«Ωρολογιακή βόμβα» η κατάσταση στα νησιά

Την τρέχουσα εβδομάδα η ΕΕ προτίθεται να ξεκινήσει με τη μετεγκατάσταση 1.600 περίπου ασυνόδευτων προσφυγόπουλων από τα ελληνικά νησιά σε άλλες χώρες της ΕΕ. Ο δήμος-κρατίδιο του Βερολίνου εμφανίζεται μάλιστα έτοιμος να κινηθεί ακόμη και μονομερώς, σε περίπτωση που δεν υπάρξει άμεσα ευρωπαϊκή απόφαση ή σχετική απόφαση της γερμανικής κυβέρνησης.Αρκεί όμως η κίνηση αυτή για την αποσυμφόρηση της κατάστασης στα ελληνικά νησιά;Όπως είπε σε αποκλειστική του συνέντευξή προς τη Deutsche Welle o αρχιτέκτονας της προσφυγικής συμφωνίας ΕΕ-Τουρκίας Γκέραλντ Κνάους: «Συνήθως είναι καλό να επικεντρώνεις στους πιο αδύναμους, όπως είναι τα ασυνόδευτα παιδιά. Στην παρούσα φάση όμως δεν έχουμε κανονικές συνθήκες. Γι΄ αυτό και θα έπρεπε να επικεντρώσουμε σε ενέργειες που μπορούν να συνδράμουν όσο το δυνατόν περισσότερους ανθρώπους που χρήζουν προστασίας. Στα ελληνικά νησιά υπάρχουν δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης. Πολλοί έχουν παιδιά. Όλοι τους θα έπρεπε να φύγουν από εκεί. Τα παιδιά με γονείς δεν είναι πιο ασφαλή από τα ασυνόδευτα ανήλικα».

Εκκένωση εν μέσω πανδημίας;

Το ερώτημα, σύμφωνα με τον αυστριακό ειδικό, είναι πώς μπορείς να μεταφέρεις γρήγορα 35.000 ανθρώπους από τα νησιά στην ηπειρωτική χώρα εν καιρώ πανδημίας. «Βρισκόμαστε αντιμέτωποι με μια καταστροφική ανθρωπιστική κρίση στα νησιά. Μια κρίση που έχει προαναγγελθεί, αλλά μπορεί ακόμη να αποτραπεί. Για μεγάλο διάστημα οι συνθήκες εκεί ήταν τρομακτικές. Σκεφθείτε τι θα γίνει εάν προστεθεί τώρα και ο κορωνοϊός. Και αυτό σε μια ομάδα 20.000 ανθρώπων που ζουν ο ένας πάνω στον άλλο στη Λέσβο, που δεν πλένουν τα χέρια τους. Και τη στιγμή που υπάρχουν μόνον έξι κρεβάτια στη μονάδα εντατικής θεραπείας. Σε αυτά τα συμφραζόμενα είναι σαφές γιατί πρέπει να δράσουμε. […] Γιατί περιμένουμε ακόμη; Δεν είναι μόνον για το καλό των προσφύγων αλλά και της Ελλάδας και της ΕΕ εν γένει».

Πώς θα μπορούσε όμως να γίνει η εκκένωση των προσφυγικών καταυλισμών; «Σε ένα πρώτο βήμα η ελληνική κυβέρνηση θα έπρεπε να πει στους ευρωπαίους εταίρους της ότι προτίθεται να το κάνει. Εάν η ελληνική κυβέρνηση πιστεύει ότι έχει την πολυτέλεια του χρόνου ως προς τον κίνδυνο μετάδοσης του ιού στους καταυλισμούς, τότε δεν μπορεί να τη βοηθήσει κανείς.

Είναι σαφές ότι τους επόμενους μήνες δεν πρόκειται να γίνουν επαναπροωθήσεις προσφύγων από τα ελληνικά νησιά προς την Τουρκία. Τα σύνορα είναι κλειστά. Όσοι βρίσκονται στα νησιά θα παραμείνουν στην Ελλάδα. Και πολλοί στην Ελλάδα αντιλαμβάνονται ότι πρόκειται για ωρολογιακή βόμβα: είναι σαν να πραγματοποιείς καθημερινά μια μαζική εκδήλωση. Ελπίζω ότι σύντομα ο έλληνας πρωθυπουργός θα σηκώσει το τηλέφωνο και θα πει: ”Πρέπει να το λύσουμε. Χρειαζόμαστε βοήθεια”. Φυσικά οι λοιπές χώρες της ΕΕ θα πρέπει να είναι διατεθειμένες να βοηθήσουν. Αυτό προϋποθέτει συζήτηση για το δέον γενέσθαι».

Πώς θα γίνει η μετεγκατάσταση;

Ο ίδιος ο Γκ. Κνάους συμμετέχει σε αυτή τη συζήτηση έχοντας καταθέσει και προτάσεις. «Είναι σαφές τι πρέπει και τι μπορεί να γίνει. 35.000 άνθρωποι πρέπει να μεταφερθούν όσο το δυνατόν γρηγορότερα από τα νησιά στην ηπειρωτική χώρα. Θα μπορούσαν να διατεθούν γρήγορα 15.000 επιπρόσθετα κρεβάτια σε πρόχειρα καταλύματα. Η Διεθνής Οργάνωση Μετανάστευσης είναι σε θέση να τα στήσει εντός ολίγων εβδομάδων. Άλλοι 10.000 άνθρωποι μπορούν να μείνουν σε ξενοδοχεία που στην παρούσα φάση είναι άδεια. Και εν τέλει άλλοι 10.000 μπορούν να μεταφερθούν σε εγκαταστάσεις που ήδη χρηματοδοτούνται από την ΕΕ, μέρη όπου ζουν αναγνωρισμένοι πρόσφυγες. Εάν χώρες όπως η Γερμανία υποδεχθούν γρήγορα αυτούς τους αναγνωρισμένους πρόσφυγες, τότε θα αδειάσει χώρος για οικογένειες από τα νησιά. Θα ήταν και ένα σημαντικό μήνυμα προς τους Έλληνες ότι δεν είναι μόνοι τους».

Πώς όμως θα πεισθούν οι πολίτες χωρών που αυτό το διάστημα πλήττονται από την πανδημία για την ανάγκη μετεγκατάστασης προσφύγων; «Είναι σαφές ότι θα συμμετάσχουν μόνο λίγες χώρες. Στη Γερμανία οι άνθρωποι γνωρίζουν ότι πολλά προσφυγικά καταλύματα της χώρας είναι άδεια. Όταν μεταφέρεις αναγνωρισμένους αιτούντες άσυλο γνωρίζεις την ταυτότητά τους, γνωρίζεις ότι χρήζουν προστασίας. Μιλάμε για σχετικά μικρό αριθμό. Ας υποθέσουμε ότι η Γερμανία θα δεχθεί να αναλάβει 5.000 αναγνωρισμένους αιτούντες άσυλο από την ηπειρωτική Ελλάδα. Την περασμένη εβδομάδα η Γερμανία οργάνωσε την επιστροφή 170.000 Γερμανών τηρώντας όλα τα υγειονομικά στάνταρ. Μια τέτοια ενέργεια θα ήταν λοιπόν μια ένδειξη ευρωπαϊκής αλληλεγγύης, την οποία θα θυμούνται οι άνθρωποι και μετά από δεκαετίες».

Μπριγκίτα Σύλκε

Επιμέλεια: Κώστας Συμεωνίδης