اتحادیۀ اروپا به دنبال راه حل مهاجرت از طریق مدیترانه
۱۳۹۵ بهمن ۱۵, جمعه
هجوم پناهجویان به اروپا ادامه دارد. اتحادیۀ اروپا نمی‌تواند آنهای را که از طریق لیبیا می آیند، به این کشور درگیر بحران پس بفرستد. پس چه باید کرد؟
اگر اتحادیۀ اروپا می‌خواهد مهاجرت را در حوزۀ مرکزی مدیترانه متوقف بسازد، پس با این کشور افریقای شمالی همکاری کند. اما در آنجا همواره آتش خشونت شعله ور می‌گردد و مهاجران در بدبختی بسر می‌برند. با آنهم اتحادیۀ اروپا می خواهد تلاشی را به خرج دهد.
روز جمعه (۳ فبروری ۲۰۱۷) رئیسان حکومت ها و دولت ها یک طرح ده فقره یی را به تصویب رساندند که با آن می خواهند مسیر آبی از لیبیا تا ایتالیا را به روی پناهجویان به سرعت ببندند.
در حال حاضر بیشتر مهاجرین از کجا می‌آیند؟
از زمانی که راه بالقان مسدود گردیده و اتحادیۀ اروپا توافقنامه ای را با ترکیه عقد کرده است، شمار به وضاحت کمتر پناهجویان از کشور درگیر جنگ داخلی سوریه به اروپا می‌آیند. به این ترتیب حالا حوزۀ مرکزی بحیرۀ مدیترانه بیشتر در مرکز توجه اتحادیۀ اروپا قرار گرفته است. در سال گذشتۀ میلادی حدود ۱۸۰ هزار مهاجر از طریق مدیترانه خود را به ایتالیا رساندند. اکثریت آنها این سفر بحری خود را از لیبیا آغاز کرده بودند. هزاران تن در این مسیر جان باختند.
آیا این افراد شانسی برای دریافت پناهندگی دارند؟
شانس پذیرفته شدن این افراد، نسبت به پناهجویان جنگ داخلی سوریه، به مراتب کمتر است. مهاجرانی که از طریق لیبیا به اروپا می آیند، در قدم اول از کشور های افریقایی جنوب صحرای اعظم اند. بزرگترین گروه ها را شهروندان نایجریا (۲۱ درصد) و اریتیریا (۱۱ درصد) تشکیل می‌دهند. اریتیریایی ها شانس بیشتر قبولی را در اروپا دارند. میزان پذیرش پناهجویان از کشور های گینه، ساحل عاج، گامبیا، سنیگال، مالی و سودان در تغییر است. اما دست کم از هر پنج پناهجوی این کشور ها، یکی آن در اروپا پذیرفته می شود. اتحادیۀ اروپا می‌خواهد در مجموع همکاری خود با کشور های مبداء و کشور های ترانزیتی را بهتر سازد.
آیا طرح همکاری با لیبیا مانند توافقنامه با ترکیه است؟
نخیر، برای چنین توافق نامه ای، وضعیت در این کشور افریقای شمالی بسیار بی ثبات است. حکومت طرابلس، که از سوی ملل متحد به رسمیت شناخته شده است، با مخالفان خود روی قدرت می‌جنگد. اتحادیۀ اروپا با حکومت وحدت ملی لیبیا در طرابلس همکاری کرده و نیرو های پاسدار ساحلی را آموزش می‌دهد تا مهاجران را در آبهای متعلق به خودش متوقف بسازد. امیدواری به آن است که تقویت شدن حکومت به رسمیت شناخته شدۀ لیبیا، به سود اروپا نیز تمام شود.
اما اینکه لیبیا مانند ترکیه به عنوان "کشور سوم امن" رده بندی شود تا پناهجویان به آن باز گردانده شوند، تا هنوز غیر قابل تصور است. وقتی قاچاقبران موفق شوند که مهاجران را از آبهای لیبیا بیرون کشیده و به آبهای بین المللی برسانند، آنگاه نیرو های عملیاتی اتحادیۀ اروپا در مدیترانه نمی‌توانند آنها را دوباره به لیبیا بفرستند.
وضعیت مهاجران در لیبیا چگونه است؟
مهاجران در لیبیا در وضعیت بدی قرار دارند. شرایط زندگی در برخی از اردوگاه های پناهندگان، و قسماً در سراسر این کشور، به اساس تخمین ناظران بین المللی، بسیار رقت انگیز است. به قول ناتالیا الونزو از سازمان خیریۀ اوکسفام، مهاجرین در این کشور گرسنگی می‌کشند، مورد ضرب و شتم قرار می‌گیرند، آتش زده می‌شوند، و در مجموع به طور خشونت آمیزی با آنها بدرفتاری می‌شود.
به اساس تخمین سازمان جهانی مهاجرت، در این کشور از ۷۰۰ هزار تا یک میلیون مهاجر وجود دارند، که آوارگان جنگ داخلی خود این کشور به آن علاوه می‌گردد. اینکه چه تعداد این مهاجران واقعاً می‌خواهند به سفر شان به سوی اروپا ادامه بدهند، روشن نیست. لیبیا مدت درازی یک کشور محبوب برای کارگران مهمان از کشور های دیگر افریقایی بود. به گمان سازمان جهانی مهاجرت بسیاری از این افراد به دلیل گسترش خشونت ها، راه اروپا را در پیش می‌گیرند.
آیا اتحادیۀ اروپا اردوگاهی را در شمال افریقا ایجاد نمی‌کند؟
این مسأله از دیر زمانی مورد بحث قرار دارد. توماس دیمیزیر وزیر داخلۀ آلمان فدرال یکی از طرفداران سرسخت این مفکوره است. به باور وی در صورت یک هجوم گروهی پناهجویان، میتوان آنها را در همچو اردوگاهی جا داد. اما در حال حاضر چنین اردوگاهی را در لیبیا نمی‌توان ساخت. برای چنین کاری کشور های دیگر افریقای شمالی را می توان در نظر گرفت، اما طرح مشخصی در این رابطه تا هنوز روی دست گرفته نشده است.
در اعلامیۀ نهایی نشست سران اتحادیۀ اروپا در مالتا تنها گفته شده است که هدف "تأمین ظرفیت پذیرش و شرایط مناسب برای مهاجران در لیبیا، با همکاری کمیساریای عالی سازمان ملل در امور پناهجویان و سازمان جهانی مهاجرت" است. اما این نباید به معنای آن باشد که اتحادیۀ اروپا مهاجران را به آنجا پس بفرستد. در عوض کسانی که در لیبیا اند می توانند به همچو اردوگاهی ثبت نام کنند، و یا نیرو های گسترش یافتۀ ساحلی لیبیا می توانند مهاجرانی را که در آبهای این کشور متوقف می‌سازند، به آنجا ببرند.