نوای محلی بامیان رو به فراموش شدن و خاموشی است

از انواع آله های موسیقی محلی مثل دمبوره، دایره، زیر بغلی، غیچک و هارمونیه که در گذشته در مناطق مرکزی به ویژه ولایت بامیان رواج بود؛ اکنون تنها دمبوره و زیر بغلی میان مردم این مناطق باقی مانده است.

"ایپسو"، یک موسسه آلمانی که برای بقای فرهنگ های بومی کار می کند در تلاش این است که موسیقی محلی بامیان احیا شده و گسترش یابد.

سید میرزا، محلی سرای بامیان می گوید به دلیل عدم حمایت دولت از موسیقی محلی و جا افتادن آلات موسیقی برقی بعضی آلات موسیقی سنتی صدای شان رو به خاموشی است.

وی می گوید: «این دمبوره است که می نوازم، چوبش از توت است. از دو گوش اش به راحتی صدایش به شیرینی پر می شود و هر چی بخوانی همراهت می خواند. من بیشتر عاشقانه می خوانم. مردم سمت هزاره جات بیشتر عاشقانه می خوانند. هر کسی دردی دارد. دمبوره آله ای است که مسلک و استاد ندارد، هر کسی که بنوازد و بخواند خودش استاد است».

شماری از جوانان بامیان می گویند موسیقی محلی کم کم از بین جوانان رخت سفر بسته و آنان یا آهنگ های کلاسیک افغانی گوش می کنند یا هم آهنگ های مست تاجکی و ایرانی. سید یونس کوهی یکی از باشندگان ولایت بامیان می گوید: «من به موسیقی های کلاسیک بیشتر علاقه دارم، آهنگ های استاد صادق فطرت و ظاهر هویدا را بیشتر گوش می کنم».

دمبوره تنها آله موسیقی سنتی است که در حال حاضر عده محدود به آن گوش می دهند و تعداد انگشت شماری می نوازند. بیشتر جوانان آهنگ های تاجکی و ایرانی را ترجیح می دهند. اما با این هم در سال های اخیر، در برنامه های رقابتی تلویزیون های داخلی افغانستان در عرصه موسیقی، جوانان بامیان تلاش کرده اند که موسیقی محلی خودشان را حفظ کرده و به بخش های دیگر کشور معرفی نمایند.

سید میرزا می گوید در مجالس خوشی مانند عروسی و شیرنی خوری هنرمندان بیرون از بامیان دعوت می شوند؛ در حالی که هنرمندان محلی توانایی پیشبرد این محافل را با دست مزد اندک دارند.

وی می افزاید: «علاقه مردم این است که از خارج بامیان هنرمند دعوت کنند. جوانان محلی و توانمند زیادی اینجا هستند که می توانند با پول کمتر موسیقی محلی را برای زمان بیشتری در محافل اجرا کنند. مردم برای رشد موسیقی محلی و محلی خوانان حمایتی نمی کنند».

مسئولان ریاست اطلاعات و فرهنگ بامیان با آنکه می گویند از موسیقی محلی حمایت کرده و هنرمندان را تشویق می کنند؛ اما بودجه خاص برای احیا و تقویت موسیقی محلی در اختیار ندارند.

سید حسین احمد پور، آمر اطلاعات این ریاست می گوید موسیقی محلی به شدت تحت تاثیر موسیقی غربی و هندی قرار گرفته است : «کاری که هنوز نشده این است که موسیقی محلی بامیان هارمونیزه و نوتیشن (نوت نویسی) نشده است. متاسفانه هنوز هم موسیقی بامیان همواره به شکل آماتور است. موسیقی محلی بامیان هنوز هم برای تدریس حرفه ای به دانشگاه ها و مراکز آکادمیک وارد نشده است».

هنرمندان جوان در بامیان از سوی یک موسسه فرهنگی و اجتماعی تشویق می شوند تا با استفاده از امکانات این موسسه، موسیقی محلی را توسعه بدهند. عزیز فرهمند، مسئول موسسه "ایپسو" می گوید که این نهاد به حمایت مالی آلمان در بخش فرهنگی کار می کند.

وی می افزاید: «کاری که ما می کنیم این است که هنرمندان محلی و استعدادهای آنان را شناسایی کرده و آنان را کمک می کنیم که هنرشان را گسترش بدهند».

مسئولان می گویند تا چند سال پیش موسیقی محلی مانند دایره، دمبوره، بولبی، غنبور و چنگ از جایگاه خاصی در بین مردم برخوردار بود؛ اما گذشت زمان و تنوع فرهنگی سبب شده موسیقی محلی به فراموشی سپرده شود. به گفته آنان برنامه های بیشتری نیاز است تا موسیقی های محلی در افغانستان حفظ شوند.