Πρωταθλητές της αποταμίευσης οι Γερμανοί αλλά με... αιτία

Κάποτε στην Ελλάδα οι μαθητές έπρεπε να διδαχθούν την αξία της αποταμίευσης γράφοντας σχολικές εκθέσεις. Σήμερα, οι Νεοέλληνες καλούνται να περάσουν στην πράξη αναγκαστικά. Στο άθλημα αυτό έχουν εξασκηθεί από δεκαετίες οι Γερμανοί, που θεωρούνται και πρωταθλητές στο είδος. Αλλά βάζουν στόχους. Κάνουν οικονομία για να αγοράσουν αυτοκίνητο, να πάνε διακοπές, να αγοράσουν σπίτι.

«Οι Γερμανοί χρειάζονται όραμα»

Όλα όμως έχουν και τα όριά τους και το τελευταίο πακέτο εξοικονόμησης 80 δις ευρώ που ψήφισε η γερμανική κυβέρνηση ξεπέρασε αυτά τα όρια. Οι Γερμανοί δεν κατανοούν γιατί θα πρέπει να σηκώσουν το βάρος αυτού του πακέτου οι μικρομεσαίοι. Στη Γερμανία το να κάνει κανείς οικονομία δεν σημαίνει μόνο μείωση των καταναλωτικών αναγκών, αλλά αποτελεί φιλοσοφία ζωής που βασίζεται σε δύο υποσχέσεις: την υπόσχεση για ένα καλύτερο μέλλον και αυτή της δίκαιης κατανομής των οικονομικών βαρών. «Οι άνθρωποι χρειάζονται όραμα», τονίζει ο Στέφαν Γκρύνεβαλντ, κοινωνικός ψυχολόγος και αναλυτής της αγοράς. «Απάντηση στην ερώτηση, γιατί να κάνω οικονομία. Τι έχω να κερδίσω; Η άλλη διάσταση είναι η αρχή της δικαιοσύνης. Οι άνθρωποι είναι διατεθειμένοι να περιορίσουν τις ανάγκες τους, όταν αυτό συμβαίνει συλλογικά. Κάθε έκκληση για οικονομία εξανεμίζεται, όταν έχει κανείς το συναίσθημα ότι αφορά μόνο ορισμένες κοινωνικές ομάδες, ενώ άλλες μπορούν ανενόχλητα να ξοδεύουν».

Κάνω οικονομία για ένα καλύτερο μέλλον, με αυτήν την αρχή εμποτίστηκαν οι Γερμανοί μετά τον Β. Παγκόσμιο Πόλεμο. Τότε η χώρα τους ήταν ισοπεδωμένη και το συλλογικό ηθικό πεσμένο. Ήταν φυσικό λοιπόν να ονειρεύονται ειρήνη, ασφάλεια και καλύτερες μέρες από υλική πλευρά. Γι αυτό άρχισαν να κάνουν οικονομία διαφοροποιώντας τη συμπεριφορά τους από τους Αμερικανούς και τους ευρωπαίους γείτονές τους, που ξόδευαν με μεγαλύτερη άνεση.

Περικοπές για το συλλογικό καλό

Η πρόσφατη διαμάχη ανάμεσα στην καγκελάριο Μέρκελ και τον αμερικανό πρόεδρο Ομπάμα γύρω από πώς θα πρέπει να διαμορφωθεί μια παγκόσμια πολιτική περικοπών έχει λοιπόν την προϊστορία της, πρόκειται για μια διαφορά κουλτούρας που δεν είναι και τόσο εύκολο να γεφυρωθεί με την επίκληση επιχειρημάτων.

«Τελικά αυτές οι διαφορετικές απόψεις δεν είναι η μια σωστή και η άλλη λάθος», επισημαίνει ο γερμανός επιστήμονας. «Και οι δύο πηγάζουν από ψυχολογική ανάγκη. Ότι δηλαδή πρέπει να πάρω ρίσκο, να ξοδέψω για να επιτύχω κάτι. Από την άλλη, θα πρέπει να προσέξω να μη παραξοδεύομαι. Ανάμεσα στις δύο αυτές στάσεις ζωής, της ανάγκης περιορισμού των δαπανών και του ξοδέματος, οι Γερμανοί προτιμούν το πρώτο».

Η ανάγκη εξοικονόμησης για το κοινό καλό ως τρόπος εξόδου από μια καταστροφή έχει μακρά παράδοση στη Γερμανία. Παρ' όλα αυτά ο Στέφαν Γκρύνεβαλντ κατανοεί το σκεπτικισμό των Γερμανών, όταν δεν αντιλαμβάνονται τα κοινωνικά πλεονεκτήματα από τις μαζικές περικοπές και όταν οι περικοπές δεν πλήττουν το ίδιο όλους. Η διάθεση μάλιστα εξαίρεσης ιδιαίτερα των καλύτερα αμειβομένων έχει μοιραίες συνέπειες. Πολύ περισσότερο μάλιστα, που όπως πιστεύει ο Στέφαν Γκρύνεβαλντ, οι πλούσιοι Γερμανοί θα ήταν διατεθειμένοι να κάνουν σκληρές οικονομίες.

«Το ενδιαφέρον στη συζήτηση που γίνεται αυτή την εποχή είναι ότι οι καλύτερα αμειβόμενοι, οι πλούσιοι, σχεδόν παρακαλούν να συμβάλουν κι αυτοί έμπρακτα στο κλίμα περικοπών. Αυτό σημαίνε ότι βρισκόμαστε σε μια διαδικασία, όπου οι άνθρωποι έχουν συλλογικά την αίσθηση ότι το πράγμα δεν πάει άλλο. Και είναι πρόθυμοι να συμβάλουν στην αλλαγή. Υπό αυτό το πρίσμα η πολιτική θα μπορούσε να συστρατεύσει τους ανθρώπους πολύ περισσότερο από ότι συμβαίνει σήμερα».

Gisa Funck/Ειρήνη Αναστασοπούλου

Επιμέλεια Σύνταξης: Σπύρος Μοσκόβου