ائتلاف جدید ترکیه و روسیه علیه داعش

در حالی که توجه جهانی به جانب ایالات متحده و مراسم تحلیف دونالد ترامپ رئیس جمهور این کشور می باشد که امروز جمعه برگزار می گردد، در آن سوی دیگر در قبال جنگ سوریه تحولاتی محسوس اند. روز چهارشنبه فرماندهی نیروهای روسیه از عملیات مشترک ترکیه و روسیه در ارتباط به جنگ سوریه و مبارزه علیه گروه تروریستی "دولت اسلامی" خبر داد. براساس اظهارات منابع مذکور در عملیات علیه گروه تروریستی "دولت اسلامی" ۹ هواپیمای جنگی روسیه و ۸ هواپیمای جنگی ترکیه اشتراک داشتند.

انتشار این خبر از جهات مختلفی دارای اهمیت می باشد. از یک جانب با توجه به اینکه در فقط کمتر از یک سال گذشته پس از شلیک بر هواپیمای جنگی روسیه و سقوط آن توسط نیروهای ترکیه، مناسبات هردو کشور به شدت مکدر گردیده بود.

الکساندر گولتس تحلیلگر امور نظامی از روسیه به دویچه وله گفت: "این روابط به ذات خود خیلی دستاورد قابل توجهی می باشد. باید به این توجه نمود که دو کشور به جای رفتن به یک مناقشه مستقیم، برخلاف به سمت همکاری های مشترک حرکت کرده اند." از جانب دیگر این نخستین مأموریت مشترک جنگی روسیه با ترکیه عضو ناتو از دیر زمان به اینسو می باشد، آنهم درست زمانی که ناتو در اقدام بازدارنده علیه روسیه حضور نظامی خود را در کشورهای اروپایی شرقی افزایش بخشیده است.

همکاری های مشترک استراتژیک  

این درحالیست که همکاری مشترک جنگی روسیه و ترکیه در داخل روسیه به عنوان دستاورد بزرگی مورد استقبال قرار گرفته است. به گفته فرانس کلینسویچ معاون رئیس کمیته امور دفاع شورای فدراسیون روسیه به خبرگزاری انترفاکس، "این مورد یک مأموریتِ فقط برای یک بار نمی باشد، بلکه همکاری های استراتیژیک مشترک نظامی است و در ادامه مأموریت های دیگر را نیز در قبال خواهد داشت." او افزود: "این مأموریت نمونه ی همکاری های مشترک در خارج از پیمان ناتو می باشد و چنین موردی تا حال در تاریخ معاصر اتفاق نیافتاده است."

ترکیه دقیقاً آن مواردی را انجام می دهد که قبلاً در ائتلاف ضد داعش به رهبری ایالات متحده با آن مخالفت داشته و از چنین نوع همکاری خودداری نموده بود: دست به دست با روسیه در مبارزه علیه داعش. درست همین مورد پیام اصلی رئیس جمهور پوتین می باشد که بار بار به کشور های غربی تداعی کرده است. کلینسویچ با اشاره به این مورد تأکید نمود که امیدوار است این رویداد پندی برای دیگران باشد و افزود: "وقتی ترکیه و روسیه با توجه با دشمن مشترک خویش موفق گردیده اند تا از اختلافات خویش بگذرند، چرا دیگران قادر به چنین اقدامی نگردند؟"

نبود خط مشترک در برابر اسد

کارشناس امور نظامی گولتس به این باور است که روسیه با اقدامات و عملیات مشترک با ترکیه بیش از همه در تلاش بهبود شهرت خویش در مبارزه علیه داعش می باشد. تا اکنون کشور های غربی با تردید در قبال این مسئاله می نگریستند. افزون بر این مسکو با چنین اقدامی یک زیربنایی را برای مذکرات سوریه در آستانه ایجاد می کند. قرار است مذاکرات سوریه بر سر یک آتش بس جدید، در آستانه پایتخت قزاقستان به تاریخ ۲۳ ماه جاری به اشتراک کشورهای ترکیه، ایران، نماینده های حکومت سوریه و جناح مخالف برگزار گردد.

با این حال گولتس به این باور است که ائتلاف روسیه و ترکیه یک ائتلاف محدود باقی می ماند: "اهداف توضیح داده شده در قبال سوریه، اهداف مختلف از هم می باشند، به ویژه در ارتباط به بشارالاسد رئیس جمهور سوریه؛ زیرا مسکو حامی بشارالاسد می باشد و ترکیه خواهان برکناری اوست."

همچنان جان کازاپوقلو کارشناس نظامی از ترکیه نیز با اشاره به اختلاف مواضع هردو جانب در قبال رهبری سوریه در گفتگویی با دویچه وله گفت که در ارتباط به همکاری های مشترک انقره با مسکو دو جهت مطرح می باشد: "از یک جانب اختلاف نظر ها در داخل ائتلاف ضد داعش به رهبری ایالات متحده و از جانب دیگر نبود حمایت کافی از ترکیه در جنگ این کشور علیه داعش در کشور همسایه اش سوریه از جمله عوامل این رویداد می باشد." به گفته او اکنون عملیات مشترک ترکیه و روسیه برای ترکیه مهم می باشد زیرا با این عملیات "فشار بیشتر بر داعش" وارد می گردد.

معماهایی بر محور احتمال عملیات پیاده نظام روسیه

در اینجا سوال هایی مطرح می گردند:

آیا روسیه احتمالاً به گسترش مأموریت خود در سوریه اقدام خواهد کرد؟ آیا پوتین برای ترامپ دلیلی خواهد داد تا تحریم ها علیه روسیه را سست تر نماید؟ تحریمهایی که در قبال برخورد روسیه در برابر اوکرایین وضع گردیده اند. سرانجام مأموریت مشترک ترکیه و روسیه درست پس از اعلام برنده انتخابات ریاست جمهوری ایالات متحده آغاز گردید و به ویژه پس از آنکه ترامپ بعد از پیروزی اش در این انتخابات ضمن یک مصاحبه کاهش تحریم ها علیه روسیه را با مبارزه علیه تروریسم مرتبط خواند.

چند روز قبل وزارت دفاع روسیه اعلام کرد که این کشور قصد دارد حضور نظامی خود در منطقه را کاهش بدهد و تأکید کرد که تنها کشتی هواپیمابردار "ادمیرال کوزنیژوف" آبهای مدیترانه را ترک می کند. با آنهم یک عملیات دیگر بعید نمی باشد. زیرا پوتین در آغاز سال ۲۰۱۶  اعلام کرده بود که حضور و مأموریت نظامی روسیه در سوریه را کاهش می دهد. درست چندی بعد از آن نیروهای هوایی روسیه به بمباران شدید مناطق شرق حلب آغاز کرد.

روزنامه معتبر روسی "نوایا گازیتا" در اواسط ماه جنوری از مأموریت احتمالی نیروهای پیاده نظام روسیه در سوریه گزارش داد. همچنان دستورنامه ها و برگه های راهنمایی و اطلاعات اساسی در مورد سوریه نیز در میان واحد های نظامی روسیه در جمهوری خودمختار چچن نیز تقسیم گردیده اند. بنا بر گمانه زنی گولتس اطلاعاتی در قبال احتمال مأموریت گسترده نظامی روسیه در سوریه در دست نیست. به گفته این کارشناس نظامی، " در این صورت روسیه اشتباه به شدت سنگینی را مرتکب خواهد شد. در این جنگ کسی پیروز نمی شود."

رومان گونچارنکو/ ن. ف.