Τα '70s και η επαναστατική γοητεία της RAF

Η δεκαετία του ´70 στη Δυτική Γερμανία χαρακτηρίστηκε έντονα από τη δράση της ακροαριστερής τρομοκρατικής οργάνωσης RAF (Φράξια Κόκκινος Στρατός) των Μπάαντερ-Ένσλιν-Μάινχοφ. Πέρα από τις συντηρητικές εφημερίδες της εποχής ακόμη και ο Σοσιαλδημοκράτης καγκελάριος Χέλμουτ Σμιτ είχε προειδοποιήσει για τον κοινωνικό κίνδυνο από τους «συμπαθούντες» της RAF. Αυτός είναι και ο τίτλος του νέου ντοκιμαντέρ του γερμανού ιστορικού και σκηνοθέτη Φέλιξ Μέλερ: «Οι συμπαθούντες. Το δικό μας γερμανικό φθινόπωρο» («Sympathisanten. Unser Deutscher Herbst»).

Το νέο ντοκιμαντέρ πραγματεύεται αυτό ακριβώς που υποδηλώνει ο τίτλος. Τη μεγάλη απήχηση έως γοητεία που είχε η ακροαριστερή τρομοκρατική οργάνωση σε μεγάλο μέρος του πνευματικού και καλλιτεχνικού χώρου στη Δυτική Γερμανία των ´70s. Οι δύο βασικοί συνεντευξιαζόμενοι του ντοκιμαντέρ δεν θα μπορούσαν να είναι άλλοι από τη διάσημη Γερμανίδα ηθοποιό, σκηνοθέτρια και φεμινίστρια Μαργκαρέτε φον Τρότα, η οποία είναι η μητέρα του Μέλερ, αλλά και από τον βραβευμένο με Όσκαρ ηθοποιό Φόλκερ Σλέντορφ, πατριό του Μέλερ. Αμφότεροι ανήκαν στον αριστερό χώρο και είχαν ταχθεί ανοιχτά στο παρελθόν υπέρ της δράσης της RAF.

«Ως καλλιτέχνες με κριτική αλλά και στρατευμένη ματιά συγκαταλέγονταν σε αυτούς που συμπαθούσαν τη RAF. Kαι γι' αυτό είχαν κάνει ταινίες όπως 'Η χαμένη τιμή της Καταρίνα Μπλουμ' ή 'Η Γερμανία το φθινόπωρο'» αναφέρει ο Φέλιξ Μέλερ. Τόσο η φον Τρότα όσο και ο Σλέντορφ ασχολήθηκαν έντονα με τους λόγους που ωθούν τους ανθρώπους στην πολιτική ριζοσπαστικοποίηση αλλά και στις βίαιες πράξεις διαμαρτυρίας. Τα θέματα αυτά απασχόλησαν έντονα τα γερμανικά γράμματα και τις τέχνες την ίδια περίοδο.

Aνατροπή της καθεστηκυίας αστικής τάξης

Στο ντοκιμαντέρ του Μέλερ εκτός από την φον Τρότα και τον Σλέντορφ μιλούν ο συγγραφέας Πέτερ Σνάιντερ, ο μουσικός Μάριους Μίλερ-Βεστερνχάγκεν κ.ά. Παρουσιάζονται σαν αυτόπτες μάρτυρες μιας ολόκληρης εποχής. Όπως αναφέρει μάλιστα ο γερμανός μουσικός την εποχή εκείνη ήταν φυσικό για πολλούς αριστερούς να «συμπάσχουν» με τα μέλη της RAF. Πολλοί ήθελαν να δουν ένα σοκ να ταράζει την αστική τάξη, λέει ο ίδιος χαρακτηριστικά.

Το ντοκιμαντέρ του Μέλερ βασίζεται κυρίως στην παρουσίαση προσωπικών ιστοριών και αναμνήσεων, οικογενειακών φωτογραφιών και σημειώσεων. Το βασικό ερώτημα που θέτει το ντοκιμαντέρ έχει να κάνει με τους λόγους που οδήγησαν στην «άνθηση» της ακροαριστερής τρομοκρατίας και στο κύμα υποστηρικτών που αυτή απέκτησε. Πώς εξηγείται η συμπάθεια προς την RAF και η ανοχή της; Και από πού πήγαζε όλη αυτή η αμείλικτη βία προς το κράτος και τους εκπροσώπους του; Ο Μέλερ στο ντοκιμαντέρ του προσπαθεί να δει τα πράγματα από μία κριτική σκοπιά, ενώ υπάρχει επίσης και το στοιχείο της αυτοκριτικής. Ενδιαφέρον έχει τέλος ότι η μητέρα του Μαργκαρέτε φον Τρότα επιρρίπτει ακόμη ευθύνες στις «αντιδημοκρατικές μεθόδους» της τότε Δ. Γερμανίας για την πυροδότηση της ακροαριστερής τρομοκρατίας αλλά παράλληλα παραδέχεται ότι κοιτάζοντας πίσω, δεν σκεφτόταν πάντα καθαρά.

Γιόχαν Κύρτεν / Δήμητρα Κυρανούδη