بخشی از پول کمکی کشورهای غربی 'به جیب طالبان میریزد'

رحیم، یک تاجر افغان وقتی که توانست یک قرارداد بازسازی برای ساختن سرکی در جنوب افغانستان را با یک پیمانکار فرعی ناتو امضا کند، به یک فرمانده محلی طالبان زنگ زد تا بتواند پروژهاش را پیش ببرد.

رحیم با فرمانده محلی طالبان معاملهای انجام داد. براساس این معامله، هر ماه رحیم باید با نمایندهای از طالبان دیدار کند و مبلغ 20 هزار دالر به او بپردازد. در عوض، جنگجویان طالبان مانع کار پروژه او نمیشوند.

رحیم به خبرگزاری فرانس پرس در این رابطه گفت: «معامله خوبی بود. ما پروژه را 20 روز قبل از زمان تعیین شده، در هفت ماه تمام کردیم، بدون این که حتا یک بار مورد حمله قرار گرفته باشیم».

ایالات متحده امریکا و دیگر متحدان غربیاش در تلاش اند که با افزایش کمکهای توسعهای و بازسازی بتوانند بر شورشگری در افغانستان فایق آیند و زمینه خروج نیروهای خارجی مهیا شود. اما بخشی از این کمکها به جیب همان گروههایی میریزد که قرار است شکست داده شوند.

بخش بزرگ پروژههای بازسازی در جنوب و شرق افغانستان راه اندازی شده اند، جاهایی که جنگ جریان داشته است. در بسیاری این مناطق طالبان تسلط دارند. پروژههای بازسازی در این مناطق در کنار فعالیتهای نظامی راه اندازی شده اند.

حتا پیمان ناتو نیز با ترغیب ایالات متحده امریکا در کنار فعالیتهای نظامی علیه طالبان پروژههای بیشتر ملکی و توسعهای راه اندازی میکند. تلاش میشود از طریق ترکیبی از مبارزه نظامی و فعالیتهای توسعهای و بازسازی، صلح در این کشور تامین شود.

چندین شرکت که در بخش فعالیتهای بازسازی و توسعهای در افغانستان کار میکنند و به نحوی با جنگجویان طالبان ارتباط دارند، دو سند را همزمان به خبرگزاری فرانس پرس نشان دادند: یکی قراردادی که با ناتو یا پیمانکاران فرعی ناتو بسته اند، و دیگری نامهای از فرمانده طالبان که اجازه میدهد کار پروژه ادامه یابد.

اما استراتژی معامله با طالبان همیشه هم کارساز نیست. شهیر، یکی از همکاران رحیم تلاش کرد در مورد یک پروژه دیگر در جنوب افغانستان با طالبان معامله کند، اما طالبان از معامله خودداری کردند. طالبان به این دلیل با این معامله توافق نکردند که منطقه مورد نظر را از نظر استراتژیک بسیار مهم تلقی میکردند.

شهیر بدون موافقت طالبان به کار پروژهاش شروع کرد، اما نتوانست ادامه دهد و بعد از سه ماه مجبور شد کار پروژه را تعطیل کند. شهیر میگوید: «طالبان در اطراف سرک ماین جاسازی کردند و بعضی اوقات به صورت مستقیم بر ما حمله میکردند... من 24 تن از کارمندان و حدود چهار میلیون (دالر) را از دست دادم».

روز دو شنبه طالبان مسوولیت یک حمله انتحاری در انبار یک شرکت ساختمانی در شرق افغانستان را به عهده گرفتند. در این حمله، که مواد انفجاری در داخل یک لاری جاسازی شده بود، 24 کارمند شرکت کشته و 59 تن دیگر زخمی شدند. طالبان به صورت رسمی با پروژههایی که توسط کشورهای خارجی تمویل میشود، مخالفت میکنند.

توماس روتیک، عضو شبکه تحلیلگران افغان که یک نهاد تحقیقاتی است، به این باور است که اکنون پولهای کمکی غربیها یکی از منابع عایداتی طالبان است.

توماس روتیک میگوید: «طالبان رفتار خود در مقابل بازسازی را تغییر داده اند... همه سیاستهای آنها فعلا این است که خود را به عنوان یک حکومت موازی که برای مردم خوب است، جا بزنند».

رحیم میگوید در نتیجه، طالبان در مورد پروژههای کوچکی مثل ساختن مکتبها و کلینیکها معامله میکنند، اما در مورد اسفالت سرکهایی که مورد استفاده نیروهای خارجی یا موترهای زرهی آنها قرار بگیرند، موافقت نمیکنند.

آرنولد فیلدز که تا این اواخر تلاشهای بازسازی ایالات متحده امریکا در افغانستان را بررسی میکرد، در ماه اکتوبر گفت حکومت ایالات متحده نمیتواند مشخص سازد که چگونه در حدود 18 میلیارد دالری که از سال 2007 تا 2009 به حدود هفت هزار قراردادی خصوصی پرداخته شده، به مصرف رسیده است.

یک سخنگوی نیروهای بینالمللی تحت رهبری ناتو به خبرگزاری فرانس پرس گفت اصول آنها «مشخص میسازد که پولهای بازسازی ما باید توسط قراردادیهایی به مصرف برسد که برای منافع مردم افغانستان کار میکنند».

اما حکومت افغانستان میگوید مشکلی با این قضیه ندارد. احمد شاه وحید، معاون وزارت کار و امور اجتماعی افغانستان میگوید: «شرکتهایی که برای طالبان پول میپردازند، برای ما مشکلی نیست». او میافزاید: «مهم این است که کار انجام شود».

اما توماس روتیک، تحلیلگر امور افغانستان، ابراز ناامیدی میکند. او میگوید: «نظامی سازی و خصوصی سازی کمکها مانع توسعه نهادهای افغانستان میشود». روتیک میافزاید: «هدف، مبارزه با شورشگری و ختم جنگ است، اما این شعله ورش میسازد».

فرانس پرس/ عارف فرهمند

ویراستار: روح الله یاسر