نامرئی و خطرناک؛ سلفی‌ها در ایالت نوردراین وستفالن آلمان

در ویدیویی در یوتیوب، پئیر فوگل، یک آلمانی گرویده به اسلام دیده می شود که در همایشی در شهر آفنباخ در حومه شهر فرانکفورت مردم را مخاطب قرار داده و می گوید: " آنچه را من می گویم تکرار کنید" و بعد کلمه شهادت را می خواند. این ویدیو از سال ۲۰۱۰ می باشد. در شبکه یوتیوب ویدیوهای زیادی از آن زمان که این گروه به شدت در آلمان به تبلیغات دینی فعال بود، تاهنوز موجود اند.

گروه های سلفی تا سال ۲۰۱۶ خیلی با اعتماد به نفس و به نوع تهاجمی در مجتمع های عامه حضور داشته و فعالیت می کردند. مردان ریشدارِ مثل پئیر فوگل با لباس های سفید دراز به ویژه در حوزه غربی آلمان در بازارها و پیاده روها، در چوکات فعالیت های سازمان موسوم به "بخوان!"، به تقسیم کردن رایگان نسخه های قرآن به زبان آلمانی در میان عابران می پرداختند. این گروه ها در مناطق مرکزی شهرها رسماً به تبلیغ برداشت افراطی خود از اسلام می پرداختند. آنان در سرتاسر این مناطق ضمن برگزاری "سیمینارهایی" به مسلمان سازی افراد ادامه می دادند. همچنان در جهان موازی ای که خلق کرده بودند، ایام تعطیل و تفریح را نیز در جمع برادران همکیش خویش با کباب کردن و فوتبال سپری می کردند.

پس از ممنوعیت زیرزمینی شدند 

اکنون دیگر غرفه های تبلیغاتی "بخوان!" در شهرها دیده نمی شوند. سال ۲۰۱۶ وزارت امور داخله فدرال آلمان اتحادیه "دین حقیقی" را ممنوع اعلام کرد، اتحادیه ای که فعالیت های توزیع و تقسیم قرآن را سازماندهی می نمود. در آن زمان استخبارات داخلی آلمان یا اداره محافظت از قانون اساسی این کشور نوشت: "این سازمان از ایدیولوژی ای نمایندگی می کند که نظم بی بدیل مطابق قانون اساسی را رد می کند، در عوض جهاد مسلحانه را ترجیح می دهد و در سرتاسر آلمان به طور بی نظیری سربازگیری کرده، محل تجمع افراد جهادگرایان اسلامی را تشکیل داده بود که می خواستند با انگیزه های جهاد اسلامی به سوریه و عراق بروند."

اکنون سلفی های افراطی در مجامع عامه کمتر و یا هیچ دیده نمی شوند، اما کاملاً از صحنه ناپدید نشده اند. کان اورهان، مشاور اداره افراطیت زدایی «حیات» می گوید: "بیشترین فعالیت های آنان در خارج از حوزه دید اکثریت جامعه صورت می گیرند." اداره «حیات» در ساختمانی در شهر بن موقعیت دارد، بدون نام و نشان. در صفحه انترنتی اش نیز آدرسی غیر از یک شماره تلفون درج نیست. مستعار بودن برای مراجعین و افرادی که به این اداره تماس می گیرند، خیلی مهم است. اورهان نیز برای نجات سلفی ها یا جهادگرایان افراطی با آنانی کار می کند که خواهان بیرون شدن از این گروه و برگشت به زندگی عادی اند.

اورهان گفت: "جذب افراد جدید توسط سلفی ها هنوز هم به شدت جریان دارد. سر صحبت را با آنان نیز به گونه انفرادی باز می کنند و با آنان از طریق آنلاین ارتباط برقرار می کنند. مکالمه آنان نیز از طریق شبکه های وتس اپ و تلگرام صورت می گیرد."

 پولیس و استخبارات به دشواری می توانند این گونه فعالیت ها را زیر نظر داشته باشند.

بورکهارد فرایر، رئیس استخبارات ایالت نوردراین وستفالن با ارائه توضیحات بیشتر در مورد گفت: "سلفیت به شیوه یی تنظیم شده است که قادر به تبلیغات بوده و بتواند اعضای بیشتری را جذب نماید."

سلفی ها همه یکرنگ نیستند

در هیچ ایالت آلمان مانند نوردراین وستفالن به این تعداد زیاد سلفی ها زندگی نمی کنند. در هیچ ایالت دیگر مانند نوردراین وستفالن تعداد زیادی افراطی نشده اند که حاضر به رفتن به مناطق تحت تسلط "دولت اسلامی" یا داعش بوده باشند، گروهی که که اکنون در آن مناطق شکست خورده اند. یعنی از جمع ۱۰۰۰ جهادگرایی که از سرتاسر آلمان به مناطق تحت کنترول داعش رفته اند، ۳۰۰ تن آنان از همین ایالت بوده اند.

عملاً در سال های اخیر تمام حملاتِ با انگیزه های اسلامگرایی و تلاش ها برای چنین حملاتی توسط افرادی صورت گرفته اند که از طریق سلفیت به افراطگرایی رو آورده اند. این مسئاله همچنان در مورد انیس عمری نیز صدق می کند که به تاریخ ۱۹ دسمبر ۲۰۱۶ بر بازار کریسمس در میدان برایتشاد برلین حمله کرده و ۱۲ تن را کشت. این حمله یکی از خونین ترین حملات اسلامگرایان بود که در جمهوری فدرال آلمان انجام یافت. "طبیعتاً هر سلفی به طور خودکار تروریست نیست؛ اما برخلاف، هر تروریست اسلامگرا قبلاً سلفی بوده است." این جمله بار بار در همه گفتگوهایی که با افراد مختلف انجام داده ایم، با افرادی که در همین عرصه فعالیت داشته اند، از زبان آنان شنیده شده است. افرادی که در استخبارات به عنوان محافظ قانون اشتغال داشته اند، از معلمان در صنوف درسی، از مشاوران ادارات افراطیت زدایی یا در اداره ادغام شهر بن، شهری که یکی از نواحی مهم سلفیت در ایالت نوردراین وستفالن به شمار می رود.

سلفیت یک جریان به شدت بنیادگرا در اسلام است. پیروان این شاخه دین اسلام، واژه به واژه قرآن را رعایت می کنند و فقط به این تمرکز می کنند که محمد پیامبر اسلام و یاران نزدیک به وی چگونه زندگی می کرده اند.

در داخل حلقه وسیع سلفی ها، همچنان معتقدان زیادی اند که تعبیر سختگیرانه از اسلام را در زندگی خصوصی و عبادی خود تطبیق می کنند. اما یک بخش قابل توجه آنان سلفی های سیاسی اند که خواهان ایجاد یک حکومت دینی می باشند. قوانین غربی به شمول قانون اساسی آلمان را نمی پذیرند و تنها شریعت به عنوان "قانون نازل شده از جانب خدا" برای آنان قابل قبول است.

زنان برگشته خطرناک اند؟

درست از همین نکته، یعنی پذیرش شریعت به عنوان تنها قانون، مرز سلفی های متمرکز به جهادگرایی را می توان مشخص کرد. این افراد برای ایجاد خلافت اسلامی حتی حاضر به اعمال خشونت اند. براساس منابع استخبارات یا اداره حفاظت از قانون اساسی آلمان، حدود ۳۰۰۰ سلفی در ایالت نوردراین وستفالن که پرجمعیت ترین ایالت آلمان است، زندگی می کنند که حدود ۸۰۰ تن آنان به عنوان افراد آماده خشونت درجه بندی شده اند.

۱۲ درصد تمام پیروان سلفیت را زنان تشکیل می دهند. در میان زنانی سلفیی که به عراق و سوریه رفته اند، نیز تعداد زنان سلفی این ایالت ۲۸ درصد را تشکیل می دهد که به تناسب ایالت های دیگر آلمان دو برابر می باشند. بنابراین زنان سلفی و فرزندان آنان به ویژه تحت نظارت ادارات رسمی آلمان قرار دارند. یعنی زنانی که پس از سقوط "خلافت اسلامی" داعش دوباره به آلمان برگشته اند، تحت نظارت اند.

کودکان مادران برگشته از سوریه و عراق، همین اکنون در شهر بن به مکتب می روند. کان اورهان، مشاور انستیتوت "حیات" در شهر بن به این باور است که "برای کمک به این اطفال باید روانشناسان کودک توظیف گردند تا از یک جانب ترس های روانی آنان را علاج نمایند و از جانب دیگر به آنان یاد بدهند که چگونه می توانند با جنبه های مذهبی خود را تطابق بدهند."

همچنان کولِتا مانِمن به عنوان مأمور ویژه ادغام در شهر بن، با اطفال برگشته از مناطق داعش در تماس می باشد. او می گوید: "در تمام چنین مواردی، زمانی که خانواده ها از این مسایل متأثر باشند، باید اداره های مسئول جوانان، کودکستان ها و مکاتب ابتدایی حساس تر گردانیده شوند." این خانم در ادامه گفت: "ما باید برای برگشت کننده ها از یک جانب زمینه راه یافتن یا جای پا باز کردن در جامعه را مهیا نماییم، از جانب دیگر همچنان بیدار باشیم تا این برگشت کننده ها در ادامه هم کودکان و نوجوانان را به افراطیت ترغیب نتوانند. "

کان اورهان نیز بر تفاوت ها میان برگشت کنندگان از مناطق جنگی تأکید کرده می گوید که برداشت و دیدگاه های هر یک از زنانی که از مناطق جنگی عراق و سوریه برگشته اند، از هم متفاوت بوده و منحصر به فرد می باشند. به گفته او شماری از آنان از داعش خود را جدا کرده اند و تا حدی هم سردرگم و ناامید می باشند؛ اما زنانی هم هستند که هنوز هم خود را به عنوان حاملان اندیشه های سلفی مؤظف می دانند.

بنابراین به گفته اورهان شناسایی آنان و این که چه کسی یک فرد خارج شده از این گروه است و چه کسی هنوز هم فرد شدیداً خطرناک افراطی می باشد، خیلی دشوار است.

به گفته او به ویژه زمانی این مسئاله دشوارتر می شود که ادارات آلمانی هیچ سندی در دست نداشته باشند تا با قوانین جزا در برابر آنان وارد عمل گردند؛ مثلاً بر اساس بند ب ماده ۱۲۹ قانون جزای آلمان و به دلیل "حمایت از یک سازمان تروریستی در خارج".

سربازگیری در زندان

برخلاف زنان، ارائه اسناد در مورد اکثر مردان برگشت کننده از مناطق داعش ساده تر می باشد. زیرا آنان عملاً جنگیده اند، اسنادی که آنان را در ویدیوهای تبلیغاتی نشان می دهند و نیز آنان خود در شبکه های اجتماعی با عملکرد خود، خودنمایی کرده اند.

رقم افراطگرایان اسلامی در زندان های آلمان رو به افزایش می باشد. سورانوالی کل فدرال آلمان از سال ۲۹۱۳ تا اکنون یکی پی دیگر، علیه ۲۴ تن که از مناطق جنگی گروه "داعش" در عراق و سوریه برگشته اند، تحقیقات خود را آغاز کرده است. در برابر سلفی ها با اقدام دیگر در برابر پاسخ می دهند و آن اینکه توسط ارسال افراد موسوم به امدادگران یا مراقبتگران از زندانیان سلفی.

 به گفته بوکهارد فرایر، رئیس استخبارات ایالت نوردراین وستفالن "از دید ادارات امنیتی این مراقبان زندانی ها خیلی خطرناک اند." بوکهارد با انتقاد از این وضعیت گفت: مراقبت از زندانی ها دقیقاً به این معنی است که "افرادی به دیدار زندانی ها در زندان می آیند و یا هم زندانی ها بسته های پستی از "برادران و خواهران" مسلمان خویش دریافت می کنند." از طریق انترنت برای آنان و خانواده های شان اعانه و هدایایی جمع آوری می شوند. تقریباً در این قسمت مراقبت و تأمین امنیت آنان از طریق مذهبی مطرح می باشد. در کل با این کار سلفی ها یک هدف دنبال می شود: "این افراد باید در میان آنان باقی بمانند و در زندان تغییر فکر برای ادغام در جامعه داده نشوند."

کان اورهان نیز مراقبان زندان را به عنوان "مهمترین بخش گسترش حوزه سلفی ها در کل" تشریح کرده می گوید: "روز تا روز بر افزایش رقم افراد گویا نیازمند به مراقبت افزایش می یابد؛ ضرورت هم نیست که این افراد خود را خیلی آشکارا نشان بدهند. دقیقاً آنچه که در حال حاضر حوزه سلفی ها در جستجوی آن اند. آنچه که بسیار عاجل تأثیرگذار باشد، اما همزمان تقریباً به طور نامرئی قابل اجرا باشد."

بن، محل بزرگ تجمع سلفی ها

از جمله شهرهای به شدت مورد تجمع گروه های سلفی در ایالت نوردراین وستفالن، در کنار مونشن گلادباخ، ووپرتال، دینسلاکن و دورتموند، شهر بن پایتخت پیشین جمهوری فدرال آلمان می باشد.

در این شهر گروه های سلفی بار بار مسبب خبرهای داغی می شوند. طور مثال زمانی که یک تظاهرات در این شهر توسط اسلامگرایان به طور خشونت آمیزی شدت گرفت. دلیل این رویداد: در اعتراضات ضد اسلامگرایان یکی از شبکه های راستگرای افراطی موسوم به "هوادران ان آر دبلیو" یا هواداران ایالت نورد راین وستفالن، همچنان کاریکاتورهای محمد پیامبر اسلام نیز حمل می شد. حین تظاهرات مخالفان آنان از جناح افراطگرایان سلفی، یک جوان سهیم در این اعتراضات دست به کارد برده و دو پولیس را به شدت زخمی کرد.

این دو برادر به نام های یاسین و منیر چوقه از شهر بن، سال ۲۰۰۸ به مناطق مرزی افغانستان و پاکستان سفر کرده و از آنجا در ویدیوهای تبلیغاتی دیده شده اند، ویدیوهایی که در آنان علاوه بر مسایل دیگر، همچنان بر حملاتی در آلمان تأکید صورت گرفته بود.

همچنان ابو دوجانا یکی از دو واعظ سطح رهبری کمپاین "بخوان!" سلفی ها نیز در این شهر زندگی می کرد.

در شهر بن افراد برجسته سلفی این نهضت بارها در برابر جماعت حضور یافته اند. مثل پئیر فوگل بوکسر پیشین آلمانی که به اسلام گرویده است و یکی از پرنفوذترین افراد این گروه به شمار می رود.

مبارزه برای جذب جوانان

در حال حاضر فعالیت های پئیر فوگل تا حدی تضعیف شده است. با آنکه او هنوز هم به طور منظم در یکی از کانال های یوتیوب به موعظه می پردازد و در فیس بوک نیز در مورد دین حقیقی تبلیغ می کند؛ اما وی دیگر مثل گذشته ها در مقابل مکتب متوسطه ناحیه تننبوش در شهر بن نمی ایستد. به گفته عزیز فولادوند یک تن از معلمان این مکتب در گذشته ها فوگل در پیش روی این مکتب منتظر می ماند تا ساعات درسی تمام شود و او با شاگردان مکتب وارد گفتگو شود. فولادوند که خودش متولد ایران است، در این مکتب مضمون اسلام شناسی تدریس می کند. منطقه تننبوش یکی از نواحی اکثراَ خارجی نشین شهر بن است. نیمی از جمعیت این ناحیه را افرادی با پیشینه مهاجرت تشکیل می دهد. براساس آمار اخیر اداره احصائیه، از هر ده شهروند بن، یکی مسلمان می باشد. فولادوند در مورد طرز کار خودش گفت: "مهمترین وظیفه من این است که برای شاگردان این احساس را بدهم که آنان حین ساعات درسی من از آزادی کامل برخوردار اند. می خواهم برای آنان زمینه گفتگو و مباحثه را مهیا بسازم." او افزود: "آنان باید بدانند که مذهب یک عنصر ساکن نیست، بلکه یک روند پویا و در حال تحول است." برداشت های این معلم نشان می دهند که برای اکثریت کودکان، به ویژه اطفال خانواده های مردسالار با سطح تحصیلی خیلی پایین و یا کاملاً بیسواد این وضعیت کاملاً یک عرصه جدید و ناشناخته می باشد. به گفته این آموزگار به ویژه در نوجوانان خانواده های خارجی بیش از همه معضل هویت را می توان دید. او افزود: "آنان نمی دانند که آلمانی اند و یا خارجی." بنابراین چنین نوجوانان طعمه خوبی برای سلفی ها اند. آنان خود را در جمع سلفی ها بیشتر در می یابند. آنان یک باره نقشی را کسب می کنند و دفعتاً شامل یک گروه نخبه می شوند.

یکی دیگر از آموزگاران اسلام برند باوکـِنشت نام دارد. او در یکی از مکاتب بن تدریس می کند و با اطرافیان شاگردان خود نیز آشنایی دارد. او می گوید: "گاهی این اتفاق هم می افتد که در یکی از صنوف درسی ام، دو یا سه شاگردی داشته باشم که از خانواده های تقریباً با اندیشه های سلفی می آیند."

هردو آموزگار تأکید می کنند که جلب توجه این نوجوانان در مسیر درست یکی از وظایف کل جامعه می باشد. به گفته آنها، وقتی یک نوجوان به این ویروس مبتلا گردد، نزدیک شدن با آنان خیلی دشوار است. به باور باوکنشست، هم اقدامات دولتی و هم افراطیت زدایی توسط مردم و جامعه مدنی تاثیر گذار است. او می گوید: "وقتی پنج سال قبل یک نوجوان در شبکه های جستجو در انترنت، کلمه "اسلام" را جستجو می کرد، از جمع ده نتیجه، پنج تای آن از سلفی ها بود. نه به این دلیل که در آن زمان تعداد سلفی ها زیاد بوده اند، بلکه آنان خیلی ماهرانه از این امکانات استفاده می کرده اند. " به گفته این آموزگار، اکنون تعداد فعالان مسلمان در یوتیوب افزایش یافته اند که عرصه قدرت سلفی ها را مهار کرده اند.

تغییر نسلی

بنا بر اظهارات بورکهارد فرایر رئیس استخبارات ایالت نوردراین وستفالن اکنون به تناسب زمان آغاز فعالیت های سلفی ها در سال های ۲۰۰۳ و ۲۰۰۴ در آلمان، ساحات تحت تأثیر سلفی ها به شدت تغییر کرده اند. به گفته او در آن زمان هدف عمده آنان فعالیت های تبلیغاتی برای جذب افراد به این مذهب بود. اکثر مبلغان این مذهب در آن زمان "بیسوادهای مذهبی" بودند که از اسلام خیلی آگاهی کمی داشتند. حتی اگر خانواده آنان در اصل مسلمان نیز بوده اند. اما براساس نتیجه گیری  بوکهارد در ادامه سال های اخیر این گروه بیش از پیش خشونت گرا و آماده خشونت گردیدند. به گفته او این وضعیت زمانی به اوج خود رسید که "آنان متوجه شدند که دیگر هدف، تغییر دموکراسی ما در اینجا نه، بلکه ایجاد خلافت اسلامی در شرق نزدیک می باشد."

اکنون، پس از شکست گروه دولت اسلامی یا داعش، بوکهارد رئیس استخبارات این ایالت از انکشاف و تغییرات تازه در آلمان سخن گفته و به این نتیجه می رسد که "در این میان حتی خانواد های کامل سلفی تشکیل شده اند، خانواده هایی که این بخش را بیشتر استحکام بخشیده اند".

او علاوه کرد: "ما در حال حاضر با نوع سلفیتی مواجه هستیم که نیازی به خلافت و حمایت ایدیولوژیکی از بیرون ندارد. سلفیت در اینجا روز تا روز توسعه یافته و به افراطگرایی در سطح کشور راه باز کرده است."

این گروه، برخلاف گذشته ها که در بازارها و مکان های عامه برای جذب افراد تجمع می کرد، اکنون برای تشکیل جوامع موازی، خود را منزوی ساخته است.

ایستر فیلدن، ماتیاس فون هاین/ ن. ف.

 LINK: