Όταν τα ρομπότ κάνουν... προεκλογικό αγώνα

Τελευταίες στιλιστικές προετοιμασίες για τον Ρεζά Καζεμί πριν από τη μεγάλη εμφάνιση σε μία μικρή αίθουσα συνεδριάσεων του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου: διορθώνει το κασκόλ του, το οποίο συνδυάζει με πουκάμισο και ξεκούμπωτο σακάκι. Είναι σύμβουλος επικοινωνίας με έμφαση στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και δηλώνει ότι έχει ήδη συνεργαστεί με δεκάδες πολιτικούς από τη Γερμανία, την Αυστρία, τη Γαλλία, τις ΗΠΑ. Στόχος του Καζεμί: να κάνουν οι ψηφοφόροι τη "σωστή" επιλογή- δηλαδή να επιλέξουν τους πελάτες του, οι οποίοι του έχουν αναθέσει την στρατηγική επικοινωνίας λίγο πριν την κάλπη.

Σήμερα, υποστηρίζει ο νεαρός spin doctor, η επιλογή αυτή δεν γίνεται τόσο πολύ με βάση τα συμβατικά διαφημιστικά σποτς στην τηλεόραση, τα προσπέκτους και τις αφίσες στους δρόμους, αλλά περισσότερο υπό την επήρρεια των μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Αυτό που έχει σημασία όμως δεν είναι μόνο η προβολή "κατάλληλου" περιεχομένου, αλλά και η απόκρουση επιθέσεων που εξαπολύονται μέσω διαδικτύου και μπορούν να γίνουν ανεξέλεγκτες. Στην πραγματικότητα υποστηρίζει ο Ρεζά Κασαμί, γίνεται μάχη, πολλές φορές με αθέμιτα μέσα, προκειμένου να εξασφαλιστεί η ισχύς και η υπεροπλία στο διαδίκτυο.

Ανασφάλεια ενόψει ευρωεκλογών

Οι ευρωβουλευτές που συγκεντρώθηκαν στην αίθουσα παρακολουθούν με ενδιαφέρον. Πολλοί από αυτούς αισθάνονται ανασφάλεια για τη στρατηγική τους ενόψει κάλπης. Ασφαλώς κάτι έχουν έχουν ακούσει για τα bots και τον ρόλο της τεχνητής νοημοσύνης στην πολιτική επικοινωνία. Αλλά τι σημαίνουν όλα αυτά επί του πρακτέου για τις προσεχείς ευρωεκλογές στη Λισαβόνα, στο Ελσίνκι, στο Ταλίν; Ο Καζεμί υπενθυμίζει ένα χαρακτηριστικό περιστατικό: το καλοκαίρι του 2015 η καγκελάριος της Γερμανίας Άγκελα Μέρκελ εμφανίστηκε για πρώτη φορά στο Instagram και μέσα σε λίγες ώρες ρωσικά τρολ κατέκλυσαν τον λογαριασμό της με μηνύματα όπως "I love Putin" ή "Putin is the best". Επιπλέον, δεν δίστασαν να προσβάλουν τη Μέρκελ με υβριστικούς χαρακτηρισμούς και η γερμανική κυβέρνηση αναγκάστηκε να κλείσει τον λογαριασμό για ένα χρονικό διάστημα.

Ο Καζεμί εξηγεί ότι "τρολ είναι ένας άνθρωπος που κρύβεται πίσω από ένα λογισμικό". Στη Ρωσία δραστηριοποιούνται ήδη ολόκληρα "εργοστάσια τρολ" τα οποία, με απλά λόγια, λειτουργούν ως εξής: χιλιάδες άνθρωποι γράφουν νυχθημερόν και καθοδηγούν αμέτρητα, αλλά πλασματικά προφίλ στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Από ένα σημείο και μετά, αυτά τα social bots λειτουργούν με αυτοματισμούς. Κατ' αυτόν τον τρόπο δέκα άνθρωποι μπορούν να προκαλέσουν την (εσφαλμένη) εντύπωση ότι 25.000 άνθρωποι κάνουν ένα συγκεκριμένο σχόλιο. Η διάδοση είναι πλέον τόσο μεγάλη, ώστε αρχίζει να επηρεάζει και τα παραδοσιακά μέσα ενημέρωσης.

Μην πυροβολείτε τα bots...

Το «παρών» στην εκδήλωση του Ευρωκοινοβουλίου δίνει και ο Πάουλ Λούκοβιτς, διευθυντής ερευνών στο Γερμανικό Κέντρο Ερευνών για την Τεχνητή Νοημοσύνη. "Θυμάμαι ότι όταν ήμουν νέος έπρεπε να μιλήσουμε σε μία εφημερίδα για να προσλεκύσουμε ενδιαφέρον σε εθνικό επίπεδο, αυτό ήταν το φίλτρο που έκρινε ποιός θα προσελκύσει την προσοχή και ποιός όχι...", λέει ο 51χρονος Λούκοβιτς. Σήμερα τα πράγματα είναι διαφορετικά. Με την κατάλληλη τεχνική, επισημαίνει, μπορείς να εγείρεις ενδιαφέρον στο Ίντερνετ για κάτι που θεωρούσες παντελώς αδιάφορο μέχρι σήμερα. Κι όμως, o ειδήμων της τεχνητής νοημοσύνης προειδοποιεί ότι δεν πρέπει (μόνο) να καταδικάζουμε τα bots. "Μην ξεχνάτε ότι σε κάποιο βαθμό ήδη χρειαζόμαστε τα bots για να διαμορφώσουμε άποψη, πάρτε το παράδειγμα της Google", λέει ο Λούκοβιτς. Οι μηχανές αναζήτησης δεν είναι τίποτε άλλο από bots, τα οποία χτενίζουν το διαδίκτυο με βάση συγκεκριμένο αλγόριθμο. "Επομένως το ζήτημα δεν είναι να απορρίψουμε το φαινόμενο, αλλά να το διαμορφώσουμε έτσι, ώστε να αποφύγουμε τις αρνητικές συνέπειές του", υποστηρίζει ο Γερμανός ειδικός.

Ενόψει εκλογών οι ευρωπαϊκοί θεσμοί ανησυχούν ιδιαίτερα για πιθανές προσπάθειες δυσφήμισης ή παραπληροφόρησης με την πολλαπλασιαστική δύναμη της τεχνητής νοημοσύνης. Τον περασμένο Δεκέμβριο η Κομισιόν παρουσίασε συγκεκριμένο σχέδιο δράσης για την "καταπολέμηση της προπαγάνδας στο Ίντερνετ", διπλασιάζοντας τον προϋπολογισμό της task force που ίδρυσε το 2015 για να αντιμετωπίσει τη ρωσική προπαγάνδα. Παράλληλα, αποφάσισε να εγκαθιδρύσει έναν μηχανισμό έγκαιρης προειδοποίησης για πιθανές επιθέσεις, στον οποίο μπορούν να απευθύνονται τα κράτη-μέλη. Επιπλέον, ψηφιακές πλατφόρμες όπως το Facebook και το YouTube δεσμεύονται πλέον να απομακρύνουν ή να επισημαίνουν τα μηνύματα που προέρχονται από social bots. Παραμένει άδηλο αν θα βοηθήσουν όλα αυτά. Πολλά κράτη-μέλη, ιδιαίτερα από την ανατολική Ευρώπη, ζητούν πιο αποφασιστικές παρεμβάσεις. Από την πλευρά του ο Ρεζά Καζεμί προτείνει "εξατομικευμένες λύσεις" για τους πελάτες του, προκειμένου να αντιμετωπίσουν τον πόλεμο προπαγάνδας στο διαδίκτυο. "Εμείς δημιουργούμε bots, που καταστρέφουν τα άλλα bots", δηλώνει με υπερηφάνεια. Για την ακρίβεια, εξηγεί, δημιουργεί bots, τα οποία αναλαμβάνουν να καταγγείλουν τα κακεντρεχή τρολ στο Facebook. Στο τέλος το Facebook σβήνει όλα τα bots, δηλαδή τόσο εκείνα του Καζεμί, όσο και τα "αντίπαλα" bots. Αποστολή εξετελέσθη.

Γιάνε Κίζελμπαχ (DPA)

Επιμέλεια: Γιάννης Παπαδημητρίου