Ρωγμές στην ισπανική κυβέρνηση συνασπισμού;

Όλως παραδόξως με την έναρξη του λεγόμενου "σούπερ εκλογικού έτους" 2023 στην Ισπανία, η αριστερή κυβέρνηση μειοψηφίας του πρωθυπουργού Πέδρο Σάντσεθ αντιμετωπίζει σοβαρά προβλήματα.  Ό,τι δεν μπόρεσαν να προκαλέσουν τα δύσκολα χρόνια της πανδημίας και οι επιπτώσεις του πολέμου στην Ουκρανία, το προκάλεσε στον εαυτό της η πρώτη κυβέρνηση συνασπισμού από τη δεκαετία του 1930 στη χώρα. Και το έκανε κυρίως με έναν νέο νόμο για τα σεξουαλικά αδικήματα, ο οποίος υποτίθεται ότι θα παρείχε καλύτερη προστασία στις γυναίκες, αλλά που απροσδόκητα άνοιξε πρόωρα τις πόρτες των κελιών σε δεκάδες καταδικασμένους παραβάτες σεξουαλικών αδικημάτων Μια θύελλα αγανάκτησης σαρώνει τη χώρα εδώ και εβδομάδες. Και απειλεί να βάλει τέλος στην "αριστερή άνοιξη" στην Ισπανία.

Ρήξη στον κυβερνητικό συνασπισμό;

Το σύνολο των ρυθμιστικών κανόνων, το οποίο ψηφίστηκε μόλις τον περασμένο Οκτώβριο μετά πολλών βαΐων και κλάδων, πρέπει τώρα να αλλάξει επειγόντως και πάλι. Κατά τη διάρκεια των έντονων συζητήσεων σχετικά με τη δρομολόγηση μιας νέας διαδικασίας μεταρρύθμισης τα δύο κόμματα του συνασπισμού δεν δέχθηκαν μόνο επιθέσεις από την αντιπολίτευση την περασμένη Τρίτη στη Βουλή. Οι Σοσιαλιστές του Σάντσεθ και ο εταίρος τους Unidas Podemos, ήρθαν στα λόγια. Είναι χαρακτηριστικό ότι οι Σοσιαλιστές πέρασαν την πρότασή τους μόνο χάρη στην αντιπολίτευση. Ο σχολιαστής του κρατικού τηλεοπτικού σταθμού RTVE είδε "ρήξη" του συνασπισμού, άλλα μέσα ενημέρωσης μιλούν ακόμη και για "πόλεμο" στο κυβερνητικό μέγαρο Palacio de la Moncloa. Συμφωνα με τελευταίες σφυγμομετρήσεις, στις βουλευτιές εκλογές τέλος του χρόνου οι Σοσιαλιστές αντιμετωπίζουν τον κίνδυνο πανωλεθρίας. Όμως δεν φταίει μόνο το φιάσκο γύρω από το νόμο "Μόνο το Ναι σημαίνει Ναι". Υπάρχουν προβλήματα και σκάνδαλα που επιβαρύνουν την κυβέρνηση όλο και περισσότερο. Στις Κανάριους νήσους, για παράδειγμα, η δικαιοσύνη ερευνά κατηγορίες για διαφθορά, μεταξύ άλλων, σε βάρος ενός πρώην βουλευτή του Σοσιαλιστικού Κόμματος, που φωτογραφήθηκε σε οίκο ανοχής μόνο με το παντελόνι του. Στη συνέχεια η Ferrovial, μία από τις μεγαλύτερες κατασκευαστικές εταιρείες της χώρας, ανακοίνωσε τη μεταφορά της έδρας της από τη Μαδρίτη στις Κάτω Χώρες.

Η κυβέρνηση κατηγόρησε τον επικεφαλής της εταιρείας Ραφαέλ ντελ Πίνο για αντιπατριωτική συμπεριφορά. Από την άλλη πλευρά, η αντιπολίτευση είδε την κίνηση αυτή ως απόδειξη της κατηγορίας της ότι η κυβέρνηση τρομάζει την οικονομία. Αλλά και η μείωση των ποινών και η απονομή χάριτος στους Καταλανούς αυτονομιστές δεν άρεσε επίσης σε πολλούς πολίτες εκτός της συγκεκριμένης περιφέρειας. Αλλά οι χειρότερες επιπτώσεις για την κυβέρνηση, η οποία θέλησε να εμφανιστεί ως υπέρμαχος των δικαιωμάτων των γυναικών στο "σούπερ εκλογικό έτος", θα μπορούσαν να έρθουν από τον νόμο περί σεξουαλικών αδικημάτων. Από τον Οκτώβριο έχουν μειωθεί οι ποινές περισσότερων από 700 δραστών που έχουν καταδικαστεί για σεξουαλικά αδικήματα. 74 έχουν μάλιστα αποφυλακιστεί πρόωρα,  μεταξύ των οποίων και ένας κατά συρροήν δράστης στη πόλη Lleida της Καταλονίας, ο οποίος βίασε 17 γυναίκες και του οποίου η ποινή μειώθηκε από 15 σε 9 χρόνια. Η αντιπολίτευση φυσικά τρίβει τα χέρια της. "Φοβόμαστε να βγούμε στους δρόμους και να συναντήσουμε τους βιαστές που αποφυλακίσατε", φώναξε χθες η βουλευτής Κάρλα Τοσκάνο του δεξιού εθνολαϊκιστικού κόμματος Vox από το βήμα του κοινοβουλίου. Επι μήνες οι εταίροι του κυβερνητικού συνασπισμού προσπαθούσαν να εκτονώσουν τη διαμάχη.

"Δεν θέλουμε επιστροφή σε ένα πατριαρχικό σύστημα"

Οι Σοσιαλιστές θεωρούσαν αναπόφευκτη τη διόρθωση του νόμου. Ωστόσο, η υπουργός Ισότητας Ιρένε Μοντέρο της Unitas Podemos, από όπου προήλθε η μεταρρύθμιση, επέρριψε την ευθύνη στη δικαιοσύνη. Κατηγόρησε εισαγγελείς και δικαστές για συμπεριφορά μάτσο, η οποία οδήγησε σε "λανθασμένη εφαρμογή" αυτού που ήταν στην ουσία ένας "καλός νόμος". Η Ένωση Δικαστών για τη Δημοκρατία απέρριψε αυτήν τη δήλωση ως "ατυχή και ανάρμοστη". Αλλά περί τίνος πρόκειται στη συγκεκριμένη διαμάχη; Μέχρι τη μεταρρύθμιση του Οκτωβρίου, στο ισπανικό ποινικό δίκαιο για το σεξουαλικό έγκλημα γινόταν διάκριση ανάμεσα στην πιο ήπια ποινή σεξουαλικής κατάχρησης (abuso sexual) και την πιο αυστηρή της σεξουαλικής επιθετικότητας (agresión sexual), το οποίο εκκινούσε από την υπόθεση ότι μια σεξουαλική πράξη παρά τη θέληση του θύματος συνοδευόταν από βία ή εκφοβισμό. Στη μεταρρύθμιση καταργήθηκε το αδίκημα της "abuso sexual". Από τότε το κεντρικό στοιχείο είναι η σεξουαλική επιθετικότητα, η οποία θεωρείται πάντα δεδομένη, όταν μια γυναίκα δεν έχει συναινέσει ρητά σε μια σεξουαλική πράξη. Τα θύματα βιασμού θα επρέπει έτσι να γλιτώσουν από το να πρέπει να αποδείξουν στο δικαστήριο ότι μια σεξουαλική πράξη πραγματοποιήθηκε με βία, πράγμα που είναι συχνά δύσκολο και όχι σπάνια εξευτελιστικό.

Εδώ όμως υπάρχει ένα θέμα. Δεδομένου ότι το αδίκημα της σεξουαλικής επιθετικότητας περιλαμβάνει πλέον και λιγότερο σοβαρά αδικήματα, η ελάχιστη ποινή μειώθηκε από 6 σε 4 χρόνια, ενώ σε ορισμένες περιπτώσεις μειώθηκαν και οι ανώτατες ποινές. Σύμφωνα δε με την αρχή του κράτους δικαίου που προβλέπει ότι ο ευνοϊκότερος νόμος πρέπει πάντα να εφαρμόζεται σε όλους, οι δικαστές μείωσαν και τις ποινές φυλάκισης ακόμη και για παραβάτες που είχαν ήδη καταδικαστεί. Το Unidas Podemos (UP) φοβάται τώρα ότι οι Σοσιαλιστές στις συζητήσεις των επόμενων μηνών για τη νέα μεταρρύθμιση του νόμου θα μπορούσαν να υποχωρήσουν στις απαιτήσεις της συντηρητικής αντιπολίτευσης και να αποδεχθούν την επιστροφή στις παλιές συνθήκες. "Δεν θέλουμε την επιστροφή σε ένα πατριαρχικό σύστημα όπου, ως θύμα, σε ρωτούσαν αν είχες κλείσει σωστά τα πόδια σου", δήλωσε η Ιρένε Μοντέρο. Τα ανεπιθύμητα αποτελέσματα του νόμου έφεραν την κυβέρνηση σε δύσκολη θέση. Η εφημερίδα "La Razón" προβλέπει "συντριβή" του Σάντσεθ. Ο πρωθυπουργός με δυσκολία έκρυψε την οργή του. "Κατά την εφαρμογή του ο νόμος είχε κάποια ανεπιθύμητα αποτελέσματα, αν και ανεπιθύμητα αποτελέσματα είναι σ' αυτή την περίπτωση ευφημισμός", δήλωσε. Διάφοροι πολιτικοί του Σοσιαλιστικού Κόμματος απέρριψαν τις κατηγορίες του UP και διαβεβαίωσαν ότι δεν θα εγκαταλειφθεί η αρχή της συναίνεσης όλων των μερών που εμπλέκονται σε σεξουαλικές πράξεις.

Εμίλιο Ράπολντ, Γιαν Ούβε Ρονεμπούργκερ

Επιμέλεια: Ειρήνη Αναστασοπούλου