۲۰۱۸، یک سال دشوار امنیتی برای افغانستان

انفجار در برابر وزارت داخله سابق افغانستان در ماه جنوری یکی از مرگبارترین حملات سال ۲۰۱۸ بود. این حمله با استفاده از یک امبولانس انجام شد و بیشتر قربانیان آن افراد ملکی بودند.

مقامات امنیتی گفتند که افغانستان با «تروریسم بین‌المللی» در جنگ است. ویس احمد برمک وزیر داخله پیشین در آن زمان به مردم وعده تامین امنیت داد: «ما به مردم خود اطمینان می‌دهیم که صادقانه تلاش می‌کنیم که جلو همچو حملات را بگیریم اما امروز افغانستان در برابر تروریسم بین‌المللی و منطقوی قرار دارد.» با وجود وعده‌های مقامات امنیتی، حملات مرگبار در کابل و ولایات همچنان ادامه یافت.

سقوط مرکز دو ولایت

در سال ۲۰۱۸ بخش‌هایی از دو شهر غزنی و فراه موقتاَ به دست طالبان سقوط کرد. هرچند جنگجویان طالبان نتوانستند مراکز این دو ولایت را برای همیشه در کنترول خود داشته باشند، اما طالبان با ورود به این دو شهر قدرت خود را به نمایش گذاشتند، پوسته‌های پولیس و اردو را آتش زدند، مراکز دولتی را چپاول کردند و تجهیزات و وسایط نظامی را با خود بردند.

در شهر غزنی در نتیجه چهار روز جنگ شدید در داخل شهر، حدود ۱۰۰ نفر نظامی و بیش از ۳۰ غیرنظامی جان شان را از دست دادند.

هر دو شهر پس از آن از کنترول طالبان آزاد شد که جنگنده‌های امریکایی مواضع طالبان را در این دو شهر بمباران کردند. دست به دست شدن این دو شهر خسارات زیادی نیز در پی داشت و شماری از ساکنان این دو شهر از خانه‌های شان فرار کردند.

این تحولات بزرگ امنیتی فشار زیادی را بر حکومت وارد کرد و باعث شد شکاف میان حکومت و مردم و یا اعتماد مردم به نهادهای امنیتی سقوط کند. جیلانی زواک، ژورنالیست و تحلیلگر مسایل سیاسی می‌گوید رئیس جمهور غنی سه روز بعد از سقوط غزنی از وضعیت این شهر خبر شد و این نشان دهنده ناهماهنگی در حکومت است: «در غزنی امنیت ملی، وزارت دفاع و داخله درباره وضعیت غزنی به رئیس جمهور گزارش نداده بودند.»

اما رئیس جمهور غنی همواره تاکید کرده است که از هیچ تلاشی برای تامین امنیت مردم دریغ نمی کند. او در یکی از سخنرانی های خود خطاب به نیروهای امنیتی گفت: «اولین دستاورد قوای امنیتی و دفاعی، تامین بقای افغانستان است. سه و نیم سال پیش مردم سر بقای افغانستان سوال می‌کردند اما شما توانستید بقای افغانستان را تامین کنید. امروز برادران و خواهران بقای افغانستان در شک نیست.»

طالبان در خزان ۲۰۱۸ حملات خود بر ولسوالی‌ها و ولایات مرکزی افغانستان را نیز آغاز کرد که از امن ترین ولسوالی های افغانستان بود. این گروه تلاش کرد با حملات غافلگیرانه ولسوالی‌های جاغوری و مالستان را تصرف کند؛ ولی این حملات عقب زده شد. ولایت دایکندی نیز شاهد حملات سنگین طالبان بود.

حمله بر مراسم مذهبی

در سال ۲۰۱۸ گردهمایی‌های مذهبی نیز در امان نبودند. حمله بر مراسم میلاد النبی نیز در نوع خود بی‌پیشینه بود. در این حمله یک مهاجم انتحاری مواد همراهش را در مراسم تجلیل از میلادالنبی انفجار داد که منجر به کشته و مجروح شدن تعداد زیادی از علمای دینی شد.

پیروان اهل هنود نیز در سال ۲۰۱۸ شاهد یک حمله خونین بودند. یک مهاجم انتحاری خود را در صف شهروندان هندو و سیک افغانستان منفجر کرد که سبب کشته شدن ۱۹ تن از آنان شد. این نخستین حمله مستقیم بر این اقلیت مذهبی در هفده سال گذشته بود.

داعش؛ خشن‌تر از طالبان

در خشونت‌های سال ۲۰۱۸ گروه داعش سهم بارزی داشت. در حالی که طالبان بیشتر حمله بر مراکز دولتی را به عهده می‌گرفت و در تلاش گسترش ساحات زیر کنترول خود بود، حملات گروه داعش بر مراکز غیرنظامی و اکثراَ شیعیان متمرکز بود.

داعش حملات خونینی را بر کورس آموزشی موعود و کلپ پهلوانان میوند در غرب کابل انجام داد.

آتش بس سه روزه

پس از ۴۰ سال جنگ مردم افغانستان برای نخستین‌بار شاهد سه روز آتش بس بودند. حکومت افغانستان در تابستان ۲۰۱۸ سه روز عید فطر را آتش بس اعلام کرد و از نیروهای امنیتی خواست که در این سه روز بر طالبان حمله نکنند. گروه طالبان نیز به صورت غیررسمی این سه روز را آتش بس اعلام کرد.

در سه روز آتش‌بس، جنگجویان طالبان با پرچم‌های سفید خود وارد شهرها شدند و در بعضی موارد عید راه همراه با سربازان اردوی ملی تجلیل کردند.

آتش بس سه روزه این امید را خلق کرد که طالبان شاید به جنگ و خشونت پایان دهند ولی پس از پایان روز سوم عید، جنگ‌یک بار دیگر از سر گرفته شد.

پروسه صلح افغانستان در سال ۲۰۱۸ با جدیت بیشتری آغاز شد. زلمی خلیلزاد نماینده وزارت خارجه امریکا برای صلح افغانستان چند با نمایندگان طالبان مذاکره کرد ولی هنوزهم این گفتگوها نتیجه مشخصی نداشته است.

فشار بر طالبان همزمان با تلاش‌های صلح

در هفته‌های اخیر سال ۲۰۱۸ و همزمان با گفتگوهای صلح میان نماینده ایالات متحده و طالبان، حملات علیه گروه طالبان در افغانستان افزایش یافته است. اردوی امریکا اعلام کرده است که در نتیجه عملیات‌های مشترک نیروهای افغان و حمایت قاطع و همچنین حملات هوایی بیش از یک هزار جنگجوی طالب به شمول برخی از والی‌های نامنهاد و چهره‌های برجسته این گروه کشته شده‌اند.

از سوی دیگر حکومت افغانستان می‌گوید شیوه جنگ را در آخرین ماه سال ۲۰۱۸ تغییر داده است. رهبری حکومت به نیروهای امنیتی دستور داد که به جای دفاع حملات طالبان، بر مخفی‌گاه‌های این گروه حمله کند.

با وجود تلاش‌های صلح، سایه ترس و ناامنی همچنان بر شهرهای افغانستان سایه انداخته است. احمد جمشید یک باشنده کابل افغانستان به دویچه وله گفت: «نظر به شرایط فعلی زندگی مردم در این‌جا تضمین نیست.»

حملات انتحاری و تهاجمی مخالفین بر مراکز نظامی و غیرنظامی سبب شده است تا کسی در پایتخت افغانستان احساس امنیت نکند. نصار احمد باشنده دیگر کابل می‌گوید: «امنیت در شهر کابل وجود ندارد. مردم هر طرف پراکنده شده و تکلیف روانی پیدا کرده است.»

ح. همراز