دردسرهای امنیتی افغانستان در حفاظت از پروژه‌های بزرگ
۱۳۹۵ خرداد ۱۷, دوشنبه
بند سلما با پول هندوستان ساخته شد، کشوری که پاکستان آن را دشمن می‌پندارد و همواره از حضور پررنگ‌اش در افغانستان انتقاد می‌کند. هندی‌ها برای ساخت بند سلما تنها پول، وسایل و امکانات ندادند بلکه چندین تن از کارگران و انجنیران هندی در مسیر همین بند کشته شدند.
با تکمیل شدن این بند، تهدیدهای امنیتی در برابر آن همچنان وجود دارد. مقام‌های حکومتی می‌گویند نیروهای ویژه‌ای آموزش دیده‌اند و از بند سلما محافظت می‌کنند. بخشی از نیروهای پولیس مصروف تامین امنیت این بند است و وزارت دفاع نیز وظیفه دارد تا امنیت مناطق اطراف این بند را تامین کند.
شاه حسین مرتضوی، معاون سخنگوی رئیس جمهور افغانستان به دویچه وله گفت تدابیر کافی برای تامین امنیت بند سلما گرفته شده است: «به رغم تحرکات شدید دشمن که تلاش داشت مانع ساخت بند سلما شود، ولی نیروهای امنیتی توانستند که امنیت را تامین کنند.»
به باور تحلیگران مسایل اقتصادی، تکمیل شدن بند سلما از یک طرف برای ایران همسایه غربی افغانستان خوشایند نیست؛ زیرا ابهاماتی در تقسیم آب میان افغانستان و ایران وجود دارد و ایران فکر می‌کند با اعمار بندهای آب، بخشی از آب مورد نیاز خود را از دست می‌دهد. از سوی دیگر این پروژه توسط رقیب قدرتمند پاکستان تمویل شده است.
هزینه‌های امنیتی پروژه‌های بزرگ
ساخت و تطبیق برنامه‌های کلان اقتصادی در افغانستان ساده نیست. برخلاف کشورهای آرام که مردم از چنین پروژه‌هایی استقبال و حمایت می‌کنند، حکومت افغانستان در پانزده سال گذشته در بسیاری موارد برای تطبیق پروژه‌های کوچک و بزرگ به مردم محل پول پرداخته است.
افغان‌ها به یاد دارند که در ماه عقرب ۱۳۸۹ زمانی که ناتو تصمیم گرفت یک توربین را به بند کجکی در ولایت هلمند انتقال دهد، ۵۰۰۰ نیروی نظامی کاروانی را تشکیل دادند تا امنیت انتقال این توربین را تامین کنند. چندین هواپیمای جنگی نیز امنیت این کاروان را تامین می‌کرد.
طالبان تلاش کردند تا با ماین گذاری و حمله بر این کاروان، مانع رساندن توربین به بند کجکی شوند. در نتیجه جنگ بین نیروهای ناتو و طالبان ۲۰۰ تن از جنگجویان طالبان کشته شدند و این توربین پس از پنج روز به کجکی رسید.
نمونه دیگر هزینه امنیتی پروژه‌های بزرگ اقتصادی، تلفات نیروهای امنیتی افغانستان در جریان ساخت شاهراه دلارام – نیمروز است. مقام‌های حکومتی می‌گویند در هر یک کیلومتر جاده، یک نظامی کشته شده است.
این در حالیست که افغانستان می‌خواهد برنامه‌های کلان اقتصادی منطقه‌ای را در سال‌های پیش رو تطبیق کند. کار عملی پروژه انتقال برق کاسا ۱۰۰۰ آغاز شده و افغانستان امیدوار است که از مزایای اقتصادی پروژه انتقال گاز تاپی نیز استفاده کند.
آقای مرتضوی می‌گوید آمادگی‌های کافی امنیتی برای تطبیق این پروژه‌ها گرفته شده است: «در تمام مسیرهای پروژه‌های کلان داخلی و منطقه‌ای مانند تاپی و کاسا یک هزار تدابیر امنیتی داریم.»
این در حالیست که شاهراه‌های افغانستان با کمک‌های میلیارد دالری جامعه جهانی ساخته شد ولی به دلیل بمب‌گذاری‌ها و جابجا کردن ماین‌ها کنار جاده یی، دوباره تخریب شده‌اند.
همگرایی منطقه‌ای؟
آگاهان مسایل اقتصادی می‌گویند زمان آن رسیده است که افغانستان برای رسیدن به خودکفایی اقتصادی، جسورانه عمل کند و از تهدید همسایه‌ها نترسد. به باور این آگاهان کشورهای همسایه افغانستان از آخرین توان خود استفاده می‌کنند تا مانع تطبیق برنامه‌های کلان اقتصادی شوند.
سیف الدین سیحون استاد فاکولته اقتصاد در دانشگاه کابل به دویچه وله گفت حتا اگر افغانستان هیچ پروژه بزرگ را نیز تطبیق نکند، کشورهای همسایه دست از مداخله بر نمی‌دارند: «بهتر است که افغانستان با استفاده از شرایط و امکانات عمل کند و به پاکستان و کشورهای دیگر بفهماند که افغانستان می‌تواند در قبال مردم و ملتش تصمیم بگیرد.»
آقای سیحون می‌گوید هند نیز نباید طوری به پاکستان وانمود کند که علیه منافع پاکستان و یا کشور دیگری، پروژه‌های بزرگ را در افغانستان تمویل می‌کند.
منافع مشترک
باوجودی که همسایه‌های افغانستان در رابطه به برخی از پروژه‌های بزرگ اقتصادی در این کشور دارای تضاد منافع هستند اما بعضی برنامه‌های منطقه‌ای نیز قرار است در افغانستان تطبیق شود که در آن همه کشورهای منطقه نفع می‌برند.
پروژه انتقال برق کاسا ۱۰۰۰ قرار است انرژی مورد نیاز کارخانه‌های پاکستان را تامین کند. کارخانه‌هایی که به دلیل نداشتن برق چندین ماه در سال از کار می‌افتند و تولید ندارند. از سوی دیگر پروژه تاپی گاز مورد نیاز کشورهای پاکستان و هند را تامین می‌کند.
این امیدواری‌وجود دارد که با تطبیق این پروژه‌ها رقابت‌های منفی نظامی جایش را به همگرایی منطقه‌ای و توسعه برای همه کشورها در منطقه جنوب آسیا بدهد.