افغانستان بالاترین میزان مرگ و میر مادران را دارد

از هر یازده مادر افغان یکی آن ها بر اثر عواملی که به حاملگی و یا سالیان شیر دادن و تربیت طفل مربوط می شود، جان می سپارد. این در حالی است که در کشور همسایه افغانستان تاجیکستان، از هر 430 مادر یکی از آن ها و در اتریش از هر 14300 مادر یکی از آن ها در اثر عوامل یاد شده جان می دهد.

دلایل چیست؟

عنعنه ازداواج پیش از سن و فقدان برنامه ریزی برای شمار فرزندان یک خانواده، باعث می شود که از مادر باردار در جریان حاملگی مراقبت های لازم صورت نگیرد. این مشکل، همراه با ولادت های مکرر، اختلاط هایی مانند "اکلامسی " را برای صحت مادر به وجود می آورد که فشار خون اش بلند می رود.

دختری که پیش از عمر 15 سالگی ولادت کند، پنج بار بیشتر به زنی که در 20 سالگی ولادت کند، با تهدید مرگ رو به رو است. این چیزی است که آمار ملل متحد نشان می دهد. یک گزارش ملل متحد در سال 2010 نشان می دهد که بنا بر بعضی تحقیقات، نصف همه دختران افغانستان پیش از عمر 15 سالگی ازدواج می کنند.

اقتصاد ضعیف و ده ها سال جنگ و منازعه، چشم انداز صحت و همین گونه وضعیت کلینیک ها و شفاخانه ها را خرابتر ساخته است، زیرا دولت ندرتاً این کلینک ها را تمویل می کند و غالباً کلینک ها و شفاخانه هایی هم که توسط دولت تمویل می گردند، در مناطق شهری قرار دارند. همچنان در این مناطق روستایی قابله های آموزش دیده وجود ندارند و به این مساله کمتر توجه می شود.

جغرافیای افغانستان و خرابی و یا فقدان زیرساخت ها، برای رسیدن زنان از خانه های شان به مناطقی که در آنجا شفاخانه یا کلینکی وجود دارد، خود مشکل آفرین است. در حالی که هنوز شمار اندک مردم افغانستان مالک موتر می باشند، زنان یا توسط موتر سایکل و خر و یا حتا کراچی کرایه شده به کلینک ها انتقال داده می شوند.

چرا به آن ها کمک نمی شود؟

در جامعهء نهایت محافظه کار افغانستان، زنان جهت دسترسی به مراقبت های صحی، با موانع فرهنگی بازدارنده یی رو به رو اند. بسیاری از آن ها بدون همراهی خویشاوند مرد نمی توانند از خانه بیرون بروند. در صورتی که چنین مردی در خانه نباشد، آن ها مجبوراند در خانه ولادت کنند.

تداوی زنان توسط داکتر مرد اجازه داده نمی شود. از سوی دیگر، موانعی که بر سر راه تحصیل زنان در زمان طالبان ایجاد گردیدند، شمار داکتران زن و قابله ها را شدیداً پایین آورده است.

هنوز هم به مداخله طبی برای ولادت، با نظر شک و تردید نگریسته می شود. برخی زنان بنا بر علاقه مندی ای که به تشکیل یک خانواده بزرگ و دارای فرزندان زیاد دارند، نمی گذارند نزد آن ها "عملیه قیصری" یا "سزارین" اجرا شود که شمار کودکان را به سه تا چهار تن محدود می گرداند. داشتن سه یا چهار فرزند با توجه به معیارات افغانستان خانوادهء کوچک یا کم فرزند پنداشته می شود. به طور متوسط شمار فرزندان در افغانستان پنج نفر می باشد.

بسیاری خانواده ها ترجیح می دهند تا برای کمک جهت ولادت، زنان شان را نزد زنان موی سپید قریه و یا دایه های محلی عنعنه یی ببرند. این افراد حتا فاقد مهارت های اولیه در بخش مراقبت های صحی می باشند.

مردم روستاها می گویند دایه های عنعنه یی غالبا پیش از ولادت دادن دست های شان را نمی شویند و بند ناف نوزادان را با شیشه ای شکسته بر سر کفشی می برند.

آیا اوضاع رو به بهبودی است؟

اطلاعات سازمان صحی جهان نشان می دهند که میزان مرگ و میر مادران پس از برکناری رژیم طالبان از 1800 تن در هر 100 هزار مادر در سال 2000، به 1400 تن در هر 100 هزار مادر در سال 2008 پایین آمده است.

حکومت افغانستان نیز از بهبودی در این قسمت سخن گفته است. یک تحقیق جدید که در بین 22000 خانواده صورت گرفته است، نشان می دهد که مرگ و میر مادران به 327 نفر در هر 100 هزار مادر پایین آمده است. گرچه اذعان شده است که این تحقیق در مناطق بسیار امن افغانستان صورت گرفته است و شمار زیادی هم از قلم افتاده اند.

داکتر ثریا دلیل، سرپرست وزارت صحت عامه افغانستان گفته است که این وزارت می داند هنوز راه درازی باید پیموده شود تا وضع صحی مادران بهبود یابد.

تحقیقی که توسط سازمان امدادی "سیف دی چلدرن" در سال 2010 صورت گرفته است، حاکی است که صرف 14 درصد ولادت ها در شفاخانه ها صورت می گیرد و تنها 16 درصد زنان از دواهای ضد بارداری مدرن استفاده می کنند.

رویترز/ رسول رحیم

ویراستار: عارف فرهمند