تلاش‌های خانم مرکل برای نجات اتحادیه اروپا
۱۳۹۵ بهمن ۲۱, پنجشنبه
خانم انگلا مرکل در نشست سران اتحادیه اروپا در مالتا به تاریخ سوم ماه فبروری سال روان، برخلاف معمول دو ساعت دیرتر در برابر رسانه ها حضور یافت. او حوالی ساعت شش شب در برابر شماری از خبرنگاران گفت: "رویدادهای سال های اخیر نشان دادند که اتحادیه اروپا قادر است با سرعت های متفاوت [کشورهای عضو] باقی بماند و این که همه کشورهای عضو در عین سطح ادغام به این اتحادیه سهم نمی گیرند." اما این اظهارات خانم مرکل در روزهای بعد از نشست مالتا، در رسانه های اروپایی انعکاس چندانی نیافت.
این در حالی است صدراعظم آلمان با چنین اظهاراتی نشان داد که به صراحت از برنامه های قبلی خویش فاصله گرفته است. خانم مرکل همچنان ضمن دیدار با خانم ژیدلو نخست وزیر پولند نیز بار دیگر از "دو سرعت متفاوت" در این اتحادیه سخن گفت. جانب پولند نیز که قبل از این همیشه با چنین دیدگاه های مخالفت داشت، این بار هیچگونه واکنش مخالف از خود نشان نداد. پس از این اظهارات روشن گردید که صدراعظم آلمان بر چنین یک طرح قابل تطبیق از دید او، در اتحادیه درگیر با بحران های مختلف مصمم می باشد.
صدراعظم آلمان این هدف را با شیوه آرام و شکیبای خویش دنبال خواهد کرد. یک تن از دیپلومات های اتحادیه اروپا نیز در گفتگویی با دویچه وله تأکید کرد که این مورد را باید جدی گرفت.
سران و حکومت های کشورهای عضو اتحادیه اروپا در اجلاس ماه مارچ سال روان به مناسبت ۶۰ سالگی این اتحادیه در روم، نه تنها سالروز ایجاد اتحادیه اروپا به عنوان یک سازمان اقتصادی را تجلیل می کنند، بلکه همچنان طرح های دیگری، به ویژه آینده پسا بریکزید یا خروج برنامه ریزی شده بریتانیا از این اتحادیه را در آینده اتحادیه اروپا به بحث خواهند گرفت.
احتمال می رود که آنچه از همین حال مطرح شده است، یعنی یک اتحادیه اروپا با دو سرعت متفاوت ادامه یابد. با وجود اینکه چنین طرحی می تواند تسهیلات زیادی را برای کشورهای عضو این اتحادیه مهیا نماید و شماری از این کشورها خواهند توانست که براساس توانمندی و علایق داخلی و ملی خویش در پروژه های این اتحادیه سهیم گردند، اما با آنهم شماری با چنین طرحی موافقت چندانی ندارند.
واقعیت این است که اتحادیه اروپا از چندین دهه به اینسو با امکانات و سرعت های متفاوت کشورهای عضو به فعالیت خویش ادامه داده است. حوزه یورو، آزادی سفر بر اساس پیمان شینگن، پیمان ماستریشت، همه "درجه بندی های شمولیت" در این اتحادیه بودند که تمام کشورهای عضو اتحادیه اروپا مشترکاً لزومی به سهم گیری در آنها نداشتند.
برای آینده یک سلسله تنظیمات جدیدی قابل تصور خواهد بود: حوزه یورو، یعنی یک هسته اروپایی با قوه محرک اصلی به شمول کشورهای آلمان و فرانسه و یا حلقه کشورهای بنیان گذار اتحادیه اروپا.
اما با آنهم، این سوال مطرح می شود که دقیقاً همین موارد بخشی از معضل را نمی سازند؟ به این مفهوم که علایق این کشورها به شدت از هم متفاوت اند، و همچنان به دلیل اینکه پیوندها روز تا روز کمتر می شوند؟
ادگار رینکیویتس، وزیر امور خارجه لتوانیا نیز هشدار می دهد: "روزی با وضعیتی روبرو خواهیم شد که تصمیم ایجاد یک گروه هسته یی در اتحادیه اروپا با موقعیت دیگران مطابقت نخواهد داشت."
حفظ اتحادیه اروپا به عنوان یک پروژه
سوال اما اینجاست که آیا اتحادیه اروپا با طرح "دو سرعته" از تمام دار و ندار خود نیز منصرف نمی گردد؟ با توجه به شرایط کنونی به ویژه خروج بریتانیا یا بریکزید، ترامپ و نیز بحران مهاجرت اکثر سیاستمداران فقط به دنبال شعار می روند. بنابراین به باور کارشناسان از هر راهی که می شود، و با استفاده از هر وسیله یی، سعی می گردد تا این اتحادیه را منسجم نگه دارند، حتی اگر به مفهوم بدرود از یک اروپای متحد باشد.
تانیا فایون سیاستمدار امور اروپایی به این باور است که به دلیل بحران های زیاد اتحادیه اروپا "سرنخ استراتیژیک" خود را از دست داده است. این سیاستمدار سوسیال دموکرات از سلوانیا با اظهار نگرانی اضافه کرد که به دلیل سرعت متفاوت در عملکرد کشورهای عضو این اتحادیه، احتمال آن می رود که سلوانیا به عنوان یک کشور کوچک در شرق این اتحادیه از خط عقب به پایان بیافتد.
زیرا به گفته فایون، این کشور قادر نخواهد بود که با علایق و سیاست های داخلی کشور های بزرگ این اتحادیه برابری نماید. او افزود: "در واقع نظر اصلی این بود که ما همه با ارزش های مشترک از سیاست های مشترک سود می بریم".
اکنون شماری از کشورها به شمول مجارستان در ارتباط به مسایل حساس از همکاری با این اتحادیه امتناع می ورزند. یکی از این موارد تقسیم پناهجویان در داخل کشور های اتحادیه اروپا می باشد، آنچه که مجارستان در برابر آن مخالفت کرده است.
رینکیویچ وزیر خارجه لتوانیا نیز گفت: "ما در برابر یک وضعیت کاملاً بی مثال و غیر عادی قرار داریم، بنابراین باید اتحادیه اروپا را به عنوان یک پروژه محافظت کنیم. به ویژه برای حفاظت از اقتصاد و واحد پولی مشترک این قاره".
بحران مجدد یونان خیلی دور نیست و احتمال یک جنگ تجارتی با ترامپ نیز می رود. بنابرین صدراعظم آلمان سعی می کند که دست کم استخوانبندی این اتحادیه را حفظ کند. شاید روزی برسد که پروژه های مشترک این اتحادیه در فضای کمتر خصمانه اتحادیه اروپا در آینده با سود و مفاد بیشتری روبرو گردد. در نهایت اینکه اروپا با "دو سرعت متفاوت" باقی بماند، شاید آخرین تلاش انگلا مرکل صدراعظم آلمان برای بقای این اتحادیه باشد.
مکس هوفمن/ ن. ف.