«Ρωγμές» στο μέτωπο για το Ουκρανικό λόγω Σλοβακίας

Υποτίθεται ότι είναι αριστερός, αλλά με εθνικιστικές ρητορικές κορώνες. Φιλολαϊκός, αλλά και λαϊκιστής. Επιφυλακτικός απέναντι στην ΕΕ, αν και η χώρα του επωφελείται τα μέγιστα από ευρωπαϊκά κονδύλια. Κάποιοι τον θεωρούν υποστηρικτή του Κρεμλίνου. Δεν είναι εύκολο να προσδιορίσει κανείς την πολιτική σκέψη του πρώην πρωθυπουργού Ρόμπερτ Φίτσο, επικεφαλής του (θεωρητικά) σοσιαλδημοκρατικού κόμματος Smer-SD. Όμως ο Φίτσο κέρδισε τις βουλευτικές εκλογές του Σαββάτου στη Σλοβακία και- εκτός απροόπτου- επιστρέφει στην εξουσία. Ο ίδιος λέει ότι όλα θα εξαρτώνται από τη συνάντηση που θα έχει το μεσημέρι της Δευτέρας με την πρόεδρο της χώρας Σουζάνα Τσαπούτοβα.

Πριν τις εκλογές ο Ρόμπερτ Φίτσο έλεγε ότι, αν εκλεγεί, «δεν πρόκειται να στείλει ούτε μία σφαίρα στην Ουκρανία». Μήπως μετά τις εκλογές θα προτιμήσει μία «στροφή α λα Μελόνι» αποδεχόμενος τη στρατηγική απόφαση των Ευρωπαίων να στηρίξουν την Ουκρανία; Οι πρώτες δηλώσεις την Κυριακή στην πρωτεύουσα Μπρατισλάβα δείχνουν ότι δεν έχει αλλάξει άποψη. «Η Σλοβακία και ο λαός της Σλοβακίας έχουν πιο σοβαρά προβλήματα από την Ουκρανία», λέει. «Μόνο αυτό μπορώ να πω αυτή τη στιγμή. Πιστεύουμε ότι η Ουκρανία είναι μία μεγάλη τραγωδία, για όλους. Αν το Smer σχηματίσει τελικά κυβέρνηση, ακόμη και αν ο πρωθυπουργός δεν προέρχεται από τις τάξεις του, θα κάνουμε ό,τι μπορούμε εντός της ΕΕ ώστε οι ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις να αρχίσουν το συντομότερο δυνατόν».

Συμμαχία με ακροδεξιούς;

Ο Ρόμπερτ Φίτσο έχει αποδείξει ότι είναι πολύ ευέλικτος στις συμμαχίες του, προκειμένου να αναρριχηθεί ή να παραμείνει στην εξουσία. Αν και θεωρητικά σοσιαλδημοκράτης, το 2016 δεν δίστασε να συμμαχήσει με ακροδεξιό κόμμα, αναζητώντας επαρκή κοινοβουλευτική πλειοψηφία. Η αιφνιδιαστική «στροφή προς τα δεξιά» προκάλεσε τεράστια προβλήματα στις σχέσεις του με τους Ευρωπαίους Σοσιαλιστές (S&D), οι οποίοι κάθε τόσο καλούνται να εξηγήσουν, γιατί δεν διαγράφουν από τις τάξεις τους το σλοβακικό Smer-SD. Κατά τον ίδιο τρόπο άλλωστε, μέχρι τον Μάρτιο του 2021, το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα (ΕΛΚ) αναγκαζόταν να απολογηθεί γιατί ανέχεται στις τάξεις του έναν ακραίο εθνολαϊκιστή, όπως ο πρωθυπουργός της Ουγγαρίας Βίκτορ Όρμπαν. Τελικά ο Όρμπαν αποχώρησε μόνος του, προλαβαίνοντας την εκδίωξή του από το ΕΛΚ.

Ένα πιθανό σενάριο για τον σχηματισμό κυβέρνησης θα ήταν να συμμαχήσει ο Φίτσο είτε με τους Χριστιανοδημοκράτες, είτε με το μικρότερο κεντροαριστερό κόμμα Hlas του πρώην πρωθυπουργού Πέτερ Πελεγκρίνι, ή ακόμη και με το εθνικιστικό, φιλορωσικό SNS. Ιδιαίτερα το τελευταίο σενάριο εντείνει την ούτως ή άλλως έκδηλη ανησυχία ότι Φίτσο και Όρμπαν θα μπορούσαν να διαμορφώσουν από κοινού (αλλά και με το πολωνικό κυβερνών κόμμα PiS) μία ισχυρή «συμμαχία των ευρω-σκεπτικιστών», για να μπλοκάρουν σημαντικές αποφάσεις σε μία κρίσιμη συγκυρία, ενόψει ευρωεκλογών.

Στην πρώτη του μετεκλογική δήλωση για τις μελλοντικές σχέσεις της Σλοβακίας με τις Βρυξέλλες ο ίδιος ο Φίτσο εμφανίζεται επικριτικός, αλλά και καθησυχαστικός. «Πραγματικά δεν μου αρέσει το γεγονός ότι η ΕΕ δεν έχει δική της θέση, αλλά άγεται και φέρεται από τις ΗΠΑ, το έχουμε ξαναπεί αυτό», επισημαίνει. «Υπάρχουν και άλλα πράγματα που δεν επικροτούμε, θα μιλήσουμε πιο αναλυτικά εν καιρώ. Αλλά τίποτα δεν πρόκειται να αλλάξει τον πολιτικό προσανατολισμό της Σλοβακίας, ούτε κατά ένα χιλιοστό, δεν υπάρχει λόγος να συμβεί κάτι τέτοιο...»

Δεν εκπλήσσει το αποτέλεσμα

Το 2018 ο Ρόμπερτ Φίτσο είχε αναγκαστεί να παραιτηθεί υπό την πίεση σκανδάλων, αλλά και αντιμετωπίζοντας κατηγορίες για ανάμειξη στη δολοφονία του δημοσιογράφου Γιαν Κούτσιακ, που ερευνούσε υποθέσεις διαφθοράς. Τώρα ο Φίτσο επιστρέφει στο προσκήνιο. Αξιοποιεί κυρίως την εμπειρία του σε οικονομικά θέματα και υπόσχεται να πατάξει τον πληθωρισμό, που φτάνει σήμερα το 9,6% στη Σλοβακία, ένα από τα μεγαλύτερα ποσοστά στην Ευρώπη.  

Κάποιοι πιστεύουν ότι ο Φίτσο έχει και άλλα κίνητρα για να επανέλθει στην εξουσία. Όπως δηλώνει στην εφημερίδα Tagesspiegel η βουλευτής των Γερμανών Φιλελευθέρων (FDP) Ρενάτα Αλτ, με καταγωγή από τη Σλοβακία, «ο Φίτσο απειλεί όσους δικαστές έχουν αρχίσει έρευνα εναντίον του ότι θα τους διώξει από το δικαστικό σώμα και μάλιστα χωρίς σύνταξη». Ωστόσο, επισημαίνει η Αλτ, η επιστροφή του Φίτσο οφείλεται και στην πολιτική αδυναμία των προκατόχων του, οι οποίοι «δεν κατάφεραν ούτε να περιορίσουν τη διαφθορά, ούτε να διαλευκάνουν τη δολοφονία (του Γιαν Κούτσιακ)».       

Τί λένε οι πολίτες για τις εξελίξεις; «Καλά έκανε και κέρδισε το Smer-SD, οι άλλοι μπορεί να μην είναι κλέφτες, αλλά είναι βλάκες», λέει ο 84χρονος Γιαν Μπέρκο στο Reuters, σχολιάζοντας το εκλογικό αποτέλεσμα. Στο ίδιο μήκος κύματος η 72χρονη Άννα Χουντέτσοβα υποστηρίζει ότι «η πρόεδρος πρέπει να δώσει εντολή στον Φίτσο να κυβερνήσει, για να ζήσουμε κι εμείς καλύτερα». Πιο επιφυλακτική φαίνεται η 42χρονη Αντρέα Πέτροβα. «Το αποτέλεσμα δεν με εκπλήσσει», λέει. «Μπορεί να μην μπήκε στη Βουλή το κόμμα που ψήφισα, αλλά θα έχει ενδιαφέρον να δούμε πώς μπορούν να συνεργαστούν και να κυβερνήσουν τα πολιτικά κόμματα...» 

(dpa, AP, Reuters, Tagesspiegel)