαριανής Δημοκρατίας της Βενεζουέλας”. Αλλά είχε επαφές ως απεσταλμένος του μεταβατικού προέδρου με την αρμόδια υπηρεσία Λατινικής Αμερικής του γερμανικού ΥΠΕΞ, με βουλευτές αλλά και με οικονομικούς παράγοντες.

Και η Ελλάδα; Πάνω από ένα χρόνο τώρα η θέση του πρέσβη στο Καράκας παραμένει κενή.Πρώτη πράξη του ελληνικού υπουργείου Εξωτερικών μετά τη νίκη της ΝΔ στις βουλευτικές εκλογές του Ιουλίου 2019 ήταν να ευθυγραμμιστεί με την στάση πολλών κρατών-μελών της ΕΕ (και των ΗΠΑ) αναγνωρίζοντας τον Γκουαϊδό ως μεταβατικό πρόεδρο της Βενεζουέλας. Τότε η κυβέρνηση προφανώς δεν ήθελε ο νέος πρέσβης που θα διαδέχονταν τον πρέσβη Νίκο Κοτροκόη να δώσει τα διαπιστευτήριά του στον πρόεδρο Μαδούρο, με τον οποίο σημειωτέον όλες οι πρεσβείες και ξένες αντιπροσωπείες στη Βενεζουέλα, τότε όπως και σήμερα, δεν διέκοψαν ποτέ τις διπλωματικές σχέσεις. Και επέλεξε την διπλωματική απουσία. Την ίδια ώρα η ελληνική κυβέρνηση επένδυσε στον Γκουαϊδό. Τον Ιανουάριο του 2020, στο περιθώριο του Οικονομικού Φόρουμ του Νταβός, ο πρωθυπουργός είχε ολιγόλεπτη συνάντηση μαζί του, ενώ τον Σεπτέμβριο του ίδιου έτους προσκλήθηκε ως ομιλητής διαδικτυακά στο 8ο Athens Democracy Forum που διοργάνωσε ο Δήμος Αθηναίων. H „αποκαθήλωση” Γκουαϊδό από τη Δύση θέτει τώρα το ελληνικό ΥΠΕΞ ενώπιον συνολικής αναθεώρησης της πολιτικής της έναντι της Βενεζουέλας. Τμήμα της οποίας είναι και το ερώτημα, εάν θέλει την Ελλάδα “παρούσα” και ενεργή διπλωματικά στη διαδικασία ειρήνευσης στη χώρα, με ή χωρίς τον Μαδούρο, στέλνοντας έστω κι έναν διπλωμάτη ως επιτετραμμένο, όπως έχουν κάνει τελευταία Ισπανία και Ολλανδία. Θα ήταν μια “κομψή” κίνηση για να παρακαμφθεί μια διαπίστευση από τον αμφιλεγόμενο Μαδούρο. Λύση υπάρχει, βούληση υπάρχει; Ειρωνεία της ιστορίας: ο πολυπράγμων Γερμανός πρέσβης Ντάντιελ Κρίνερ βρίσκεται ακόμη στο Καράκας, ως ένας εκ των τελευταίων πρέσβεων (και όχι επιτετραμμένων) κοινοτικής χώρας. 

Ειρήνη Αναστασοπούλου