خطر دستیابی جنگجویان "دولت اسلامی" به سلاح کیمیایی

براساس تحقیق روزنامه امریکایی "نیوریاک تایمز" که به تازگی نشر شده است، ممکن است در بخش هایی از مکان تخریب شده دستگاه های تولید سلاح کیمیایی در منطقه المثنی در نزدیکی بغداد، تا هنوز ذخایر باقی مانده گازهای سارین و خردل وجود داشته باشد. گمان می رود که در این منطقه در دو مخفیگا نارنجک و کلاهک های راکت ذخیره شده باشد.

آنچه مایه نگرانی بیشتر شده این است که برخی مناطق که مواد سمی در آنجا انبار شده یا احتمال آن می‌رود، مانند منطقه المثنی، فعلا تحت کنترول ملیشه‌های "دولت اسلامی" درآمده است.

اما کارشناسان امور سلاح های کیمیایی به این نظر اند که برای جنگجویان "دولت اسلامی" مشکل است تا از باقی مانده های مهمات جنگی که همه مربوط به زمان جنگ اول خلیج در دهه 1980 است، به صورت سیستماتیک در جنگ های مسلحانه استفاده کنند.

سارین کم دوام است

رالف تراپ، دانشمند سم شناسی در گفتگو با دویچه وله توضیح داد که اساساً باید میان دو نوع گاز سمی تفاوت گذاشت که یکی گاز خطرناک خردل و دیگری گاز سارین است. او که از سال 1998 تا 2006 در شورای علمی سازمان ملل متحد در امور منع سلاح های کیمیایی (OPCW) فعال بوده است، می افزاید: «عراقی ها همواره در ذخیره کردن مطمئن گاز سارین با مشکل مواجه بوده اند. ما می دانیم که محتویات سلاح هایث پرشده از گاز سارین، بعد از زمان کوتاهی توسط تاثیر گرمای زیاد تدریجاً نابود می شوند که در اثر آن ماده تخریبی جنگی آن ویران می گردد».

اما مواد باقی مانده از چنین سلاح‌ها باز هم زهری اند و در صورت تماس با بدن انسان منجر به زخم‌های شدیدی می‌شوند. اما نارنجک‌هایی با گاز کهنه سارین نمی‌توانند به عنوان سلاح کیمیایی جنگی مورد استفاده قرار بگیرند.

اما قضیه در مورد گاز خردل فرق می‌کند. تراپ می‌گوید: «گاز خردل در این سلاح‌های کهنه هنوز هم می‌تواند بسیار فعال باشد. ما از جنگ جهانی اول می‌دانیم که این سلاح کیمیایی بسیار پردوام و مستحکم است. و زمانی که این سلاح کیمیایی به تجزیه شروع می‌کند، اجزای تجزیه شده آن شدیداً سمی است».

به این ترتیب اگر تروریست‌ها به سلاح کیمیایی گاز خردل دسترسی یافته باشند، می‌توانند از آن استفاده کنند. اما تروریست‌ها در صورت استفاده از این گاز سمی با خطر بزرگی مواجه اند زیرا این گاز در جریان تجزیه در داخل نارنجک فشار قوی ایجاد می‌کند و ترکیدن آن می‌تواند به کسانی که با آن دست و کار دارند آسیب بزند.

دشواری استفاده از گاز خردل

اگر تروریست‌ها این خطر را به جان بخرند، می‌توانند به عنوان مثال یک "بمب کثیف" بسازند، یعنی گاز زهری را با یک سلاح متدوال انفجار دهند. تراپ می‌گوید: «این سلاح‌های دست ساز احتمالاً مانند سلاح‌های که در بخش نظامی استفاده می‌شوند موثر نخواهند بود، اما باید قضیه جدی گرفته شود خصوصا وقتی که یک طرف مردم بی‌دفاع با کم‌ترین تجهیزات باشند».

اولیور مایر، کارشناس امنیت بین المللی در بنیاد علم و سیاست در برلین می گوید: «عراق مطابق کنوانسیون قبول شده بین المللی همه سلاح های کیمیایی خود را مشخص نکرده است. برخی از این سلاح‌ها به حدی کهنه اند که زنگ خورده و آسیب دیده اند و به این دلیل برچسب (لیبل) آن‌ها ازبین رفته است

مایر توضیح می‌دهد: «من مطمین نیستم که اگر تروریست‌های "دولت اسلامی" به سلاح‌های کیمیایی دسترسی یافته باشند، درک کنند که چه سلاح‌هایی را در دست دارند».

نارنجک ها به زحمت قابل شناسایی هستند

جان پاسکال ساندرز، پژوهشگر امور امنیتی در بلجیم می‌گوید یک سناریوی احتمالی این است که «بعضی از نارنجک های مجهز با گاز خردل بدون شناسایی در میان سلاح‌های متدوال وجود داشته باشند که می‌توانند توسط توپخانه ها شلیک شوند. در این صورت ما با کاربرد آگاهانه گازهای سمی نه، بلکه با کاربرد اشتباهی آن ها سروکار داریم».

به قول ساندرز این سلاح ها نیز خطرناک هستند، اما چون ها به صورت سیستماتیک به کار نمی روند، به این دلیل تاثیر سم آن محدود به همان محل کاربرد آن است. او می افزاید: «گاز خردل بسیار کشنده نیست. این گاز باعث جراحت های دشوار می گردد، اما برای کشتن، باید مقادیر زیادی از آن را به کار برد».

یک صحنه وحشتناک دیگر این است که تروریست ها از مواد سمی در تله انفجاری استفاده کنند. نیویارک تایمز از دست کم یک مورد استفاده از این سلاح در عراق گزارش داده است. اولیور مایر در این باره توضیح می دهد: «این روشن نیست که آیا تروریست ها واقعاً آگاه بودند که در تله انفجاری از ماده هایی استفاده کرده اند که نه فقط کارکرد انفجاری، بلکه تاثیر سمی نیز دارند». وقتی که سرباز امریکایی این تله انفجاری را خنثی می‌کرد زخمی گردید اما کسی تلف نشد.

"دولت اسلامی" بدون سلاح کیمیایی نیز تهدید کننده است

اما نتیجه گیری کارشناسان سلاح های کیمیایی یکسان است. یعنی افتادن سلاح‌های حاوی گاز خردل در دست تروریست ها می تواند باعث زخمی شدن شدید افراد و یا کشته شدن آنها گردد، اما از این سلاح ها نمی توان به عنوان سلاح های کشتار جمعی استفاده کرد. جان پاسکال در این باره می گوید: «این سلاح‌ها در عراق برای افراد خطرناک است، اما خطر واقعی نظامی از این ناحیه وجود ندارد».

او می افزاید، جهادگرایان "دولت اسلامی" تنها به این دلیل که احتمالاً به سلاح‌های کیمیایی دست یافته باشند خطرناک نیستند، «بلکه خطر واقعی بی‌رحمی آنهاست که بر آن اساس رژیم اشغالی شان را برپا می کنند. گمان می رود که آنها تلاش می کنند تا سلاح های رایج را تصاحب کنند. و این گروه تروریستی می تواند به این وسیله ترس و هراس ایجاد کند».