ارزيابي شبکه تحليلگران افغانستان از انتخابات پارلماني

در روزهاي انتخابات درهم وبرهمي بيشتر از آنچه بوده است که انتظار مي رفته است، اما اختلافات اساسي برسر بازرسي و بطلانهايي است که کميسيون مستقل انتخابات و کميسيون شکايات انتخاباتي به عمل آورده اند.

طوري ديگر نمي توان گفت مگراينکه ، نتيجهء اين انتخابات چنانکه به نظر مي رسد دربهترين صورتها حاکي از بي هدفي و در بد ترين صورتها بيانگر دست بازيهاي قابل ملاحظه بوده است.

طرز اداره اين انتخابات توسط کميسيون مستقل انتخابات افغانستان با چالشهاي بزرگي روبه رو شده است. نبود يک اصل ثبت نام مناسب راي دهندگان ، در دسترس بودن مليونها کارت راي دهي اي که با راي دهندگان واقعي ارتباط نداشته اند و فقدان شفافيت درمورد اينکه کدام مراکز راي دهي بازشده اند، کنترول روند انتخابات را مشکل کرده بود.

درفاصله زماني اي که نتايج اوليه انتخابات اعلام شد، کدام اطلاع موثقي در مورد شمار آراي داده شده ارائه نشد. اولين ارقامي که اعلام شدند مغشوش و شمارافرادي که راي داده بودند، درحال نوسان بود. تا امروز ارقام قابل اعتمادي وجود ندارند که چه تعداد آرا باطل اعلام شده اند. هنگامي که نتايج اوليه اعلام مي شد، تفاوت بزرگ توضيح ناشده اي با تعداد کساني وجود داشت که در دور اول در انتخابات شرکت کرده بودند.

فان بيلرت، مدير بنياد « شبکه تحليل افغانستان» براين نظراست که اين امر« روند انتخابات را بي شکل ساخت. شما نمي دانيد با چند راي آغاز کنيد، يعني اينکه شما دقيقا نمي دانيد چه اتفاقي براي اين آرا به وقوع پيوسته است».

مرحله دوم شمارش آرا ، بازرسي و وباطل ساختنها توسط کميسيون شکايات انتخاباتي با ارقام دقيق نتايج اوليه انتخابات شمار شد، اما اين روند به زودي بر اثر مداخلات جدي وخود سرانهء کميسيون مستقل انتخابات که درلحظات اخير صورت گرفت ، مغشوش گرديد. اين شامل 511 مرکز راي دهي اي بود که قبلاً آراي شان شمرده نشده بود.

فان بيلرت مي گويد:« آن مراکز انتخاباتي اي که افزوده شده بودند حاوي 45 هزار راي بودند. به نصف ولايات بين يک تا شش هزار راي علاوگي اضافه شد. همين کافي بود تا نتايج انتخابات تغيير بخورد». دست کم درچهار ولايت تفاوتهاي قابل توجهي بين نتايج اعلام شده اوليه و نتايج نهايي انتخابات وجود دارد. البته دراين مورد نمي توان براي مداخله مستند مدرکي ارائه کرد. درچندين ولايت ديگرنيز تفاوتهاي کوچکي به وجود آمده اند ، اما بازهم براي اين تفاوتها توضيحي وجود ندارد.

مداخلات کميسيون مستقل انتخابات وکميسيون شکايات انتخاتي پيامدهاي گسترده اي دارند. درهفت ولايت بين 40 درصد يا بيشتر مراکز راي دهي آنها در نتايج نهايي انتخابات شامل نمي باشند. حتا درنورستان اين رقم به 70 درصد مي رسد. کميسيون مستقل انتخابات مدعي است که 1.2 مليون راي را باطل اعلام کرده است که اين برابر به 20 درصد آراي داده شده مي باشد. کميسيون شکايات رقم کمتر آرا يعني 300 هزار راي را باطل اعلام کرده است، اما هدف دراينجا نامزدان برنده ويا تقريباً برنده بوده اند. بدين ترتيب دست کم ده درصد اعضاي پارلمان را دربر مي گيرد.

فان بيلرت براين نظر است که هرچند آشکار است که اعتراض عليه نتايج انتخابات وتقاضا براي بازرسي آن بيشتر اهداف خاصي را دنبال مي کند، اما دشوار است که همه اين اعتراضات را کاملاً داراي انگيزه سياسي وجعلي بخوانيم.

فان بيلرت مي افزايد:«روند انتخابات چنان مغشوش شده است که اکنون ناممکن است بگوييم نتايج انتخابات همان نتيجه منطقي آراي مردم و يا کساني است که مي خواسته اند راي بدهند. ازجانب ديگر غيرمحتمل است که بازجوييهاي بيشتر نيز منجر به نتايج قابل اعتمادي شوند».

گزارش نشان مي دهد که با مطالعه ارقام دست داشته هنوز تهيه يک تصوير کامل ازاين انتخابات فراهم نشده است. به گفته فان بيرت: « مقادير زياد معلومات انتخاباتي در روي صفحهء انترنت وجود دارند، اما اين معلومات ناقص وبعضا اوقات متناقض وغالباً ناسازگار اند. ايجاب زمان وانرژي فوق العاده زيادي را مي کند تا همه اطلاعات پارچه پارچه را درکنارهم گذاشت ودرفرجام نيزنتايج احتمالي اي به دست خواهد آمد که بازهم چند علامت سواليه باقي مي مانند».

گزارش نتيجه گيري مي کند که دراينجا تنها مسئله درهمي وبرهمي انتخابات مطرح نيست، بلکه تفاوتها بيشتر بيانگر يک عدم بلوغ اساسي نظام يا سيستم انتخابات مي باشد.

ازنگاه فان بيرت: «اختيارات به درستي تعريف نشده اند. کدام مرکز ثقلي وجود ندارد. درصورتي که مشکلي پيدا شود، کدام مکانيسم مورد توافق براي قضاوت کردن وجود ندارد وکدام قدرت برخوردار از احترام کافيي وجود ندارد که حرف نهايي را بگويد».

درگذشته نقش پردازان بين المللي بيشتر درعمل درچنين موقعيتي ازتوانايي قضاوت کردن ونافذ گردانيدن قضاوت برخوردار بودند، اما ديگر اين نفوذ واعتبار آنها وجود ندارد. با اينهم هنوز آنها مي توانند نقشي بازي کنند. فان بيلرت مي گويد: اين مقامات بين المللي « تاهر اندازه اي که هنوز نفوذ دارند، بايد طرزالعملهاي انتخاباتي به ويژه درارتباط با شمارش وبازرسي آرا را ساده تر گردانند ونهادهاي مستقل را براي انتخابات بعدي تقويت کنند».

شبکه تحليلگران افغانستان / رسول رحيم

ويراستار: مهرنوش انتظاري