"بی اعتمادی استراتژیک" میان چین و امریکا

تا حالا در مذاکرات سران ایالات متحده امریکا و چین از رسوم دیپلوماتیک مانند شلیک توپ به رسم تعظیم، معاینه گارد احترام و ضیافت های دولتی خودداری شده است. در مناسبات دو کشور رعایت آنچه در رسوم دیپلوماتیک اجباری پنداشته می شود، حذف شده است. باراک اوباما و شی جن پنگ در "سنی لند" در جنوب کالیفرنیا با هم ملاقات می کنند که یک محل لوکس دور افتاده است و با ترتیبات خصوصی مجهز می باشد.

رهبران دو بزرگترین قدرت اقتصادی جهان، بزرگترین ملت های تجارت پیشه و در عین حال بزرگترین آلوده کننده محیط زیست جهان، هنگام ملاقات نکتایی های شان را در جامه دان های شان می گذارند و ساده با پیراهن به دیدار هم می روند. 

ایالات متحده امریکا بزرگترین کشور قرضدار است. چین بزرگترین کشور تمویل کننده. شی جن پنگ وقتی در برابر باراک اوباما می نشیند، اوباما با کسی طرف است که تا یک دهه دیگر بر قابلیت های چین اثر می گذارد. براساس همه پیشبینی ها، در این مدت ده سال چین جایگاه ایالات متحده امریکا را به مثابه بزرگترین قدرت اقتصادی می گیرد.

قضیه از چه قرار است که هیلاری کلینتون، وزیر خارجه پیشین ایالات متحده امریکا وادار شد یک سال پیش به این نکته اشاره کند. او در ماه می سال 2012 در پیکنگ گفت: «ایالات متحده امریکا و چین می کوشند کاری را انجام دهند که در تاریخ بی نظیر است. این کار عبارت از یافتن یک پاسخ جدید به آن سوال کهنه ای است که چه اتفاق خواهد افتاد، هرگاه یک قدرت جا افتاده با یک قدرت نوظهور رو به رو شود».

کمبود اعتماد

عدم اعتماد عمیقی که دو جانب نسبت به یک دیگر دارند، تلاش برای یافتن این پاسخ جدید را دشوار می سازد. دانشمندان علوم سیاسی از «بی اعتمادی استراتژیک» میان دو کشور سخن به میان می آورند. پیکنگ می پندارد که واشنگتن می خواهد مانع اعتلای چین گردد و حتا آن را تخریب کند تا برتری یا "هژمونی" جهانی خود را نگهدارد. این شک و تردیدها با تلاش اوباما برای جهت دهی تازه سیاست های کشورش در آسیا که واشنگتن آن را "توزین مجدد" عنوان می کند، تقویت می گردد. از سوی دیگر، ایالات متحده امریکا نگران است که چین می خواهد به بهای نفوذ و منافع امریکا، سلطه اش را بر آسیا بگستراند.

استراتژیست ها حتا ایالات متحده امریکا و چین را درگیر یک بازی می بینند که حاصل آن برای هر دو طرف به جای برد دو جانبه، هیچ یا صفر است. الیزابت ایکونومی، کارشناس چین در شورای روابط خارجی نیویارک در مورد امکان از بین بردن این بی اعتمادی بین دو کشور محتاطانه ابراز نظر می کند. او به دویچه وله گفت: «هرگاه فعل و انفعالات بین دو کشور وجود داشته باشد و هرگاه مشترکات راستینی بین دو جانب پیدا شود، در آن صورت این آغاز اعتمادسازی بین دو کشور خواهد بود».

الیزابت ایکونومی می افزاید که اعتماد در طی یک زمان طولانی و بر مبنای ارزش ها و اهداف سیاسی مشترک ایجاد می شود. غیر از آن نیز ایالات متحده امریکا یگانه کشوری نیست که در برابر چین بی اعتمادی دارد. این کارشناس چین در شورای روابط خارجی نیویارک می گوید، سایر کشورها نیز عین مشکلات را در مواجهه با چین خواهند داشت. او در این ارتباط به دزدی ملکیت های فکری (حق تالیف و حق اختراع)، حملات هکرهای انترنتی و مناقشه در مورد ملکیت بر قلمرو در بحیره جنوب و شرق چین اشارت می کند.

قدرت اقتصادی و سیاسی

چین برای مدت های طولانی خود را از صحنه بین المللی عقب نگه می داشت. از جانب دین سیاو بین، مهندس اصلاحات چین نیز این شیوه رایج شده بود که چین «باید بزرگ نمایی نکند و منتظر فرصت مناسب باشد». این رهنمود چین شاید پس از چندین سال مبارزه اقتصادی به همان لحظه مناسب نزدیک شده باشد. ابرهارد زاندشایدر، دانشمند علوم سیاسی در برلین به دویچه وله گفت که دولت ها بعضی اوقات می توانند قدرت اقتصادی را به نفوذ سیاسی و یا همچنان قدرت نظامی تبدیل کنند، «پس از آن است که منافع و علایق جهانی به وجود می آیند، یعنی فعال تر می گردند. آنها در پی مسایلی برمی آیند که منافع خود شان را به پیش ببرند. ما به این می بایست عادت کنیم که چین در مناسبات بین المللی با همان اصول شناخته شده عملگرایانه (پراگماتیستی) گام به گام، به آهستگی، همواره نقش فعال تری به عهده می گیرد».

سرمایه گذاری در موقع مناسب

در چنین اوضاعی برای از بین بردن منازعه و بی اعتمادی، ایالات متحده امریکا و چین باید اهداف و انگیزه های جانب مقابل را بشناسند. برای این منظور دیدار دو روزه در کالیفورنیا «موقع مناسب» برای یک سرمایه گذاری عالی است. در دنیای گیچ کننده سیاست، چنین فرصتی جهت شناسایی متقابل و اعتمادسازی نادراً دست می دهد. پس از آنکه شی جین پنگ در ماه فبروری 2012 در کاخ سفید به مثابه رهبر آینده حزب و دولت چین دیدار کرد، این بار دوم است که آنها باهم ملاقات می کنند. بسیاری مسایل وابسته به مناسبات و تفاهم بین این دو سیاستمدار می باشند. زیرا چنین امری می تواند دیدگاه یک کارشناس را تقویت کند که می گوید: «البته که چین و ایالات متحده امریکا نمی توانند همه مشکلات زمین را حل کنند. با وجود این هیچ یک از مشکلات بزرگ نمی تواند بدون آنها حل شود».