تعیین سقف قیمت برای نفت روسیه چه تأثیری دارد؟

این سقف قرار است روز دوشنبه اعمال شود، روزی که اتحادیه اروپا قسمت اکثر نفت روسیه را که از مسیر آبی و با کشتی وارد می شود، تحریم خواهد کرد. اتحادیه اروپا روز جمعه برسر قیمت ۶۰ دالر برای هر بشکه نفت روسیه توافق کرد و کشورهای گروه هفت و آسترالیا در اواخر روز این توافقنامه را امضا کردند.

این اقدامات دوگانه می تواند تأثیر نامشخصی بر قیمت نفت داشته باشد؛ زیرا نگرانی ها در مورد از دست دادن عرضه کننده در اثر تحریم، در برابر نگرانی از کاهش تقاضا ناشی از رکود اقتصاد جهانی، قرار می گیرد.

مرتبط: اتحادیه اروپا تحریمات جدیدی را علیه روسیه تصویب کرد

چند نکته در مورد سقف قیمت، تحریم اتحادیه اروپا و آنچه می تواند برای مصرف کنندگان و اقتصاد جهانی:

سقف قیمت نفت چقدر است و چگونه کار می کند؟

جانت یلن، وزیر خزانه داری ایالات متحده این سقف را با سایر متحدان گروه ۷ به عنوان راهی برای محدود کردن درآمد روسیه و در عین حال حفظ جریان نفت روسیه به اقتصاد جهانی پیشنهاد کرده است.

هدف: در صورت خروج ناگهانی نفت روسیه از بازار جهانی، به اقتصاد مسکو آسیب وارد شود و در عین حال از افزایش شدید قیمت نفت جلوگیری گردد.

شرکت های بیمه و سایر شرکت های مورد نیاز برای حمل نفت تنها در صورتی قادر به معامله با نفت خام روسیه خواهند بود که قیمت نفت در حد سقف یا کمتر از سقف تعیین شده باشد. اکثر شرکت های بیمه در اتحادیه اروپا یا بریتانیا مستقر اند و ممکن است ملزم به مشارکت در این سقف باشند.

نفت چگونه به سمت اقتصاد جهانی جریان می یابد؟

اجرای جهانی ممنوعیت بیمه که توسط اتحادیه اروپا و بریتانیا در دورهای قبلی تحریم ها اعمال شد، می تواند آنقدر نفت خام روسیه را از بازار خارج کند که قیمت نفت افزایش یابد، اقتصادهای غربی متضرر شوند و روسیه شاهد افزایش درآمد از هر مقدار نفتی باشد که می تواند با سرپیچی از تحریم، انتقال دهد.

مرتبط: پوتین: صادرات خود را به کشورهای عضو بریکس تغییر مسیر می‌دهیم

روسیه که دومین تولید کننده نفت در جهان است، حتا پیش از تحریم اتحادیه اروپا، زمانی که مشتریان غربی از خرید نفت روسیه خودداری کردند، مقدار بیشتر نفت خود را برای هند، چین و سایر کشورهای آسیایی با قیمت های تخفیف داده شده، عرضه کرد.

سطوح مختلف سقف قیمت چه تأثیری خواهد داشت؟

سیمون تاگلیاپیترا کارشناس سیاست انرژی در اندیشکده بروگل در بروکسل گفت که سقف ۶۰ دالری تأثیر زیادی بر امور مالی روسیه نخواهد داشت. او گفت «تقریباً مورد توجه قرار نخواهد گرفت» زیرا نزدیک قیمتی است که روسیه در حال حاضر می فروشد.

نفت اورال روسیه با تخفیف قابل توجهی نسبت به معیارهای بین المللی فروخته می شود و برای اولین بار در ماه های اخیر این هفته به دلیل ترس از کاهش تقاضا از سوی چین به دلیل شیوع کووید ۱۹، به زیر ۶۰ دالر در هر بشکه سقوط کرد.

تاگلیاپیترا گفت: «این سقف یک رقم رضایت بخش نیست.» ولی می تواند از سود کرملین در صورت افزایش ناگهانی قیمت نفت به بالاتر از سقف تعیین شده، جلوگیری کند.

مرتبط: پوتین: تحریم نفتی روسیه توسط اتحادیه اروپا «خودکشی اقتصادی» است

او گفت: «اگر بخواهیم فشار بر ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه را افزایش دهیم، ممکن است به مرور زمان سقف کاهش یابد.» او افزود: «مشکل این است: ما در حال حاضر ماه های زیادی را در انتظار اقدامی برای کاهش سود پوتین از نفت صرف کرده ایم.»

در صورتی که سقف تعیین شده قیمت نفت روسیه کمتر از ۵۰ دالر می بود، درآمد روسیه را کاهش می داد و تعادل بودجه دولت روسیه را ناممکن می کرد. با این تصور که مسکو برای تعادل بودجه خود به حدود ۶۰ تا ۷۰ دالر در هر بشکه نفت نیاز دارد که اصطلاحاً به آن «قیمت مناسب برای تعادل بودجه سال مالی» گفته می شود.

با این حال، سقف ۵۰ دالری بالاتر از سطح هزینه تولید نفت روسیه خواهد بود. روسیه بین ۳۰ تا ۴۰ دالر برای تولید هر بشکه نفت مصرف می کند. به این ترتیب یک سقف ۵۰ دالری در هر صورت به مسکو انگیزه می دهد تا به فروش نفت خود ادامه دهد و مجبور نشود چاه های نفت را ببندد، که فعال ساختن مجدد آن سخت است.

رابین بروکس اقتصاددان ارشد مؤسسه مالی بین المللی در واشنگتن هفته گذشته در توییتی نوشت که سقف ۳۰ دالری «روسیه را وارد بحران مالی ای می کند که سزاوار آن است.»

مرتبط: روسیه اروپا را به قطع صادرات گاز تهدید کرد

در مورد این که چه هدفی از تعیین سقف قیمت نفت روسیه دنبال شود، مناقشه وجود دارد. ماریا شاگینا، کارشناس تحریم ها در مؤسسه بین المللی مطالعات استراتژیک برلین گفت که آسیب مالی به روسیه و یا مهار تورم به کنار آمدن ایالات متحده برای کنترول افزایش قیمت ها وابسته است.

با نزدیک شدن به ضرب الاجل روز دوشنبه، او گفت: «۶۰ دالر بهتر از عدم توافق است. مشخص است که می توانند بعداً آن را اصلاح کنند تا شرایط موجود در بازار را منعکس کنند... و آن را سخت تر کنند.»

اگر روسیه و سایر کشورها همراهی نکنند چه؟

روسیه گفته است هیچ محدودیتی را نمی پذیرد و عرضه نفت به کشورهای را که از این سقف پیروی می کنند، متوقف خواهد کرد. روسیه امیدوار است با توقف کشتی های نفت کش از روسیه، قیمت جهانی نفت به شدت بلند برود و به این ترتیب سود بیشتر ببرد و تحریم ها را تلافی کند.

خریداران در چین و هند ممکن است با این سقف همراه نشوند. در حالی که روسیه یا چین می توانند خود شرکت های بیمه را ایجاد کرده و جایگزین شرکت هایی کنند که توسط ایالات متحده، بریتانیا و اروپا ممنوع شده اند.

مرتبط: اتحادیه اروپا: ۱۷ میلیارد یورو دارایی‌های روسیه را مسدود کرده است

روسیه همچنین می تواند با استفاده از «نفتکش های تاریک» نفت خود را بفروشد، نفتکش های با مالکیت مبهم چنانچه ونزویلا و ایران در اختیار دارند. نفت را می توان از یک کشتی به کشتی دیگر منتقل کرد و با نفت با کیفیت مشابه مخلوط نمود تا مبدأ صدور آن پنهان شود.

شاگینا گفت که حتا در چنین شرایطی، این سقف تعیین شده، فروش نفت را برای روسیه «پرهزینه تر، زمان بر تر، و سخت تر» می کند.

مسافت های بیشتر در حمل نفت به آسیا به این معنی است که تا چهار برابر ظرفیت نفتکش مورد نیاز است و کسی آن را بیمه نخواهد کرد.

او گفت: «شما باید از این نفتکش های تاریک استفاده کنید و این نامحدود نیست. ایران و ونزویلا به طور مؤثر از آن استفاده می کنند، اما شما ممکن است با رقابت های مشابه روبرو شوید... در میکانیزم های تحریم، چنین موش و پشک بازی ها معمول است.»

در مورد تحریم اتحادیه اروپا چطور؟

تولید کنندگان روسی به احتمال زیاد نمی توانند تمام صادرات نفت خود را از اروپا که قبلاً بزرگترین مشتری آن ها بود، تغییر مسیر دهند و برخی از این صادرکنندگان احمتالاً در مراحل اولیه از بازارهای جهانی ناپدید خواهند شد.

تحلیلگران کومرتس بانک می گویند که تحریم و تعیین سقف اتحادیه اروپا برای نفت روسیه می تواند در کنار هم منجر به «انقباض محسوس در بازار نفت در اوایل سال ۲۰۲۳ شود و انتظار دارند قیمت بین المللی در هفته های آینده به ۹۵ دالر در هر بشکه نفت باز گردد. قیمت نفت در روز جمعه ۱۱ دسمبر ۸۵.۴۸ دالر در هر بشکه کاهش یافت.

مرتبط: اتحادیه اروپا سهولت صدور ویزا به شهروندان روسیه را تعلیق کرد

بزرگترین تأثیر تحریم اتحادیه اروپا ممکن است روز دوشنبه نباشد؛ بلکه در ۵ فبروری رخ دهد، زمانی که ممنوعیت اضافی اروپا در مورد محصولات ساخته شده از نفت مانند سوخت دیزل اجرایی می شود.

اروپا هنوز موترهای زیادی دارد که با دیزل کار می کنند. دیزل همچنین برای لاری ها استفاده شود که مقدار زیاد اجناس را به مصرف کنندگان می رسانند. برای فعالیت وسایل زراعتی نیز از دیزل استفاده می شود و این سبب افزایش قیمت ها در بخش اقتصادی خواهد شد.

hs/si (AFP, Reuters)