نگاهی به گذشتۀ 30 سالۀ حزب سبزها

ماریلویز بیک جاکت بنفش رنگ را که خود از پشم نازک و لطیف بافته بود، به تن داشت. او یکی از 28 عضو حزب سبزها بود که در ششم مارچ سال 1983 میلادی به عنوان وکیل پارلمان آلمان فدرال انتخاب شدند. همۀ آنها ظاهراً بی ریخت معلوم می شدند. ماریلویز بیک می گوید: "وضعیت شگفت انگیزی بود. اصلاً قابل باور نبود. این در واقعیت یک شوک کامل در تشکیلات سیاسی در شهر بن بود".

در کنار او هیلموت کهول، رییس حزب دموکرات مسیحیان ملبس با دریشی و نکتایی نشسته بود. در نشست بیست و نهم مارچ 1983 پارلمان آلمان انتخاب صدراعظم این کشور شامل اجندا بود. همان گونه که انتظار می رفت، هیلموت کهول به عنوان صدراعظم انتخاب شد. ماریلویز نیز مانند دیگران به او تبریک گفت، اما نه طور معمول با یک دسته گل، بلکه با یک شاخۀ نازک ناژو. ماریلویز بیک با یک لبخند آن لحظه را به یاد می آورد که به هیلموت کول گفته بود: "یک گروه مردم، که در برابر از بین رفتن جنگل ها مبارزه می کردند، از من خواستند تا این شاخۀ ناژو را به عنوان یک نماد به صدراعظم منتخب تقدیم کنم. من هم این خواست آنها را به جا کردم".

از یک حزب "ضد احزاب" تا مسوولیت حکومتی

از تأسیس حزب سبزها تازه سه سال گذشته بود. در آن زمان صدها هزار نفر در آلمان غربی به جاده ها می برآمدند. آنها در برابر نصب راکت های هسته یی میانبرد امریکایی اعتراض می کردند. از آن جهت بود که فعالان عرصه های محیط زیست، صلح و حقوق بشر در جنوری سال 1980 با هم متحد شدند. آنها خود را "حامیان محیط زیست، دموکراسی مردمی، اجتماعی و صلح دوست" می خواندند، و خود را به عنوان یک "حزب ضد احزاب" نامیدند. بدین ترتیب سبزها بیشتر یک جنبش بودند، تا یک حزب.

در اواسط دهۀ نود سبزها بیشتر رشد کردند. آنها در سال 1998 برای اولین بار با حزب سوسیال دموکرات، حکومت آلمان را تشکیل دادند. یوشکا فیشر از حزب سبزها به عنوان وزیر خارجه و معاون صدراعظم ایفای وظیفه می کرد. حالا زمان آن رسیده بود که این حزب توانایی حکوت داری خود را نیز باید در معرض آزمون قرار می داد. یکی از پله های این آزمون در سال 1999 تصمیم گیری در پارلمان روی یک مأموریت نظامی آلمان در کوزوو بود، و در سال 2000 توافق نامۀ انصراف تدریجی تا سال 2021 میلادی از انرژی اتومی بود. این میعاد برای مخالفان انرژی هسته یی بسیار طولانی بود.

زمانی که یورگین تریتین از حزب سبزها و وزیر محیط زیست آلمان، پس از یک وقفۀ چند ساله، انتقال فضلۀ اتومی آلوده با مواد رادیو اکتیف را دستور داد، این بار هزاران عضو این حزب در برابر حزب خود شان در جاده ها به اعتراض دست زدند. به قول ماریلویز هم یوشکا فیشر و هم یورگین تریتین مجبور بودند به طرفداران حزب سبزها بفهمانند که پیشبرد امور حکومت و پارلمان همزمان به مفهموم سازش نیز است و نمی توانند در همچو موارد دخیل نباشند.

ماریلویز می افزاید: "تصمیم گیری در مورد کوزوو به خاطری دشوار بود که طرح مداخله و عدم مداخله از نگاه اخلاقی در برابر هم قرار گرفته بود. اما مردم در کوزوو در حال فرار بودند و تا آن وقت قربانیان ملکی نیز وجود داشتند". در سال 1995 سربازان صربی بوسنیا با شبه نظامیان، تحت رهبری جنرال رادکو ملادیچ، هزاران مسلمان را در بوسنیا قتل عام کردند.

سبز ها پس از پایان حکومت ایتلافی با سوسیال دموکرات ها

حکومت ایتلافی سبزها با حزب سوسیال دموکرات در سال 2005 پایان یافت، و سبزها دوباره در جناح اپوزیسیون قرار گرفتند. وقتی تقریباً شش ماه پس از آن یوشکا فیشر از صحنۀ سیاسی بیرون رفت، برخی از مردم حزب سبزها را در حال سقوط می دیدند. ماریلویز می گوید: "یقیناً این نگرانی وجود داشت که حزب سبزها بدون یوشکا فیشر دیگر ارزشی نخواهد داشت. اما سیر زمان نشان داد که سبزها با برنامه های خود روی پا ایستاده اند".

حزب سبزها افراد زیادی داشت که بتوانند جای فیشر را پر کنند. این حزب تقویه گردیده و از نگاه توانایی خود آماده است هم با حزب دموکرات مسیحیان و هم با سوسیال دموکرات ها حکومت ایتلافی را تشکیل بدهد. در نظر سنجی ها به صورت بینظری از سبزها نام برده می شود

وزنۀ تازۀ سیاسی سبزها

لوتار پروبست، استاد علوم سیاسی در دانشگاه شهر بریمن آلمان می گوید که سبزها تاریخچۀ پر از موفقیتی دارند. به باور پروبست آنها موفق شده اند در برابر رقبای سیاسی خود ایستادگی کنند. او می افزاید: "سبزها یک حزب میانه رو است که در انتخابات بین 10 تا 20 درصد آراء را به دست می آورد". به این ترتیب سبزها نسبت به احزاب کوچک، مثل چپ ها، دموکرات های آزاد و یا حزب پیرات ها یا دزدان دریایی، به مراتب در جلو قرار دارند. به قول لوتار پروبست یکی از دلایل موفقیت سبزها در این است که این حزب در پهلوی مسایل محیط زیستی، عرصه های دیگر سیاسی، مثل تعلیم و آموزش، عدالت اجتماعی، سیاست مصرف کنندگان و اقلیم را نیز در برنامه های کاری خود دارد.

سبزها در دام موفقیت؟

اما زمانی که رقبای سیاسی سبزها سیاست حفظ محیط زیست را، که جوهر اصلی برنامه های حزب سبزها را می سازد، یکی از موضوعات اصلی کارنامه های خود بسازند، آنگاه سبزها چه خواهند کرد؟ طور مثال حزب دموکرات مسیحی، پس از فاجعۀ اتومی در فوکوشیمای جاپان در سال 2011، در جمع مخالفان انرژی اتومی قرار گرفت. آیا این موضوع برای سبزها دگر پایان یافته است؟ لوتار پروبست چنین تصوری را رد کرده و می گوید که هنوز آغاز کار است و سبزها در سال های اخیر در مسایل دیگری هم موفقیت بیشتری داشته اند.

ماریلویز بیک نیز گمان نمی کند که این مسایل برای سبزها پایان یافته باشند. او می گوید: "از موضوع ضرورت حفظ محیط زیست هیچ کسی فرار کرده نمی تواند. حتی یک ملت رو به پیشرفت، که می خواهد و حق آن را هم دارد که به رفاه برسد، این را باید بداند که رشد و پیشرفت نمی تواند به قیمت از دست دادن محیط زیست پایدار باقی بماند". این خانم سیاستمدار به این پرسش که حزب سبزها پنج سال بعد به چه موقفی خواهد رسید، چنین پاسخ داد: "در مبارزات انتخاباتی بعدی. و امیدوارم در همه حکومت های بعدی شریک باشد".

حزب سبز ها در سی سال گذشته به پختگی سیاسی رسیده است و بدیهی است که برای نیرومند شدن خود آگاهانه عمل کرده است.