Οι ακαθαρσίες των ζώων απειλούν το νερό

Η κτηνοτροφική βιομηχανία στη Γερμανία γιγαντώνεται. Ωστόσο τα περίπου 27 εκατομμύρια γουρούνια και τα 13 εκατομμύρια βοοειδή παράγουν εκτός των άλλων μεγάλες ποσότητες κοπριάς. Σε αυτό το μείγμα κοπράνων και ούρων περιέχονται χρήσιμα μέταλλα και ιχνοστοιχεία, όπως κάλιο και μαγνήσιο, φωσφορικά και νιτρικά άλατα και αμμωνία. Η κοπριά χρησιμοποιείται ως λίπασμα για την καλλιέργεια φυτών με τα οποία τρέφονται τα ζώα, συμβάλλοντας έτσι στο σχηματισμό ενός τροφικού κύκλου.

Ωστόσο, ο υπερπληθυσμός των ζώων εκτροφής σε σχέση με την έκταση του εδάφους δημιουργεί ένα καίριο πρόβλημα. «Υπάρχουν υπερβολικά πολλά ζώα και πολύ λίγο έδαφος», επισημαίνει η Ράινχιλντ Μπένιχ, ειδική σε θέματα αγροτικής οικονομίας του περιβαλλοντικού συνδέσμου BUND. «Χρειαζόμαστε επιπλέον 200.000 εκτάρια γης για να διαχειριστούμε την κοπριά». Ως εκ τούτου στο έδαφος συσσωρεύονται υπερβολικές ποσότητες αζωτούχου νιτρικού άλατος εξαιτίας της κοπριάς που εισχωρεί σε βαθύτερα στρώματα του εδάφους. Αυτό ευνοεί, για παράδειγμα, την ανάπτυξη φυκιών στο νερό με αποτέλεσμα τον παραγκωνισμό άλλων φυτών και ζώων. Η υπερβολική λίπανση συγκαταλέγεται στις κύριες αιτίες εξάλειψης φυτικών και ζωικών ειδών στη Γερμανία.

Εισαγωγή κοπριάς από την Ολλανδία

Παγκοσμίως παράγονται 120 εκατομμύρια τόνοι αζώτου ετησίως. Το ερευνητικό κέντρο για το περιβάλλον Stockholm Resilience Center υπολόγισε ότι η γη μπορεί να απορροφήσει έως 35 εκατομμύρια τόνους αζώτου το χρόνο. Οι νιτρικές ουσίες που περιέχονται στις ενώσεις καταλήγουν στα υπόγεια νερά, από τα οποία προέρχεται και το πόσιμο νερό. Οι νιτρικές ουσίες είναι καρκινογόνες. Η υπερβολική λίπανση του εδάφους αναγκάζει το γερμανικό Ομοσπονδιακό Υπουργείο Περιβάλλοντος να διαθέτει ετησίως 8-25 εκατομμύρια ευρώ για τον καθαρισμό του πόσιμου νερού. Τα έξοδα καλούνται να τα πληρώσουν οι καταναλωτές. «Ο πιο σημαντικός πόρος μας είναι το νερό. Και αυτό το νερό μολύνεται συστηματικά για να μπορούν να κερδίζουν διαρκώς λίγοι μέσω της κτηνοτροφικής βιομηχανίας», υπογραμμίζει η Ράινχιλντ Μπένιχ. Σύμφωνα με στοιχεία της Κομισιόν μόνο η Μάλτα εμφανίζει υψηλότερο βαθμό μόλυνσης των υπόγειων υδάτων με νιτρικές ουσίες.

Πρόσθετη επιβάρυνση για το περιβάλλον αποτελεί η αέρια αμμωνία που δημιουργείται στους στάβλους από την αποσύνθεση των περιττωμάτων. Αυτές οι αζωτούχες ενώσεις διοχετεύονται στον αέρα για να καταλήξουν μέσω της βροχής στο έδαφος. Αξιοσημείωτο είναι ότι οι γερμανοί γεωργοί και κτηνοτρόφοι εισάγουν ετησίως περίπου 60.000 φορτία κοπριάς, που μεταφέρονται με νταλίκες από την Ολλανδία. Κι ενώ οι ολλανδικές αρχές διατηρούν σχετική βάση δεδομένων, στη Γερμανία δεν υπάρχει υποχρέωση καταγραφής και κανένας νόμος που να ρυθμίζει αυτές τις μεταφορές.

Ελλιπής πολιτική βούληση

Μέχρι σήμερα έλειπε η πολιτική βούληση της κυβέρνησης να επιβάλλει αυστηρότερους κανονισμούς για το λίπασμα. Όπως εκτιμά η Ράινχιλντ Μπένιχ, ο «μεγάλος συνασπισμός» (Χριστιανοδημοκρατών-Σοσιαλδημοκρατών), που βρισκόταν στην κυβέρνηση και το 2006, είχε αποφασίσει τότε να επιτρέψει «την ανεξέλεγκτη ανάπτυξη της αγροτικής οικονομίας εις βάρος της προστασίας του περιβάλλοντος».

Η γερμανίδα υπουργός Περιβάλλοντος Μπάρμπαρα Χέντρικς επιδιώκει να επαναφέρει και πάλι διατάξεις ελέγχου της παραγωγής αζώτου από το 2018 στις μεγάλες κτηνοτροφικές μονάδες. Η Κομισιόν είχε απειλήσει τον περασμένο Ιούνιο τη Γερμανία με προσφυγή στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο σε περίπτωση που η γερμανική κυβέρνηση εξακολουθήσει να αγνοεί την προστασία του νερού. Ωστόσο η εφαρμογή της νομοθετικής τροποποίησης της διάταξης που αφορά τη χρήση λιπασμάτων δεν αναμένεται πριν από την άνοιξη του 2015.

Karin Jäger / Άρης Καλτιριμτζής