نگاهی بر روند مذاکرات صلح در یک سال حکومت وحدت ملی

پس از این که محمد اشرف غنی در 29 سپتمبر سال گذشته به عنوان رئیس جمهور سوگند وفاداری یاد کرد، اولین سفرش به عربستان سعودی و چین بود. پس از چین او به کشور همسایه پاکستان سفر کرد و با حکومت ملکی ملکی دیدار کرد و به مرکز نظامی این کشور رفت تا به صورت مستقیم با آنان در مورد صلح در افغانستان گفتگو کند.

غنی برعکس سلفش کرزی سیاستش را عوض کرد و به گفته کارشناسان به جای هند بیشتر با پاکستان روابطش را نزدیک کرد. اگرچه حامد کرزی بارها اعلام کرده بود که توقع صلح با طالبان از طریق پاکستان عملی نیست، اما بازهم مقامات این کشور به اشرف غنی وعده سپردند که برای آغاز مذاکرات مستقیم سهولت ایجاد می کنند.

مذاکرات غیررسمی

این روند همچنان ادامه داشت و هرازگاهی گفته می شد که به زودی با سران طالبان مذاکره می شود. در ماه اپریل سال روان برای اولین بار یک هیات شورای عالی صلح افغانستان به قطر سفر کرد و آنجا با نمایندگان طالبان ملاقات نمود.

پس از آن در اسلو پایتخت ناروی نمایندگان افغانستان با نمایندگان طالبان ملاقات کردند. در این نشست علاوه بر محمد محقق معاونن رئیس اجرایی، نمایندگان فعالان حقوق زنان نیز حضور داشتند. این ملاقات در حاشیه نشست سالانه صلح جهانی انجام شد.

گفته می شود که پس از اسلو در شهر ارومچی چین نیز میان نمایندگان دوجانب صحبت هایی صورت گرفته است. رسانه ها گزارش دادند که در راس هیات افغانستان معصوم استانکزی، سرپرست وزارت دفاع افغانستان و از جانب طالبان ملا عبدالجلیل، ملاعبدالرزاق و ملا حسن رحمانی شرکت کرده بودند. همچنان گفته می شود که در آن نشست نمایندگان سازمان استخبارت نظامی پاکستان "آی اس آی" هم شرکت داشتند و زمینه مذاکره را هم آنها فراهم کرده بودند.

اولین مذاکره رسمی

در ماه جولای سال روان میلادی در منطقه تفریحی مری در پاکستان نمایندگان حکومت افغانستان و طالبان اولین گفتگوهای رسمی شان را انجام دادند. در راس هیات افغانستان حکمت خلیل کرزی معاون وزارت خارجه افغانستان حضور داشت.

در این نشست که در ماه رمضان برگزار شد بالای این توافق شد که دور دوم مذاکرات بعد از عید فطر برگزار شود. هردو جانب در این نشست خواسته های شان را مطرح کردند و روی چگونگی پیشبرد مذاکرات صحبت نمودند.

مرگ ملاعمر رهبر طالبان

پیش از برگزاری دور دوم مذاکرات خبر مرگ ملاعمر به شکل مرموزی پس از دوسال افشا شد. پس از نشر این خبر وزارت خارجه پاکستان در وضعیتی نامعلوم تاخیر برگزاری دور دوم مذاکرات را اعلام کرد.

پس از نشر خبر مرگ ملاعمر برای وی جانشینی تعیین شد. ملا اخترمحمد منصور به رهبری طالبان منسوب شد و دوباره علیه دولت اعلان جهاد کرد. فامیل ملاعمر و برخی از گروه های طالبان هواخواه وی رهبری ملا منصور را نپذیرفتند و میان طالبان اختلاف و حتی جنگ آغاز شد. دلیل دیگر تاخیر در گفتگوهای صلح هم مشکلات درونی طالبان بالای رهبری این گروه بود.

تلاش برای اقدامات لازم

میاگل وثیق، کارشناس مسائل سیاسی در افغانستان می گوید در یک سال گذشته تلاش برای اقدامات لازم برای صلح صورت گرفت. وی در مصاحبه با دویچه وله گفت که در گذشته تلاش می شد تنها از طریق شورای عالی صلح با گروه های مختلف طالبان تماس برقرار شود؛ اما در دوران حکومت وحدت ملی امیدواری براین بود که به اصطلاح "همکاری کشورهای منطقه در این زمینه جذب شود".

وی افزود که تلاش براین شد که توجه کشورهای موثر در مذاکرات صلح مثل عربستان و چین جذب شود: «دولت افغانستان تلاش کرده است که به اصطلاح منابع و آدرس هایی را که از آنجا در افغانستان ناامنی پخش می شود و بر منابع تمویل و تجهیز و بلاخره ارسال شورشیان است فشار وارد شود».

عبدالحکیم مجاهد، معاون شورای عالی صلح افغانستان می گوید مذاکرات صلح با طالبان در اولویت کاری حکومت وحدت ملی قرار دارد. به گفته وی حکومت به صورت متفق به این نظر است که ادامه جنگ راه حل مشکل در افغانستان نیست: «دولت افغانستان و شورای عالی صلح در سطح ملی، منطقه ای و جهانی تلاش می کند که آن مذاکراتی را که در اسلام آباد آغاز شده بود و بالای صلح تاثیر دارد با مخالفان ادامه بدهد. در این بخش کارهای کافی شده است». وی می گوید طالبان نیز در مورد مذاکرات صلح با دولت افغانستان "اجماع عمومی" دارند و همنظرند.

اما احمد سعیدی، کارشناس مسائل سیاسی به این باور است که نه تنها در سال گذشته بلکه در کل از زمان تشکیل شورای عالی صلح در زمینه صلح در افغانستان پیشرفتی صورت نگرفته است: «به شما معلوم است که شورای عالی صلح در پنج سال 872 میلیون دالر مصرف کرده است. اما با این همه مصرف صلح نیامد و جنگ هم بیشتر شده است». به باور این کارشناس در ابتدای حکومت وحدت ملی و وعده های محمد اشرف غنی به مردم در زمینه صلح، امیدواری ها بیشتر شده بود؛ اما حالا وضعیت به بن بست خورده است. به گفته وی جنگ افغانستان یک جنگ استخباراتی و منطقوی است و مذاکره صلح اصلا باید بین حکومت های افغانستان و پاکستان صورت گیرد.

افراسیاب ختک، کارشناس افغانستان و پاکستان و عضو سابق مجلس سنای پاکستان هم به این نظر است که مذاکره صلح در شهر مری این کشور و سفر رئیس جمهور افغانستان به پاکستان امیدواری ها را برای صلح در افغانستان بیشتر کرده بود: «وقتی در مری مذاکره شد به این باور وجود داشت که مذکرات بعدی هم می شود و جنگ افغانستان پایان می یابد. حادثات بعدی تمام این روند را صدمه رساند».

به گفته وی پاکستان برای پیبرد مذاکرات صلح باید تلاش های بیشتری بکند و گام های سریع تری بردارد؛ چرا که "آتش جنگ سرحد نمی شناسد" و می تواند این کشور را هم با بحران جدی مواجه سازد.