Σρεμπρένιτσα - 10 χρόνια μετά

Το μεγαλύτερο χωριό του δήμου της Σρεμπρένιτσα ήταν το Οσμάτσε. Υπήρχαν περισσότερα από 300 σπίτια και περίπου 2.000 κάτοικοι. Το χωριό αυτό έχει στο μεταξύ ερημώσει, παντού συντρίμμια που θυμίζουν στους εναπομείναντες την τραγική εκείνη ημέρα του ‘95. Οι λιγοστοί κάτοικοι προσπαθούν να κάνουν μία καινούρια αρχή. Υπάρχει καινούριο σύστημα υδροδότησης, η ηλεκτροδότηση έχει αποκατασταθεί, κάποιοι δρόμοι ξαναφτιάχθηκαν ενώ έχουν χτιστεί περί τα 20 καινούρια σπίτια. Τα χρήματα που υπάρχουν δεν επαρκούν όμως για να ξαναχτιστεί και καινούριο σχολείο. Τα λιγοστά παιδιά που υπάρχουν στο χωριό αναγκάζονται να μεταβαίνουν καθημερινά στη Σρεμπρένιτσα, μία απόσταση περίπου 20 χιλιομέτρων. Ο Ιμπραχίμ Βούριτς, ο οποίος επέστρεψε στο Οσμάτσε μετά τον πόλεμο, μας είπε:

«Θυμάμαι πώς ήταν εδώ παλιά τα πράγματα και βλέπω πώς είναι και σήμερα. Τα πράγματα έχουν δυσκολέψει. Γύρισα γιατί θέλω να περάσω εδώ τα τελευταία χρόνια της ζωής μου. Είχα βαρεθεί την ξενιτιά, δεν άντεχα άλλο. Εδώ όμως τώρα αισθανόμαστε πως μας έχουν εγκαταλείψει, δεν υπάρχει πλέον τίποτα. Μας άφησαν μόνους. Λεφτά για να ξαναχτίσουμε τα σπίτια; Και αυτά έχουν τελειώσει. Υπάρχουν άνθρωποι που μπορούν και θέλουν να χτίσουν τα σπίτια, αλλά τους λείπουν τα χρήματα».

Η Ρέιγια Γιάχιτς επέστρεψε και αυτή, παρά το γεγονός ότι το σπίτι της είχε καταστραφεί. Οι γιοι της ήταν και αυτοί θύματα της σφαγής της Σρεμπρένιτσα:

«Έχει καιρό που γύρισα. Από ότι βλέπετε το σπίτι μου είναι κατεστραμμένο, έχουν μείνει μόνο τα ερείπια. Παιδιά δεν έχω πια. Ζω μόνη μου, ο άνδρας μου πέθανε, οι τρεις γιοι μου δεν γύρισαν ποτέ. Οι μόνοι που έχω είναι η νύφη μου και ο εγγονός μου».

Κατά τη διάρκεια του πολέμου οι κάτοικοι των χωριών γύρω από τη Σρεμπρένιτσα είχαν εγκαταλείψει τις εστίες τους. Περισσότερα από 6.000 σπίτια καταστράφηκαν. Μέχρι στιγμής έχουν ξαναχτιστεί γύρω στα 1.500. Η πόλη χρειάζεται επειγόντως χρήματα, μας είπε ο Σάντικ Αχμέτοβιτς, πρώην δήμαρχος της Σρεμπρένιτσα:

«Χρειαζόμαστε γύρω στα 85 εκατομμύρια ευρώ για να χτίζουμε κάθε χρόνο περίπου 900 σπίτια».

Όπως υπολογίζεται, στην ευρύτερη περιοχή του δήμου της Σρεμπρένιτσα ζουν σήμερα περίπου 5.000 με 7.000 άνθρωποι. Πριν από τον πόλεμο ήταν 37.000. Πολλοί εγκαταλείπουν ακόμη και σήμερα τα χωριά τους, πηγαίνουν στις πόλεις για να βρουν δουλειά. Η ανεργία είναι υψηλή. Πριν τον πόλεμο οι περισσότερο απασχολούνταν στα μεταλλεία. Μία ακόμη ενασχόληση ήταν ο τουρισμός. Μετά τον πόλεμο όμως όλα άλλαξαν. Η κατάσταση είναι εξαιρετικά δύσκολη, μας λέει ο νυν δήμαρχος Αμπντουραχμάν Μάλκιτς:

«Η ζωή στη Σρεμπρένιτσα είναι πάρα πολύ δύσκολη. Έχουν απομείνει πλέον μόνο αυτοί που δεν μπορούν να φύγουν, μένουν εδώ επειδή δεν έχουν αλλού να πάνε».

Ο δήμαρχος περνά τις περισσότερες ώρες της ημέρας στη Σρεμπρένιτσα, ωστόσο δεν μένει εδώ. Μαζί με την οικογένειά του ζει εδώ και χρόνια στο Σαράγιεβο, όπως άλλωστε και οι περισσότεροι δημοτικοί σύμβουλοι της πόλης.

Οι Κάρατζιτς και Μλάντιτς, οι δύο κύριοι κατηγορούμενοι για τη σφαγή της Σρεμπρένιτσα εξακολουθούν να είναι ελεύθεροι. Οι τελευταίες πληροφορίες λένε ότι η σύλληψη του Μλάντιτς είναι απλά θέμα χρόνου και πως σύντομα θα εκδοθεί στο Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο της Χάγης.

Την ίδια ώρα η ελληνική εισαγγελία πρωτοδικών ερευνά το ενδεχόμενο να συμμετείχαν Έλληνες υπήκοοι στη σφαγή της Σρεμπρένιτσα. Η έρευνα, που έγινε γνωστή πριν λίγες εβδομάδες από συνέντευξη του υπουργού Δικαιοσύνης, Αναστάσιου Παπαληγούρα, διατάχθηκε στις αρχές Ιουνίου από τον προϊστάμενο της Εισαγγελίας Πρωτοδικών, Δημήτρη Παπαγγελόπουλο. Ο εισαγγελέας παρενέβη στο θέμα μετά από δημοσιεύματα του τύπου και σχετική ερώτηση που είχε υποβάλει ο βουλευτής Ανδρέας Ανδριανόπουλος στη Βουλή. Στην απάντησή του, ο κ. Παπαληγούρας δεν αρνήθηκε το «ενδεχόμενο να υπάρχουν πράγματι ευθύνες Eλλήνων πολιτών για τις σφαγές αμάχων στη Σρεμπρένιτσα», διευκρίνισε πάντως ότι «σε καμία περίπτωση δεν γίνεται λόγος για τις ελληνικές ένοπλες δυνάμεις που συμμετείχαν ως ειρηνευτικό σώμα».