رسانه ها در پوشش بحران مهاجرت ناکام مانده اند؟

در میان کشورهای اروپایی، آلمان بیش از همه در مرکز بحران بیسابقه پناهجویی قرار دارد. بنابراین "همایش جهانی رسانه" امسال با دید انتقادی به مسئولیت های سیاسی، خبرنگاری و اجتماعی این مسئله پرداخته است.

یک نکته که در طول بحث جریان داشت این بود که چطور در طی زمان، رسانه ها در پوشش خبری وضعیت پناهجویان هم برای آوارگان و هم برای مخاطبین ناکام بوده اند. جعفر عبدالکریم، خبرنگار مجله "شپیگل" و گرداننده برنامه "الشباب" دویچه وله می گوید: «در مورد آوارگان سخن نگویید، بلکه با آن ها سخن بگویید... پیش آن ها بروید، با آنها زندگی کنید، بخشی از زندگی آنها شوید. فقط در دفتر خود ننشینید و برایشان مطلب ننویسید».

خطای خبرنگاران "نابخشودنی" است

میلان نیک، مدیر موسسه پژوهشی "گلوب سیک" که بر مسائل اروپای مرکزی کار می کند، می گوید که "ما آوارگان زیادی نداریم اما ما بسیار تشنج از خود نشان داده ایم". او در سخنانش پیرامون "مهاجران و ساکنان" درباره تفاوت بین واقعیت ها و تصورات جامعه سخن گفت.

کارولین دی گرویتر، خبرنگار نیز می گوید که تنها بیان اشتباه شمار مهاجران مسئله نیست بلکه زبانی که رسانه ها برای آن استفاده می کنند مسئله است. او می گوید: «ما هیچ مشی در این باره نداریم بلکه ارزش هایی داریم». او با این سخن در واقع به تغییرات در ابراز نظرهای سیاسی اشاره کرد که در آن به کرات از "ارزش های اروپایی" سخن گفته شده است.

کدری گورسل، خبرنگار ترک در پاسخ به سیاست های رجب طیب اردوغان درباره پناهجویان گفت که کارگزاران رسانه های غربی از زندان انفرادی دورند. او توضیح داد که ترکیه به خاطر مرز طولانی که با سوریه دارد، مسئولیت ویژه ای در قبال پناهجویان دارد. با آن هم او گفت که "رسانه های ترکیه به مسئولیت خود درست عمل نکردند". گورسل گفت که تنها سانسور دولتی مسئله نیست بلکه سرکوب رسانه های آزاد سبب شده است تا خبرنگاران دست به خودسانسوری بزنند.

گورسل گفت که "این وضعیت نابخشودنی است". او گفت با وجود حضور آوارگان زیاد در طی هفت دهه گذشته در این کشور، تعلل و تاخیر رسانه ها به خاطر سیاست های اردوغان سبب شده است تا بیشتر مردم ترکیه کاملا بی خبر باشند که چه شمار آواره در کشورشان حضور دارند.

بعد از زبان بازی و سخنان عام

میشائیل مایر، نویسنده و خبرنگار می گوید که "شما بسیار زبانبازی های سیاسی را شنیده اید؛ بسیار عام". مایر که بحث "مهاجرت؛ داستانی از دو جهان" را پیش می برد، گفت که نباید فقط به سخنان تحلیلگر غربی ها گوش فرا داده شود، بلکه باید سخنان خود آوارگان که جان خود را به خطر انداخته اند، شنیده شود.

سهراب بلخی، یک خبرنگار افغان که بنابر تهدیدات از کشورش گریخته است، گفت: «من یک مهاجر اقتصادی نیستم. زندگی من در خطر بود». بلخی در سخنانش روایت غالبی را که آوارگان به خاطر دسترسی به منابع آمده اند، به چالش کشید و گفت که او پس از رسیدن به اتریش با وجود ثبوت تهدیدات به مدت چهار سال در وضعیت بی ثبات زندگی کرده و اجازه کار و اشتراک در کورس های زبان آلمانی را نداشته است.

"اروپا هیچ چیز خاصی ندارد"

بلخی در پاسخ به این پرسش که آیا به دیگر افغان ها می گوید به اروپا بیایند، گفت: «نه، من می گویم که کشورتان را ترک نکنید. هیچ چیز خاصی در اروپا نیست».

پرینس ویل سونیکی، یک پناهجو که به خاطر تهدیدات بوکوحرام از نایجریا گریخته، از فرهنگ والا و جامعه اروپا سخن گفت اما با آن هم سخنان بلخی را تکرار نمود. او گفت: «من به افریقایی ها می گویم که اگر در کشور خود محفوظ هستید، نیایید». او به این سخن که آوارگان مهاجران اقتصادی هستند، خندید و گفت: «چرا باید در کشوری بمانم که به من ماهانه ۱۰ یورو می دهد. اما رسانه ها می خواهند خبرهای خود را بفروشند».

الکساندرا فودرل شمیت، اولین سردبیر روزنامه اتریشی "دیر استاندارد" طرحی را پیشنهاد کرد و گفت: «مهم است که به خواننده ها قصه های شخصی افراد را بگوییم و پدیده مهاجرت را انسانی بسازیم.» او در ادامه افزود: «اما ما باید بخش های منفی را نیز گزارش بدهیم. ما خبرنگار هستیم ... ما فعال مدنی نیستیم». مهمترین نکته ای را که او یادآور شد این بود که باید تعادل و بیطرفی، در کنار چهره انسانی بحران مهاجرت حفظ شود هرچند که بخش های منفی وجود داشته باشد.