Πώς αποφεύγονται επιδημίες μετά από φυσικές καταστροφές

Μετά από σοβαρούς σεισμούς, όπως στο Μαρόκο και στην Τουρκία, ή καταστροφικές πλημμύρες, όπως αυτές στη νοτιοανατολική Ευρώπη και τη Λιβύη, οι μολυσματικές ασθένειες εξαπλώνονται συχνά και πολύ γρήγορα,οδηγώντας ακόμη και σε επιδημίες. Αντίστοιχες επιπτώσεις μπορεί να έχουν οι μολυσματικές ασθένειες και κατά τη διάρκεια πολέμων και προσφυγικών κρίσεων.

Μετά τις πλημμύρες στο Πακιστάν το καλοκαίρι του 2022 τόσο η χολέρα όσο και ο τύφος εξαπλώθηκαν ραγδαία, ενώ κρούσματα χολέρας υπήρξαν επίσης μετά από αντίστοιχες δοκιμασίες στον Λίβανο, τη Συρία και την Ουκρανία.

Η χολέρα και ο τυφοειδής πυρετός εμφανίζονται συχνά

Σε περιοχές κρίσης μπορούν να εξαπλωθούν οι ακόλουθες ασθένειες:

• Διαρροϊκές ασθένειες όπως η χολέρα και ο τύφος, που μεταδίδονται συχνά μέσω του νερού, το οποίο σε πολλές περιοχές υπό κρίση είναι μολυσμένο.
• Η ηπατίτιδα, που μπορεί να μεταδοθεί μέσω των περιττωμάτων σε κακές συνθήκες υγιεινής.
• Ο κορωνοϊός, η γρίπη και άλλες αναπνευστικές ασθένειες, που αποτελούν ιδιαίτερο πρόβλημα σε κοινόχρηστους χώρους.
• Η ελονοσία και ο δάγκειος πυρετός, που μεταδίδονται από κουνούπια, ιδίως σε πλημμυρισμένες περιοχές.

Είναι πάντως δύσκολο να προβλεφθεί, εάν θα ξεσπάσουν σοβαρές ασθένειες σε περιοχές κρίσης και πόσο σοβαρές θα είναι αυτές. «Εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τις συνθήκες», λέει ο Πάρνιαν Παρβάντα, γιατρός και αντιπρόεδρος των Γιατρών Χωρίς Σύνορα Γερμανίας. «Στη βορειοδυτική Συρία, για παράδειγμα, η ιατρική περίθαλψη και οι συνθήκες υγιεινής ήταν ήδη πολύ κακές πριν από τον σεισμό. Οι άνθρωποι […] επλήγησαν ακόμη περισσότερο από τον σεισμό».

Εξαρτάται επομένως σε μεγάλο βαθμό από την εκάστοτε κατάσταση: τις υπάρχουσες υποδομές, τον αριθμό των πληγέντων και κυρίως από το πόσο γρήγορα θα σταλεί ανθρωπιστική βοήθεια.

Αναγκαίο το καθαρό πόσιμο νερό

Κατά τις προσπάθειες των ανθρωπιστικές οργανώσεις προς αποτροπή της εξάπλωσης μολυσματικών ασθενειών, είναι κομβική η παροχή καθαρού πόσιμου νερού, σύμφωνα με τον Παρβάντα.

Εκτός από το καθαρό πόσιμο νερό, είναι εξίσου σημαντικά:

• Η εξασφάλιση πρόσβασης σε εγκαταστάσεις αποχέτευσης, όπως τουαλέτες
• Η ασφαλής αποστράγγιση λυμάτων
• Η διανομή προϊόντων υγιεινής, όπως σαπούνι και απολυμαντικό
• Η παροχή των απαραίτητων φαρμάκων
• Η δημιουργία κινητών κλινικών για τη γρήγορη περίθαλψη των ανθρώπων

Ο κίνδυνος δεν περιορίζεται στις μολυσματικές ασθένειες

Επιπλέον, κρίσεις όπως οι πόλεμοι και οι φυσικές καταστροφές μπορούν να περιορίσουν τις δυνατότητες περίθαλψης υποκείμενων νοσημάτων, όπως ο διαβήτης ή οι χρόνιες πνευμονοπάθειες, ενώ και η περίθαλψη εγκύων και νεογέννητων γίνεται πολύ πιο δυσχερής.

Ακόμη, σε συνθήκες πολέμου και κρίσης επιβραδύνονται ή αναστέλλονται οι εκστρατείες εμβολιασμού, για παράδειγμα κατά της ιλαράς ή της πολιομυελίτιδας. Ως αποτέλεσμα, τα κρούσματα αυτών των ασθενειών αυξάνονται. «Σε μέρη όπου υπάρχουν πολλοί πρόσφυγες, υπάρχει συχνά αυξημένος κίνδυνος εξάπλωσης της ιλαράς», λέει ο γιατρός Παρβάντα.

Η ανοικοδόμηση κρίσιμων υποδομών, όπως τα νοσοκομεία και τα ιατρεία, είναι επομένως τουλάχιστον εξίσου σημαντική με την παροχή ταχείας υποστήριξης επί τόπου.

Επιμέλεια: Γιώργος Πασσάς