ترکیه از سفر آزاد شهروندانش به اروپا ناامید شده است

وقتی که شورای اتحادیه اروپا روز چهارم ماه می گزارشی را منتشر کرد که در آن به اتحادیه اروپا پیشنهاد شده بود تا محدودیت ویزا را برای شهروندان ترکیه در حوزه شینگن بردارد، احمد داوود اغلو نخست وزیر و تیم مذاکره کننده اش جشن گرفتند. این اقدام سبب می شد تا هزاران شهروند ترکیه بتوانند راحت تر به سفرهای تفریحی و تجاری به اروپا بپردازند.

اما جشن این مسئله کوتاه تر از آن چه تصور می شد، دوام کرد. روز پس از آن، تنش درازمدت بین احمد داوود اغلو نخست وزیر و رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه برملا شد و سرانجام داوود اغلو استعفای خود را همان بیگاه اعلام کرد.

پس از آن، همه چیز به سرعت اتفاق افتاد. اول، اردوغان گفت که ترکیه هیچ اصلاحی در قوانین ضدتروریسم خود ایجاد نمی کند. این مسئله در واقع شرط کلیدی اتحادیه اروپا را پس زد.

تا دهم ماه می، پارلمان اروپا اعلام کرد که کار بر روی توافقنامه ویزا را به طور کامل متوقف می کند. ولکان بوزکیر، وزیر ترکیه در امور اتحادیه اروپا گفت که او "امیدش را از دست داده است". این روحیه را می توان در جاده های استانبول نیز شاهد بود.

برین اردم، یک کیمیادان می گوید: «در حال حاضر، هراس من این است که این توافق هرگز انجام نشود و امیدوارم که به عنوان بخشی از توافق اتحادیه اروپا بر سر قضیه آوارگان نباشد. این کار باید شود اما الزاما نه مانند اکنون. ما نباید به وضعی می رسیدیم که برای این توافق آوارگان را پیش می کشیدیم. این کار غیرانسانی است».

این شهروند ترکیه به دویچه وله گفت: «همه چیز به غرور اردوغان بر می گردد. او برای خودش کار می کند. او توجهی به مسئله ویزا ندارد. او فقط متوجه این نکته است که کسی قدرت نداشته باشد از او عبور کند».

پایان راه؟

کناره گیری داوود اغلو به نظر می رسد که نقطه پایانی به ماجرای ویزای آزاد گذاشته است و از سویی موج تازه ای از احساسات ملی گرایانه را در حزب حاکم "عدالت و توسعه" ایجاد کرده است.

مسئله ویزای آزاد برای شهروندان ترکیه در واقع بخشی از توافق ترکیه با اتحادیه اروپا بر سر بحران پناهجویان است. بر اساس این توافق، آوارگانی که از طریق دریای اژه به یونان برسند، دوباره به ترکیه بازگردانده می شوند. به این ترتیب از موج بزرگ مهاجرت جلوگیری صورت می گیرد.

از آنجایی که معامله بر سر ویزای آزاد شکست خورده است، برهان کوزو، یکی از مشاوران ارشد اردوغان گفته است چنانچه این طرح شکست بخورد، ترکیه "آوارگان را [به سوی اروپا] خواهد فرستاد".

مولود چاوش اوغلو، وزیر خارجه ترکیه از خواست اتحادیه اروپا مبنی بر اصلاح قوانین ضد تروریسم ترکیه انتقاد می کند. او اوایل این هفته در ویانا گفت: «خواست تغییر قانون ضد ترور ما در زمانی که با "پی. کا. کا" (حزب کارگران کردستان) و داعش می جنگیم، به تروریسم کمک می کند. ما هیچ گاه تن به چنین تحمیلی نخواهیم داد».

نشریات حامی حکومت ترکیه نیز موقف خود را در قبال مسئله ویزای آزاد تغییر داده اند. ابراهیم قره قل، یک روزنامه نگار برجسته روزنامه "ینی سفاک" نوشته است: «آنانی که در همه آزمون های یک بحران انسانی ناکام شده اند، تلاش می کنند تا فضای ضعف را در مبارزه ترکیه علیه تهدیداتی که تمامیت کشور را هدف گرفته اند، ایجاد کنند. آنها کوشش می کنند تا با دخالت شیطانی برای هموار ساختن راه برای تروریسم، فضای مناسب برای سازمان های تروریستی ایجاد کنند».

چرا تغییر قانون ضدتروریسم ترکیه برای اروپا مهم است؟

اوزان سرکار، مدیر شرکت مشورتی "دیسکارت کپیتال" می گوید: «شرط ارائه تعریف دقیق از تروریسم در ترکیه مهم است زیرا در حال حاضر تعریف از تروریسم در این کشور بسیار گسترده (همه جانبه) است». او توضیح می دهد: «مسئله این است که اگر کسی در ترکیه تررویست خوانده شود اما در اروپا نه، آن وقت آنها می توانند در اروپا درخواست پناهندگی بدهند بدون آن که ویزا کار داشته باشند. اروپا از ترکیه خواسته است تا قانونش را با قانون آن هماهنگ کند به ویژه به خاطر ترس از موج پناهجویان».

هزاران پناهجوی سیاسی بعد از کودتای نظامی ۱۹۸۰ در ترکیه، در اروپا درخواست پناهندگی دادند و بسیاری از آنها هنوز در این قاره زندگی می کنند.

سرکار خاطر نشان می کند که تا هنگام کودتای نظامی، شهروندان ترکیه برای سفر به بیشتر کشورهای اروپایی نیاز به ویزا نداشتند. در واقع خواست سیاسی اندکی برای تغییر آن وضعیت وجود داشت چون بسیاری از سیاستمدارها دسترسی به نوعی پاسپورت داشتند که نیازی به ویزا نداشت.

با این حال، حکومت های ترکیه پی هم از هنگام الحاق ترکیه به اتحادیه گمرکات اتحادیه اروپا در سال ۱۹۹۵ تلاش کرده اند تا محدودیت ویزا را بردارند.

سرکار به دویچه وله گفت: «یقینا امکان سفر بدون ویزا یک دستاورد بزرگ سیاسی برای هر سیاستمدار ترکیه خواهد بود که در قدرت است. اردوغان گفت که او قبلا مذاکره کرده است اما داوود اغلو آمد و جلوه او را در این مسئله تحت شعاع قرار داد».

اردوغان طی دو سال گذشته مدام تلاش کرده است تا قدرتش را در ترکیه و درون حزب حاکم "عدالت و توسعه" تقویت نماید.

سرکار افزود: «بر اساس قانون اساسی، اردوغان در حال گسترش موقف خود به عنوان رئیس جمهور، بیشتر از آن چیزی است که به طور تاریخی برایش تعیین شده است». او در ادامه می افزاید: «او اولین رئیس جمهور ترکیه است که مستقیما انتخاب شده است؛ کسی که نخست وزیر را برکنار می کند».