«Το Ταμείο για το Μέλλον δεν αποτελεί συμψηφισμό»
15 Σεπτεμβρίου 2014
Στο πλαίσιο της επίσκεψης του Προέδρου της Δημοκρατίας Κάρολου Παπούλια στο Βερολίνο ανακοινώθηκαν πρωτοβουλίες που στοχεύουν στη βελτίωση των ελληνογερμανικών σχέσεων. Η μία αφορούσε την ίδρυση «Ελληνογερμανικού Ιδρύματος Νεότητος» και η δεύτερη το «Ελληνογερμανικό Ταμείο για το Μέλλον». Βασικό σημείο αναφοράς και των δύο είναι η περίοδος της γερμανικής κατοχής στην Ελλάδα. Ο Ομοσπονδιακός Πρόεδρος της Δημοκρατίας Γιοάχιμ Γκάουγκ δήλωσε ότι «είμαστε έτοιμοι να διαμορφώσουμε από κοινού το μέλλον μας χωρίς να χάσουμε από το οπτικό μας πεδίο το παρελθόν, όπου η Γερμανία την περίοδο του εθνικοσοσιαλισμού επέφερε μεγάλη συμφορά στην Ελλάδα και διέπραξε σοβαρά εγκλήματα.»
Διεπιστημονική συνεργασία
Ένας από τους δύο κεντρικούς στόχους του «Ελληνογερμανικού Ταμείου για το Μέλλον» είναι η επιστημονική διερεύνηση των ελληνογερμανικών σχέσεων τα τελευταία 200 χρόνια με κέντρο βάρους την περίοδο της γερμανικής κατοχής. Πρόκειται για ένα αποκλειστικά γερμανικό πρόγραμμα, το οποίο χρηματοδοτεί το υπουργείο Εξωτερικών με ένα εκατομμύριο ευρώ το χρόνο. Το μισό περίπου ποσό διαχειρίζεται η Γερμανική Υπηρεσία Ακαδημαϊκών Ανταλλαγών (DAAD). Με αυτό το κονδύλιο θα χρηματοδοτούνται εξάμηνες και δωδεκάμηνες υποτροφίες έρευνας για νέους έλληνες και γερμανούς επιστήμονες, η παραμονή ελλήνων επιστημόνων για έρευνα στη Γερμανία ως και τρεις μήνες, όπως επίσης και δύο θέσεις φιλοξενούμενων καθηγητών σε γερμανικά πανεπιστήμια διάρκειας ενός έτους. Το Ταμείο θα χρηματοδοτεί επίσης και επιστημονικά συνέδρια. Μάλιστα, το πρώτο που έχει πραγματοποιηθεί με στήριξη του Ταμείου έγινε στις 12 και 13 Σεπτεμβρίου στο Βερολίνο από το Κέντρο Νέου Ελληνισμού (CeMoG) και αφορούσε τη μεταφορά φιλοσοφικής γνώσης μεταξύ Ελλάδας και Γερμανίας στον 20ο αιώνα.
Στο επίκεντρο τα μαρτυρικά χωριά
Όπως διευκρινίζεται από το γερμανικό υπουργείο Εξωτερικών, στόχος του «Ελληνογερμανικού Ταμείου για το Μέλλον» είναι η ανάπτυξη ενός «κοινού ελληνογερμανικού πολιτισμού μνήμης». Αυτό δεν σημαίνει την παραποίηση ή την απόκρυψη ιστορικών συμβάντων. Τουναντίον, προϋπόθεση για την απόκτηση κοινής μνήμης είναι η κριτική αντιπαράθεση με το παρελθόν. Όπως διευκρίνισε ο υφυπουργός Εξωτερικών Μίχαελ Ροτ στη Deutsche Welle:
«Γνωρίζουμε για τη βαριά ενοχή της Γερμανίας και αναλαμβάνουμε την ευθύνη για αυτή. Θέλουμε να συμβάλουμε ώστε να επικρατήσουν ξανά στενές, εμπιστευτικές και φιλικές σχέσεις μεταξύ Ελλάδας και Γερμανίας στο πλαίσιο μιας ενιαίας Ευρώπης. Και είμαι σίγουρος ότι θα τα καταφέρουμε επειδή τόσο η ελληνική όσο και γερμανική πλευρά συμμετέχουν ενεργά στην πραγματοποίηση αυτού του στόχου.»
Για αυτό το λόγο το πρόγραμμα δε θα περιοριστεί μόνο στον επιστημονικό χώρο. Σημαντικό ρόλο θα διαδραματίσουν κοινωνικά ιδρύματα, πρωτοβουλίες, ακόμη και μεμονωμένα άτομα. Όπως επισήμανε ο Μίχαελ Ροτ, «είμαστε ανοιχτοί σε ιδέες, πρωτοβουλίες και προτάσεις από την κοινωνία των πολιτών. Συνειδητά δεν έχουμε αυστηρά κριτήρια συμμετοχής. Σημαντικό για μας είναι να συμπεριληφθούν η νέα γενιά αλλά και οι μαρτυρικές κοινότητες για τις οποίες γνωρίζουμε πολύ λίγα πράγματα. Θέλουμε να αποκτήσουμε περισσότερη γνώση για αυτές. Και θα χαιρόμουν αν το καταφέρναμε με αμοιβαία εμπιστοσύνη και στενή φιλία.»
Μαρτυρικά χωριά, εβραϊκές κοινότητες και ομάδες θυμάτων της γερμανικής κατοχής θα βρίσκονται στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος του «Ταμείου για το Μέλλον». Το πρώτο πρόγραμμα που στήριξε σε αυτόν τον τομέα το Ταμείο ήταν η επίσκεψη 15 νέων δημοσιογράφων από μαρτυρικά χωριά στο Βερολίνο (8-13 Σεπτεμβρίου). Οι συναντήσεις και επισκέψεις που είχαν συνδέονταν κυρίως με θέματα που σχετίζονται με το Γ' Ράιχ, τις ελληνογερμανικές σχέσεις αλλά και τα ΜΜΕ.
«Το θέμα των επανορθώσεων έχει νομικά απαντηθεί»
Την προηγούμενη Παρασκευή οι έλληνες δημοσιογράφοι παραβρέθηκαν στη συνάντηση των δύο Προέδρων, Γκάουγκ και Παπούλια. Μερικές μέρες πριν τη συνάντηση το «Εθνικό Συμβούλιο Διεκδίκησης των Οφειλών της Γερμανίας προς την Ελλάδα» και το Δίκτυο Μαρτυρικών Δήμων είχαν εκφράσει την αντίθεση τους στην ίδρυση του «Ελληνογερμανικού Ταμείου για το Μέλλον». Το επιχείρημα ήταν ότι η ίδρυση του θα αποτελεί για τη Γερμανία δικαιολογία για την άρνηση καταβολής επανορθώσεων. Απαντώντας σε σχετική ερώτηση της Deutsche Welle, ο υφυπουργός εξωτερικών Μίχαελ Ροτ διευκρίνισε:
«Το δύσκολο θέμα των επανορθώσεων έχει για μας νομικά απαντηθεί. Είναι όμως αυτονόητο, εκεί όπου υπάρχουν ανοιχτά ζητήματα να τα συζητήσουμε και να τα εξετάσουμε επιστημονικά. Όμως, το ‘Ταμείο για το Μέλλον΄ δεν αποτελεί ούτε συμψηφισμό και ούτε αποζημίωση για οτιδήποτε.»
Παναγιώτης Κουπαράνης