تبصره: آیا افغانستان کشوری "تحت الحمایت" غرب می شود؟

جای شگفتی نباید باشد اگر بگوییم که افغانستان به تنهایی قادر نیست تا بار مسئولیت امنیتی را به دوش بکشد. تحلیلگران، نظامیان و خود افغان ها غالبا هشدار داده اند که خروج تدریجی نیروهای غربی از افغانستان پیش از وقت است و ممکن است این کشور را بار دیگر به دامان هرج و مرج بیندازد.

در سوی دیگر، از هنگام پایان ماموریت "نیروی بین المللی همکاری امنیتی" (ایساف) در سال 2014، دیپلوات ها و سیاستمداران مدام تاکید کرده اند که افغان ها در موقفی هستند که بتوانند کشور خود را باثبات بسازند. آنها گفتند که این کشور فقط به مشورت نظامی که بخشی از ماموریت جدید ناتو زیر نام "حمایت قاطع" است، نیاز دارد.

ساده است که حالا این دو نقطه نظر را ارزیابی کنیم. سال 2015 خونبارترین سال از هنگام سقوط رژیم طالبان در سال 2001 به این سو بوده است؛ و اسلامگرایان افراطی توانسته اند مناطق بیشتری را در ولایت های مختلف به کنترول خود درآورند؛ پیشرویی که به طور گسترده از سوی جامعه جهانی نادیده گرفته شد.

حالا موقع آن است تا غرب بیدار شود و به این نکته توجه کند. آلمان هنگامی چشمانش را باز کرد که کندز زیر حملات شورشیان قرار گرفت؛ شهری که آلمان تا پایان سال گذشته کنترول آن را در دست داشت. اما اروپا هنگامی به این مسئله توجه نشان داد که موج بزرگی از آوارگان از افغانستان به سوی آن سرازیر شدند؛ و برای امریکا زمان بیداری هنگامی بود که گروه "دولت اسلامی" یا داعش در افغانستان سر برآورد.

بنابراین، تصمیم اوباما برای تمدید حضور نیروهای امریکایی پس از سال 2016، اقدامی درست است. غرب باید هر کاری را که می تواند انجام دهد تا آرامش را به منطقه بیاورد، نه فقط به خاطر افغان ها بلکه به خاطر منافع امنیتی خودش، و برای سیاست در خانه.

اما تصمیم اوباما بسیار ناوقت بوده است. قصه های ترسناک از افغانستان ضروری بودند تا راه را برای اوباما همواره بسازند تا او تصمیمش را به مردم امریکا خوب بفروشد.

حالا چه؟ به نظر می رسد که هیچ استراتژی جامعی پشت وعده امریکا برای تمدید حضور نظامی اش در افغانستان وجود ندارد. باید این نکته را به یاد آوریم که ماموریت "ایساف" مستقیما به تلاش جامعه جهانی برای بازسازی کشور جنگزده افغانستان، ایجاد دموکراسی کارآمد، و آموزش نیروهای امنیتی داخلی ارتباط داشت. همه این اقدامات در راستای این بود که افغان ها آینده خود را به دست بگیرند و از جای پای گرفتن تروریست ها در کشور جلوگیری کنند. اما همه این تلاش ها ناکام شدند.

حالا وضعیت بدتر شده است. تصمیم امریکا برای نگهداشت نیروهایش پس از سال 2016، هیچ بخش مشابه به ماموریت "ایساف" ندارد. این فقط دولتی را در کابل به جای می گذارد که برای بقا به کمک های امریکا نیاز دارد؛ در حالی که این دولت همچنان دموکراسی سمبولیک را تداعی می کند. این ها اقدامات اساسی برای کشوری نیست که خطر لغزش آن به هرج و مرج وجود دارد. واقعیت این است که افغانستان در حال تبدیل شدن به یک کشور "تحت الحمایت" است. با توجه به این مسئله، اهمیت ندارد که امریکا این اقدام را با حمایت و همکاری ناتو انجام دهد، یا حتا سازمان ملل متحد.

تا وقتی که ماموریت شفاف و تلاش برای تقویت ساختار دولت افغانستان وجود نداشته باشد؛ تا وقتی که تلاش برای گفتگوی جدی با کشورهای همسایه ایران و پاکستان وجود نداشته باشد، هیچ صلح پایداری در کشور به وجود نخواهد آمد. فقط یک نکته روشن است و آن این که بیشتر افغان های لیبرال علاقه نخواهند داشت که در کشوری "تحت الحمایت" امریکا زندگی کنند.