ترور به نام اسلام؟

داکتر یوسف القرضاوی، عالم دین از قطر، از اتحاد به رهبری ایالات متحدۀ امریکا علیه "دولت اسلامی" یا داعش سابق، کمتر خورسندی نشان می‌دهد. او به گفتۀ خودش مخالف ایدیولوژی و عملکرد "دولت اسلامی" است، اما می‌گوید: «من هرگز با این موافقت نخواهم کرد که کشوری که علیه "دولت اسلامی" می‌جنگد، ایالات متحدۀ امریکا باشد. این کشور نه به خاطر ارزش‌های اسلام، بلکه برای منافع خودش عمل می‌کند، حتی زمانی که خونریزی هم صورت بگیرد". القرضاوی 88 ساله این دیدگاه خود را از طریق تویتر به جهان نگاشته و سبب شور و هیجان بزرگ شده است، زیرا این عالم دین، با برنامۀ تلویزیزنی اش به نام "الشریعه الحیات" یا "شریعت و زندگی" در رسانۀ الجزیره، یکی از معروف‌ترین مبلغان دین در جهان اسلام است.

القرضاوی با این طرز دید خود هم طرفدار و هم منتقد کسب کرده است. طور مثال طارق الحمید، مبصر سیاسی روزنامۀ "الشرق الاوسط" پرسیده است: «چگونه این موضعگیری را باید درک کرد، وقتی ما همزمان همه جنایاتی را پیش نظر داریم که "دولت اسلامی" مرتکب شده است». الحمید می‌گوید: «آیا القراوادی واقعاً هم مخالف دولت اسلامی است؟ ما در حال حاضر افراط گرایی مذهبی را کاملاً رد می‌کنیم، چه این افرط گرایی از سوی سنی مذهبان و چه هم از سوی شیعیان باشد».

دیگاه‌های متفاوت در مورد "دولت اسلامی"

با درنظرداشت قساوتگری‌های "دولت اسلامی"، نقش اسلام در رسانه‌های جمعی بیشتر از پیش به بحث گرفته می‌شود. به قول راغده درغام مقاله نویس روزنامۀ عربی "الحیات"، خط فاصل، به ویژه در کشورهای حوزۀ خلیج میان رهبران دولت‌ها و شماری از طرفداران "دولت اسلامی" در میان مردم قرار دارد. خانم درغام می‌گوید: «حکومت‌های این کشورها "دولت اسلامی" را یک "تهدید بالقوه" خواندند، در حالی که بخشی از مردم علاقمندی خود را در مورد "دولت اسلامی" و انگیزه‌های این گروه نشان داده اند». درغام می افزاید برخی از هواداران "دولت اسلامی" این گروه را وزنۀ متقابلی در برابر سیطرۀ شیعه مذهبان می‌دانند، که به گونۀ فزاینده تهدید آمیز پنداشته می‌شود.

اسلام و تروریسم

روزنامۀ الحیات نگاشته است: اختلافات نفاق برانگیز ادامه دارند و برمی‌گردند به ارشادات اسلام که چه چیزی را اجازه داده و چه چیزی را منع قرار داده است. در این رابطه ارزیابی‌های کاملاً متفاوت دینی صورت می‌گیرد. به باور اکثریت، اسلام مسؤل اعمال "دولت اسلامی" نیست و این اعمال با اسلام هیچ رابطه ای ندارد. به گفتۀ راغده درغام برخی دیگری در کنفرانسی در هفتۀ گذشته در ریاض پایتخت عربستان سعودی "دولت اسلامی" را "تجسم اسلام واقعی" عنوان کرده اند و از همین رو آنها نمی‌خواهند "دولت اسلامی" را با تروریسم مرتبط بدانند. درغام در گزارش خود ادامه داده است که بخش اعظم نخبه‌های سیاسی اما دیدگاه کاملاً متفاوتی دارند. درغام می‌گوید سعد بن محمد بن طفله وزیر پیشین اطلاعات کویت در این کنفرانس با آن سنت‌ها و اعمال مذهبی مخالفت شدید نشان داد که "دولت اسلامی" اکنون به آنها تکیه می‌کند. به قول روزنامۀ الحیات، بن طفله اظهار داشته است: «ما نمی‌توانیم بگوییم که این افراد با اسلام سر و کاری ندارند». نتیجه گیری او نشان می‌دهد که این بحث تا چه حدی در جهان عرب گسترش یافته است. بن طفله گفته است: «آیا "دولت اسلامی"، حزب الله و اخوان المسلمین از اسلام سیاسی نمایندگی می‌کنند؟ پاسخ به این سؤال "بلی" است. این گروه‌ها در همه اعمال خود به فتواهای اسلام سیاسی اتکا می‌کنند. از همین رو زمان آن فرا رسیده است که به خود بنگریم و ارزش‌های فلسفۀ آموزش و پرورش و فهم خود را تحلیل کنیم».

بحث و برخورد سیاسی با تروریسم

بحث پیرامون نقش احتمالی اسلام در ظهور افراط گرایی سنی مذهبان و شیعیان در زمانی صورت می‌گیرد کهذ در خاور میانه یک تحول سرنوشت ساز سیاسی رخ می‌دهد. جنگنده‌های متحدان، تحت رهبری ایالات متحدۀ امریکا، در پهلوی مواضع "دولت اسلامی" در عراق، همچنان برای اولین بار همچو مواضع در سوریه را نیز بمباران کردند. ناظران نظامی این اقدام را، برای سرکوب موفقانۀ "دولت اسلامی"، اجتناب ناپذیر می‌دانند. آن‌ها استدلال می‌کنند که تا زمانی که گروه تروریستی "دولت اسلامی" در عراق با نیروهای تازه نفس از سوریه تقویت می‌شوند، سرکوب این گروه در عراق ممکن نیست. متحدان در مورد اهداف کوتاه مدت، تضعیف و حتی از بین بردن گروه "دولت اسلامی"‌ظاهراً وحدت نظر دارند. چیزی که هنوز روشن نیست این است که پس از سرکوب احتمالی این گروه تروریستی چه تدابیری باید اتخاذ شود. این پرسش از این به بعد موضوع اساسی بحث‌ها پیرامون اقدامات بعدی خواهد بود.

در نشست ماه آگست سال روان در جده، شهر بندری عربستان سعودی، وزیران خارجۀ کشورهای عربی توافق کردند که به صورت جدی به خطرات "ایدیولوژی تروریستی و افراطی گرایی" بپردازند.

راغده درغام تحلیلگر روزنامۀ الحیات تبصره کرده است که هم اکنون بحث‌ها به دلیل موضعگیری‌های متفاوت سودمند اند، "زیرا ممکن نخواهد بود که یک جنگ قاطعانه علیه "دولت اسلامی" تنها به وسیلۀ ابزار نظامی به پیش برود. حمایت و حفاظت لازم از مردم در برابر "دولت اسلامی"، تنها با اقدامات سیاسی ممکن خواهد بود».