دیالوگ میان سه دین ابراهیمی؛ رشته جدید درسی در دانشگاه تریر

این رشته جدید در آغاز سمستر تابستانی شروع می شود. در این دانشگاه، دنیس هالفت، اسلام شناس و دانشمند الهیات کاتولیک تدریس می کند. خبرگزاری کاتولیک "کی. ان. ای" با او مصاحبه ای انجام داده است:

سوال: آقای هالفت، چرا این رشته در حوزه زبان آلمانی بی نظیر است؟

هالفت: با این رشته ما می خواهیم یهودیان، مسیحیان و مسلمانان را باهم شامل گفتگو کنیم. چیز مشابهی تا کنون فقط در دانشگاه اکسفورد یا کامبرج وجود دارد که در آنجا ها، یهودیت و مسیحیت در کانون توجه قرار دارد و اسلام کمتر. اما در اینجا در دانشگاه تریر، هر سه دین ابراهیمی به صورت مقایسوی در نظر گرفته می شوند: وجه اشتراک آنها چیست، در چه باهم تفاوت دارند، مفهوم خدا در این ادیان چگونه است؟ دانشجویان باید از دید تاریخی، مهمترین زبان ها و نیز تاریخ، تاثیرات فرهنگی و طرز فکر این سه دین را بیاموزند."

سوال: شما مشترکاً با دانشگاه، یک رشته تحصیلی ماستری را در مورد تحقیقات میان دینی تاسیس می کنید. هدف از آن چیست؟

هالفت: ما می خواهیم که دانشجویان را با شایستگی های میان دینی آموزش دهیم. این امر نه تنها در شغل های کلیسایی مهم است، بلکه همه جا که انسان ها گردهم می آیند؛ مثلاً در مکاتب، کودکستان ها و یا در نهاد های اجتماعی. هدف این است تا تفاوت ها میان ادیان مختلف را درک کرد و به آنها ارزش قایل شد.

سوال: چرا شایستگی های دینی امروز مهم اند؟

هالفت: ما در آلمان در یک جامعه ای از نگاه دینی متنوع و همزمان سکولار زندگی می کنیم. این بسیار مهم است که ادیان با هم توانایی ارتباط داشتن با هم را داشته باشند، اما گفتگو ها را با انسان های غیرمذهبی نیز انجام دهند. در آلمان در سال های اخیر یهود ستیزی و دیدگاه های نژاد گرایانه و خصمانه با اسلام افزایش یافته اند. ما به عنوان جامعه مشترک نیز باید بیاموزیم که از تفاوت ها به صورت سازنده کار بگیریم و همزمان از افراط گرایی دینی و دیگر اشکال تبعیض آمیز یا دشمنی با دین جلوگیری کنیم. به خصوص در فاکولته الهیات ما این وظیفه را داریم تا در همزیستی صلح آمیز سهمی ادا کنیم.

سوال: شما مثالی دارید؟

هالفت: اگر ما به یک شفاخانه و یا مکتب نگاه کنیم: در صنف درسی مثلا، شاگردان با خاستگاه های متفاوت آموزش می بینند. در این صنف مسلمانان و مسیحیان و شاید یهودیان در کنار نوجوانانی بدون پیش زمینه مذهبی و یا خاستگاه های خانوادگی بشردوستانه و یا کاملا خاستگاه های خانوادگی دیگری نشسته اند. در اینجا این سوال مطرح می شود: کدامین سنت ها، امور روزمره یک نوجوان مسلمان را مثلاً در ماه رمضان تعیین می کند؟ آیا او روزه نمی گیرد و یا روزه می گیرد و یا چرا نه، برای او و خانواده اش ماه رمضان چه معنایی دارد؟ در همین جا دین، اشکال رومزه اش را نشان می دهد.

سوال: شما در جوامع مختلف متأثر از دین زندگی کرده اید، در دمشق، تهران، قاهره و اخیراً در بیت المقدس. شما از این جوامع چه برداشتی دارید؟

هالفت: در بیت المقدس هر سه دین ابراهیمی حضور دارند. در آنجا انسان ها با باور های مختلف باهم زندگی می کنند. مهم این است که برای دیگران و متتفاوت بودن دیگران یک دید باز داشت. انسان می تواند در یک جامعه با دیگران زندگی کند و از دین و باور خودش پیروی کند. همچو همزیستی در بیت المقدس، باوجود همه مشکلات و تبعیض ها در همه سطوح، به صورت غیر منتظره وجود دارد.