افغان ها در مسیر مهاجرت به غرب؛ پیش از مسدود شدن مرز ترکیه

رسول بیگ ۲۲ سال عمر دارد و در مسیر جاده ای کوهستانی در مرز ایران و ترکیه زیر باران شدید به سوی خاک ترکیه پیش می رود. او نیز همانند ده ها هزار افغان دیگر امیدوار است قبل از اینکه یک دیوار مرزی راهش را ببندد، بتواند به ترکیه برسد و آنجا امنیت و کار بیابد.

رسول بیگ دو هزار کیلومتر از خانه اش در شهر مزارشریف افغانستان دور افتاده است. او می خواهد در شرق ترکیه کمی پول به دست آورد، به استانبول در غرب رفته، کاری پیدا کند و خانواده اش را در افغانستان کمک کند.

در سه ماه اول سال جاری میلادی شمار افغان هایی که به ترکیه می رسند تا سه برابر افزایش یافته و به ۲۷ هزار نفر رسیده است؛ انسان هایی که از جنگ و فقر فرار کرده و ترس داشتند که مسیر مهاجرت غیرقانونی به ترکیه خیلی زود بسته شود.

هرچند این تعداد به تناسبت سه و نیم میلیون مهاجر سوریایی که در ترکیه زندگی می کنند بسیار کم است، اما هجوم این مهاجران باعث فشار بیشتری بر مقامات ترکیه خواهد شد که اخیرا صدها مهاجر افغان را به کابل اخراج کرده و در مرز ایران و ترکیه بازداشتگاه های جدیدی برای مهاجران غیرقانونی می سازند.

اینهمه باعث نشده است که رسول بیگ و سه مهاجر دیگری که در قله های پر برف کوه آرارات قدم می زنند تا مرز را عبور کنند، از تلاش شان منصرف شوند. بسیاری از مهاجران به قاچاقبران انسان پول می دهند تا آنان را از این مرز کوهستانی و دشوارگذر عبور دهند.

هرکدام بین ۶۰۰ تا ۱۰۰۰ دالر به این قاچاقبران پول می دهند، البته خودشان باید مسیر را بپیمایند و آنان فقط راه را برای شان نشان می دهند. در سراسر این منطقه می توان گروه هایی از مهاجران را دید که پیاده و با لباس و آذوقه کم این مسیر خطرناک را طی می کنند.

  بسیاری از آنان جوان و احتمالا نوجوانان زیرسن معلوم می شوند. رسول بیگ می گوید: «در افغانستان جنگ است و کار هم نیست». وی مصمم است که ایستگاه بعدی اش شهر سیواس در آناتولی در چند صد کیلومتری اش باشد.

دو دیوار

براساس توافقنامه مهاجران که دو سال قبل میان ترکیه و اتحادیه اروپا امضا شد، ترکیه توافق کرده که همه مهاجرانی را که غیرقانونی از خاکش از طریق مرز دریایی وارد یونان می شوند پس بگیرد و کمک کند که موج مهاجرت انسان ها به اروپا متوقف شود.

  ترکیه در مرزش با سوریه دیواری را اعمار کرده و عبور از مرز جنوبی را برای مهاجران سوریایی سخت ساخته، اما هنوز هم مهاجران از شرق وارد ترکیه می شوند و باعث ناراحتی مردم محلی شده اند که از نرخ ۱۰ درصدی بیکاری و کرایه های گزاف خانه رنج می برند.

باقر بزداغ، سخنگوی دولت می گوید که مقامات عبور ۲۷ هزار مهاجر غیرقانونی افغان را در سه ماه اول سال از ایران به ترکیه ثبت کرده اند، اما میزان ورود آنان بیشتر از این است، چراکه بسیاری ها توسط مسئولان گرفتار نشده اند.

وی گفت که ترکیه پس از اینکه چند سال است از مهاجران سوریایی میزبانی می کند، حالا در حال مذاکره برای بازگرداندن آنان به مناطق امن در شمال این کشور هستند که خط مشی برای تازه واردان می باشد.

وی در یک کنفرانس خبری در انقره گفت: «ترکیه برای مهاجران از افغانستان و پاکستان مقررات مشابهی را اعمال می کند که برای مهاجران از دیگر کشورها اعمال می شود».

مقامات ترکیه گفته اند که دیواری ۱۴۴ کیلومتری را با مرز ایران نیز می سازند تا علاوه بر جلوگیری از مهاجرت های غیرقانونی، جلوی ورود ملیشه های کردی از ایران نیز گرفته شود. این دیوار تقریبا نصف کارش تمام شده و قرار است تا یک سال دیگر به پایان برسد.

ابراهیم وورگون یک فعال حامی مهاجران و پناهجویان در ترکیه می گوید: «کار روی ساخت این دیوار باعث نگرانی میان مهاجران شده که گویا با تکمیل دیوار عبور از مرز بسیار دشوار خواهد شد».

به باور وی دلیل دیگر این مهاجرت های توده ای افغان ها، مشکلات اقتصادی در ایران است که از ۳۰ سال به این سو مهاجران افغان را میزبانی می کند؛ جایی که حالا برای این مهاجران به ندرت کاری یافت می شود.

دلیل دیگر این مهاجرت ها به ترکیه این است که به گفته مهاجران، در ایران شایعاتی نشر شده که حکومت تهران برای اعمال محدودیت های بیشتر و بازگرداندن مهاجران افغان به کشورشان آمادگی می گیرد.

مقامات ایران به خبرگزاری رویترز گفتند که هزاران افغان در ماه های اخیر خودشان داوطلبانه به کشورشان بازگشته اند و همزمان بسیاری از آنان از مسیر ترکیه به سمت اروپا حرکت کرده اند.

یک مقام ارشد وزارت داخله ایران به این پرسش در مورد اینکه آیا احتمال دارد ایران مهاجران افغان را با اعمال فشار اخراج کند، می گوید: «در افغانستان جنگی نیست. ما و دولت افغانستان باور داریم که مهاجران می توانند به خانه های شان برگردند و به بازسازی کشورشان کمک کنند».

اخراج ها

یک هفته قبل ۵۹۱ مهاجر افغان که اکثرا مردان جوان بودند، از ترکیه به افغانستان اخراج گردیدند. در همان ساختمانی که این مهاجران در شهر اوزوروم میان دیوارهای بلند با سیم های خاردار محبوس بودند، صدها تن دیگر منتظر هستند تا به افغانستان اخراج گردند.

همزمان با این از مرزهای ایران و پاکستان با افغانستان نیز براساس آمار آژانش مهاجرت سازمان ملل متحده هر هفته هزاران مهاجر افغان یا داوطلبانه بر می گردند و یا این که با زور اخراج می شوند. کشورهای اروپایی نیز از دو سال به این سو اخراج مهاجران پذیرفته نشده افغان را شدت بخشیده اند.

در عین زمان اخراج های گروهی مهاجران افغان به کشورشان باعث نگرانی هایی نیز شده است. برعکس اظهارات مقامات ترکیه، ایران، پاکستان و برخی از کشورهای اروپایی، سازمان ملل متحد اخیرا افغانستان را دوباره از فهرست کشورهای "پس از جنگ" بیرون کشیده و در فهرست کشورهای "درگیر جنگ" قرار داده است.

براساس آمار ارائه شده از سوی سازمان ملل متحد سال گذشته بیش از ۱۰ هزار غیرنظامی افغان در جریان جنگ میان شورشیان و نیروهای دولتی کشته و زخمی شده اند. تازه ترین گزارش هیئت معاونت سازمان ملل متحد در افغانستان یا "یوناما" گفته که از آغاز ماه جنوری تا پایان ماه مارچ امسال ۷۶۳ غیرنظامی در افغانستان کشته شدند و ۱۴۹۵ تن دیگر زخمی گردیده اند.

Rsh/Af (Reuters)