باقی ماندن اسد در قدرت و بی نتیجه ماندن تلاش های ترکیه

احمد داوود اوغلو نخست وزیر کنونی ترکیه چهار سال قبل زمانی که وزیر خارجه این کشور بود، مدت کوتاهی پس از آغاز تنش های سوریه در ماه مارچ سال 2011، سعی نمود تا رژیم اسد را به ایجاد اصلاحات سیاسی وادار نماید.

اما پس از آنکه فراخوان اوغلو به ناکامی مواجه گردید و حکومت اسد با بی تفاوتی در برابر آن پاسخ داد، حکومت ترکیه بدون رعایت هر نوع موازینی به مواجهه با حکومت سوریه روی آورد. در آن زمان حکومت ترکیه اطمینان داشت که با توجه به بحران داخلی در سوریه به زودترین فرصت حکومت اسد نیز سقوط می کند. چنانچه داوود اوغلو در ماه آگست سال 2012 گفته بود که «نهایتاً رژیم اسد بیشتر از چند هفته دیگر دوام نخواهد کرد».

"یک فاجعه"

داوود اوغلو در برآورد خود اشتباه کرده بود و حالا چهار سال بعد از آن زمان، بشار اسد همچنان در قدرت است و کسی انتظار سقوط اش را ندارد.

نیروهای معتدل مخالف حکومت موسوم به "اردوی آزاد سوریه" باید در دو جبهه بجنگند؛ از یک جانب با نیروهای حکومت سوریه و از جانب دیگر با تروریست های "دولت اسلامی" یا داعش که روز تا روز قوت بیشتر می گیرند.

نیروهای شبه نظامی "دولت اسلامی" بخش های وسیعی از خاک عراق و سوریه را تحت تسلط خویش درآورده اند و به این ترتیب تهدیدی علیه ترکیه نیز محسوب می شوند. افزون بر این از مناطق مرزی میان سوریه و ترکیه نیز نواحی خودمختار کردی ایجاد شده است و حدود دو میلیون سوریایی به ترکیه فرار کرده اند.

طرح ترکیه برای نقش بازی کردن به عنوان قدرت نظم‌بخش منطقه‌ای با توجه به گسترش بی نظمی در کشور همسایه با بن بست مواجه شد. به گفته عثمان نوری اوچالپ، دانشمند علوم سیاسی در دانشگاه آلمانی ـ ترکی در استانبول می‌گوید: «این وضعیت یک فاجعه است. ترکیه در سوریه و مناطق شرق نزدیک در مجموع بخش زیادی از نفوذ خود را از دست داده است.»

با وجود این، ترکیه هنوز از هدف اصلی خود یعنی سقوط رژیم بشار اسد دست نشسته است. چندی پیش داوود اوغلو گفت که حکومت سوریه باید به "قتل عام های مردم در چهار سال گذشته" پاسخ بدهد. دوم این که ترکیه به سیاست دروازه های باز خود در برابر مهاجران سوریه هنوز هم ادامه می دهد، هرچند که هجوم این مهاجران مشکلاتی را در ترکیه ایجاد کرده است.

اصل سوم تغییر ناپذیر در سیاست ترکیه در برابر سوریه نیز حمایت این کشور از مخالفین رژیم اسد است. ائتلاف ملی سوریه که اتحادیه‌ای متشکل از مجموع گروه های معتدل مخالف حکومت محسوب می شود، به طور منظم در استانبول تشکیل جلسه می دهد.

افزون بر این، ناظران مانند فرانسیس ریکیادونه سفیر پیشین ایالات متحده در انقره، ترکیه را به حمایت از گروه های اسلام گرای افراطی متهم می کنند. اما انقره این اتهامات را رد می کند.

راه های برون رفت از بن بست

در این اواخر حکومت ترکیه برای تحکیم موقف خود، مجدداً در تلاش جلب حمایت ایالات متحده به عنوان یک قدرت رهبری کننده غرب است. انقره و واشنگتن نیروهای مخالف حکومت سوریه را مشترکاً آموزش می دهند. حتی گمانه زنی ها حاکی بود که احتمالاً ترکیه در عملیات گسترده نیروهای اردوی عراق در جنگ علیه تروریست های شبه نظامی "دولت اسلامی" در شهر موصل در شمال عراق شرکت خواهد کرد. با آنهم اختلافات بینادین این کشور با ایالات متحده هنوز حل نشده اند.

به گزارش خبرگزاری‌ها، ایالات متحده سقوط کامل رژیم اسد را به عنوان راه حل معضل در منطقه نمی داند. این که اکنون ترکیه این دیدگاه را خواهد بود، در ماه های آینده روشن خواهد شد. به گفته کارشناسان شرق نزدیک در کل پس از برگزاری انتخابات پارلمانی ترکیه در ماه جون احتمال تغییرات جدید وجود دارد.