بی‌میلی کمپنی‌های خارجی به استخراج معدن حاجیگک
۱۳۹۴ خرداد ۱۳, چهارشنبه
پس از آن که امنیت ملی افغانستان اعلام کرد که یک تفاهم‌نامه استخباراتی با استخبارات پاکستان امضا کرده، گزارش‌هایی نشر شد که کمپنی سیل هندوستان از سرمایه گذاری روی معدن حاجیگک منصرف شده است. اما وزیر معادن افغانستان گفت تاکنون هیچ قراردادی امضا نشده تا کمپنی‌ها از سرمایه‌گذاری منصرف شوند.
بی میلی به معدن حاجیگک
افغانستان در سال 2010 اعلان داوطلبی معدن حاجیگک را در ژورنال‌های بین‌المللی چاپ کرد. 23 کمپنی بین‌المللی براساس همین اعلانات برای اشتراک در داوطلبی ابزار علاقمندی کردند و در نتیجه شش کمپنی واجد شرایط قرارداد شناخته شدند.
دو کمپنی خارجی که در حال حاضر نیز در وزارت معادن فعال هستند و این وزارت را در بخش قرادادهای معادن مشوره می‌دهد، معدن حاجیگک را به چهار بلاک تقسیم کرد.
داوودشاه صبا روز چهار شنبه که در رابطه به معادن در ولسی جرگه استجواب شده بود، گفت بلاک «ای» به کمپنی کیلوگولد ماین کانادایی، بلاک «بی»، «سی» و «دی» به کانسرسیوم سیل هندوستان، تعلق گرفته است. به این ترتیب دو کمپنی از کانادا و هندوستان برای استخراج معدن حاجیگک ترجیح داده شده‌اند.
وزیر معادن گفت که مذاکرات بین حکومت و کمپنی‌های داوطلب از آن زمان آغاز شده است: «چهار سال قبل یک تعداد از کمپنی‌های واجد شرایط برای داوطلبی تقاضای تمدید تاریخ تسلیمی پروپوزل‌های خود را کرده بودند که این تا سپتامبر 2011 تمدید شده بود.»
چالش‌های استخراج آهن
نبود خط آهن و شاهراه در نزدیکی معدن حاجی یکی از مشکلات اساسی در پروسه استخراج این معدن است. کمپنی سیل هندی گفته تا زمانی که مسیر انتقال سنگ آهن و فولاد آماده می‌شود، در ابتدا یک فابریکه ذوب فولاد با ظرفیت محدود و امکانات معدن‌کاری متناسب راه‌اندازی شود.
آقای صبا گفت که کمپنی هندی از پیشنهادات اولی خود برای ایجاد فابریکه‌های بزرگ ذوب آهن صرف‌نظر کرده و آن را مشروط کرده است: «پیشنهاد گردیده تا زمانی که زیربنای کافی خط آهن برای صادرات سنگ آهن و محصولات فولادی در افغانستان مساعد گردد، ظرفیت تولیدات به طور متناسب ارتقا داده شود. از تعهدات اولی برای ساختن فابریکه‌های بزرگ صرف نظر شده است.»
قرار بود کمپنی «ام سی سی» چینایی که معدن مس عینک را استخراج می‌کند، خط آهن شمال را تا جلال آباد اعمار کند اما این کمپنی از ساخت آن خودداری کرده و آن را غیراقتصادی خوانده است. وزیر معادن گفت کمپنی سیل هندی نیز گفته است که در نبود خط آهن ظرفیت تولید آهن در سال را کاهش می‌دهد.
سیل گفته است که به عوض تولید هفت میلیون تن آهن در سال، فابریکه تولید فولاد را به ظرفیت تولید 1.2 میلیون تن در سال اعمار می‌کند. حکومت افغانستان با این پیشنهاد نیز موافقت کرده است.
شرط بعدی کمپنی سیل تصویب قانون جدید معادن بوده و این قانون نیز در سال 2014 تصویب شد.
کمپنی کیلوگولد ماین کانادایی نیز شرط‌هایی برای کار در معدن حاجیگک دارد. این کمپنی گفته است که انتقال فولاد از بامیان تا پشاور به دلیل نبود خط آهن، هزینه سنگینی نیاز دارد و به همین دلیل معدن آهن حاجیگک برای این کمپنی اقتصادی نیست.
کاهش نرخ آهن در بازارهای جهانی یکی از دلایل این کمپنی است. آقای صبا افزود که به دلیل کاهش نرخ آهن ممکن است این کمپنی از معدن حاجیگک صرف نظر کند، چون هیچ تماسی با این وزارت ندارد.
وزیر معادن گفت که از زمان آغاز کارش هردو کمپنی هیچ‌گونه ارتباطی با وزارت معدن ندارند. صبا گفت که قرارداد معدن حاجیگک فایده‌ای ندارد چون کمپنی‌ها صدها بهانه منفی دارند: «آن‌ها بهانه‌های مختلف دارند، می‌گویند آب نیست، برق نیست، خط آهن نیست و دولت افغانستان هم پول ندارد تا شریک شود.»
وزیر معادن تاکید کرد که افغانستان به هیچ وجه ظرفیت قرارداد معادن بزرگی چون معدن آهنگ حاجیگک و مس عینک را ندارد. او گفت بهتر است در ابتدا معادن کوچک استخراج شوند چون اگر اشتباهی صورت گیرد، کوچک خواهد بود.
مس عینک در نقطه صفر
قرارداد استخراج مس عینک لوگر نیز بیش از پنج سال پیش میان کمپنی "ام سی سی" چینی و حکومت افغانستان امضا شده بود. کارهای مقدماتی استخراج این معدن به تعلیق درآمد و حکومت چین خواستار تعدیل قرارداد شد. پس از پنج و نیم سال این کمپنی مسوده پیشنهاد خود را برای دولت افغانستان سپرده است. آقای صبا گفت حتا «اگر جانش برود روی این سند امضا نمی‌کند.»
در این مسوده، کمپنی چینی مطالعات محیط زیستی و اثرات اجتماعی را مدنظر نگرفته است. از ساخت خط آهن که در قرارداد اولی وجود دارد منصرف شده و از تولید برق توسط انرژی زغال سنگ نیز انصراف داده است.
صبا گفت: «ما در نقطه‌ای هستیم که کار معدن عینک صفر است.» او افزود که مذاکرات با کمپنی چینی از سر گرفته خواهد شد و هیچ چیزی پنهان نخواهد بود.