Συρία: Μένουν ή φεύγουν οι ρωσικές βάσεις;

Ασαφές παραμένει το μέλλον της ρωσικής στρατιωτικής παρουσίας στη Συρία. Σε ανάλυση του αμερικανικού Ινστιτούτου για τη Μελέτη του Πολέμου (ISW) αναφέρεται ότι υπάρχουν πλήθος αναφορές σε μέσα ενημέρωσης ότι η Μόσχα εκκενώνει τις στρατιωτικές της βάσεις στη Συρία. 

Η δεξαμενή σκέψης σημειώνει ωστόσο ότι η «σύνθετη φύση» της μεταβατικής κυβέρνησης στη Συρία είναι πιθανό να οδηγήσει σε αντικρουόμενες αναφορές σχετικά με το εάν η Ρωσία διεξάγει συνομιλίες με ομάδες της συριακής αντιπολίτευσης. Παρά το γεγονός ότι οι τζιχαντιστές της οργάνωσης Χαγιάτ Ταχρίρ αλ-Σαμ (HTS) με επικεφαλής τονΑμπού Μοχάμεντ αλ Τζολάνι ελέγχουν την προσωρινή κυβέρνηση, δεν έχουν ακόμη τον πλήρη έλεγχο των διαφόρων ομάδων που συνέβαλαν στην ανατροπή του καθεστώτος Άσαντ. Παραμένει κατά συνέπεια άγνωστο εάν η Μόσχα βρίσκεται σε επαφή με όλες τις ομάδες της συριακής αντιπολίτευσης, η οποία αποτελεί προϋπόθεση για να διασφαλίσει τη βραχυπρόθεσμη και μακροπρόθεσμη ασφάλεια των στρατιωτικών της βάσεων στη χώρα.

«Μέχρι στιγμής παρατηρείται έντονη δραστηριότητα στο Χμέιμιμ, αλλά όχι στον βαθμό εκείνο που θα έδινε την εντύπωση ότι οι εγκαταστάσεις εκκενώνονται» λέει στην Deutsche Welle ο Γκούσταβ Γκρέσελ, πρώην συνεργάτης του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Διεθνών Σχέσεων (ECFR). Κατά την άποψή του, τα ρωσικά πλοία συνεχίζουν τα ναυτικά γυμνάσια στη Μεσόγειο, αλλά χωρίς να απομακρύνονται, και κατά πάσα πιθανότητα «η Ρωσία θα ξεκινήσει παρασκηνιακές διαβουλεύσεις, για να διατηρήσει τις βάσεις».

Πρόσβαση στη Μεσόγειο για τη Μόσχα

Όπως επισημαίνει ο Αυστριακός στρατιωτικός και διδάκτωρ στρατιωτικής ιστορίας Μάρκους Ράισνερ, η ναυτική βάση του Ταρτούς είναι «στρατηγικά πιο σημαντική» για τη Μόσχα, καθώς από εκεί «μπορούν να διοχετεύονται δυνάμεις στην περιοχή της Μεσογείου». Η αεροπορική βάση του Χμέιμιμ ήταν απαραίτητη για να προστατευθεί το καθεστώς Άσαντ απέναντι στους αντάρτες, αλλά σήμερα μάλλον εκλείπει αυτή η αναγκαιότητα.

Αντιθέτως ο Βρετανός Μαρκ Γκαλεότι, συγγραφέας του βιβλίου «Οι πόλεμοι του Πούτιν», πιστεύει ότι και οι δύο εγκαταστάσεις είναι εξίσου πολύτιμες για τη Μόσχα. «Είναι ενδιαφέρον να δει κανείς πόσο γρήγορα επιχείρησαν οι Ρώσοι να έρθουν σε συνεννόηση με την οργάνωση Χαγιάτ Ταχρίρ αλ-Σαμ» λέει ο Γκαλεότι. Μέχρι πρόσφατα τους ονόμαζαν 'τρομοκράτες', το περασμένο Σαββατοκύριακο άρχισαν να τους αποκαλούν 'αντάρτες' και τώρα ελπίζουν σε μία συμφωνία προς αμοιβαίο όφελος και των δύο». Αλλά τι μπορεί να προσφέρει η Ρωσία από την πλευρά της, προκειμένου να επιτευχθεί συμφωνία; «Οι αντάρτες μπορεί να στηρίζονται από την Τουρκία, αλλά δεν θέλουν να είναι και υποχείρια της Τουρκίας», λέει ο Γκαλεότι. «Οι δε Ρώσοι είναι αρκετά κυνικοί και πραγματιστές. Θα μπορούσαν να προσφέρουν στην HTS μία ευκαιρία να μειώσει την εξάρτησή της από την Τουρκία. Και αυτό όχι μόνο στο κομμάτι της στρατιωτικής συνεργασίας, καθώς η Μόσχα διατηρεί παραδοσιακά και στενούς εμπορικούς δεσμούς με τη Συρία».   

Από την πλευρά της η Μπουρσού Οστσελίκ, ερευνήτρια στο βρετανικό Ινστιτούτο RUSI, θεωρεί ότι οι αντάρτες δεν βιάζονται να εκπληρώσουν γρήγορα τις επιθυμίες της Μόσχας. «Είναι αμφίβολο, εάν η HTS ανυπομονεί να αναδειχθεί σε νέο σύμμαχο του Πούτινή έστω να δώσει το πράσινο φως για μία μακροχρόνια στρατιωτική παρουσία της Ρωσίας, όταν μάλιστα ο Μπασάρ αλ Άσαντ έχει βρει καταφύγιο σε ρωσικό έδαφος» λέει η ίδια. Κατά την άποψή της, μπαίνουμε σε μία μακρά περίοδο διαπραγματεύσεων, κατά την οποία οι περιφερειακές δυνάμεις της περιοχές - ιδιαιτέρως η Ρωσία και το Ιράν- θα επιχειρήσουν να «αναπροσαρμόσουν» τη στρατηγική τους απέναντι στη Συρία.

«Μετακόμιση» στη Λιβύη;

Εάν πράγματι αναγκάζονταν οι Ρώσοι να εγκαταλείψουν τη Συρία, πού θα μπορούσαν να εγκατασταθούν; Ως πιθανή εναλλακτική λύση αναφέρεται συνήθως η Λιβύη. Ήδη σήμερα οι μισθοφόροι της «ομάδας Βάγκνερ» πολεμούν στο πλευρό του στρατηγού Χαλίφα Χαφτάρ. Δυτικά δημοσιεύματα υποστηρίζουν ότι η Μόσχα θέλει μία ναυτική βάση στις λιβυκές ακτές, ενδεχομένως στην περιοχή του Τομπρούκ.

Αλλά ο Μαρκ Γκαλεότι εκτιμά ότι το εγχείρημα θα είναι δύσκολο, καθώς στη Λιβύη δεν υπάρχουν οι απαραίτητες υποδομές, ενώ το ίδιο ισχύει και για λιγότερο επιθυμητές εναλλακτικές λύσεις, όπως το Σουδάν ή το Μαλί. Όπως επισημαίνει ο Βρετανός πολιτικός επιστήμων, «όπου και να πάνε οι Ρώσοι, δύσκολα θα βρουν τόσο καλές συνθήκες, όσο αυτές που έχουν σήμερα στη Συρία».

dpa, Reuters, dts

Επιμέλεια: Γιάννης Παπαδημητρίου