اتحاد حماس و الفتح؛ چالش جدید برای اسرائیل

فلسطینی ها و اسراییلی ها شش ماه تحت رهبری ایالات متحده امریکا با هم مذاکره کردند؛ در پایان این مذاکرات بی نتیجه ماند. رهبری سازمان الفتح شرکای امریکایی و اسراییلی مذاکرات را در برابر یک موضوع نو و غیر منتظره قرار داد: آنها با حکومت اسلام گرایی حماس در نوار غزه برای تشکیل یک حکومت واحد به توافق رسیده اند. بنابراین، انتخابات جدید برگزار خواهد شد.

اسراییل در واکنش به این اتحاد حماس و الفتح، مذاکرات بی نتیجه را متوقف کرد. برای اسراییل و نیز اتحادیه اروپا، حماس یک سازمان تروریستی محسوب می شود که دولت یهودی نمی خواهد با آن مذاکره کند.

حالا مذاکرات میان این دو سازمان بزرگ فلسطینی که به زودی خاتمه می یابد، با پنجاهمین سالروز تاسیس "سازمان آزادی بخش فلسطین" مصادف است. با وجود آن که این اتحاد قبلاً برنامه ریزی نشده بود، اما بیانگر تحولی است که الفتح و حماس که در سال 1987 تاسیس شد، در سال های اخیر پشت سر گذاشته اند.

اگر حالا این توافقات انجام شده پایدار بمانند، در این صورت فلسطینی ها اسراییل را در برابر یک سیاست جدید قرار خواهند داد.

قدم های اولیه در مسیر صلح

از دید نبیل امر که وزیر اطلاعات کرانه غربی رود اردن تا سال 2003 بود، قبل از همه حماس باید از نظر سیاسی تجدید نظر کند. او در گفتگو با دویچه وله گفت که برای الفتح خیلی مهم بود تا حماس را قانع سازد که اسراییل را به رسمیت بشناسد و یا دست کم به اعضای کابینه خود اجازه دهد تا شناسایی اسراییل را بپذیرند. او افزود: «این یک قدم نیک در مسیر صلح است. من امیدوارم که اسراییلی ها و امریکایی ها نیز این امر را درک کنند. ما به این اقدام نیاز داریم تا روند صلح به صورت نهایی به یک پایان نیک برسد. این اتحاد به ما کمک می کند تا نشان دهیم که ما از تمام فلسطین نمایندگی می کنیم».

برای تشکیل یک حکومت واحد فلسطینی هر دو حزب دلایل خوب سیاسی نیز دارند. هر دو جانب بعد از سال ها قدرت نتوانستند انتظارات رای دهندگان را برآورده سازند. شرایط زندگی فلسطینی ها در نوار غزه بدتر شده است. به خصوص تهیه آب تازه در آنجا فاجعه بار است.

همزمان بسیاری از فلسطینی ها، از سیاست بسیار محافظه کارانه مذهبی حماس شکایت دارند و در سوی دیگر، فتح نیز همواره متهم به فساد مالی شده است. افزون بر آن، بسیاری از شهروندان کرانه غربی رود اردن شکایت دارند که سال ها مذاکرات با اسراییل ثمر بخش نبوده است.

مهدی عبدالهادی، مدیر انجمن فلسطینی در امور مطالعات بین المللی به این نظر است که هر دو جانب دلایل دیگری نیز برای اتحاد داشته اند: «بعد از انقلاب های عربی، حماس منزوی شده است؛ آنچه در سوریه، لبنان، عربستان سعودی، قطر و به خصوص در مصر رخ داده است. با درنظر داشت این واقعیت که در نوار غزه یک و نیم میلیون انسان تحت اشغال زندگی می کنند، حماس نمی تواند به این انزوا ادامه دهد. فتح به نوبه نمی تواند در جهت رسمیت بین المللی کار کند و یا در سازمان ملل متحد راه یابد، بدون آن که تمام مناطق، سرزمین و مردم را با خود داشته باشد. به همین ترتیب یک رهبری مشترک ضروری است». او می افزاید به این دلایل، آشتی هر دو جانب اجتناب ناپذیر بوده است.

حماس باید تجدید نظر کند

هادی می گوید که حماس باید بیشتر از الفتح راه مصالحه را پیشه کند. به خصوص حماس باید در سه نکته تجدید نظر کند: راه حل دو دولت فلسطینی و اسراییل را بپذیرد؛ به مقاومت نظامی پایان دهد و سوم انتخابات در نظر گرفته شده در خزان امسال را قبول کند. مدیر انجمن فلسطینی در امور مطالعات بین المللی به دویچه گفت که "حماس همه این ها را پذیرفته است".

محمود عباس، رییس ادارۀ خودگردان فلسطین در آغاز اپریل، تقاضای عضویت را برای قرار دادهای بین المللی و سازمان های بین المللی امضا کرد. هدف این بود تا منازعه با اسراییل را باز هم در سطح بین المللی مطرح کند و سیاست اسراییل را در کرانه غربی رود اردن، در زمان مشخص بعدی برای مذاکرات در محکمه بین المللی نیز مطرح نماید.

همزمان این قراردادها تاثیر انضباط بخش بر فلسطینی ها نیز وارد می کنند. این قراردادها مثلاً در رابطه با حقوق بشر، مطالباتی را به میان می کشند که باید رعایت شوند.

سیاسی کردن هرچه بیشتر منازعه

نبیل امر می گوید که این امر باعث اتخاد یک سیاست عملی از هر دو جانب می شود که به این وسیله تفاوت ها در جهانی بینی میان الفتح سکولار و حماس مذهبی دیگر نقشی نخواهد داشت، و این به تاسیس یک دولت مستقل فلسطینی کمک می کند. نبیل امر تاکید می کند: "این با مسایل ایدیولوژیکی ربطی ندارد. بلکه مساله بر سر منافع سیاسی است".

الفتح و حماس در مورد یک سیاست عمل گرایانه تصمیم گرفته اند. حکومت واحد آینده می تواند با مطالبات مرکزی اسراییل به میزان وسیعی سازگار گردد. به این ترتیب حماس و فتح دولت یهودی اسراییل را تحت فشار قرار می دهند . اسراییل باید حالا نشان دهد که چگونه به اتحاد جدید فلسطینی ها واکنش نشان دهد.