توحيدي: نگاه حکومت به رسانهها خصومتآميز است

به گفته اين نهاد، در ده سال گذشته 250 مورد خشونت علیه خبرنگاران صورت گرفته و 24 خبرنگار در افغانستان کشته شده اند، اما با وجود آن که نهادهاي دولتي کميسيونهايي را براي تحقيق پيرامون اين قتلها ايجاد کرده اند، عاملان قتل هيچ يک از خبرنگاران شناخته نشده اند.

براي وضاحت بيشتر در مورد وضعيت کاري رسانهها، گفتگويي داريم با صديق الله توحيدي، مسوول ديدهبان رسانهها در موسسه "ني" و از ايشان سپاسگزاريم.

دويچه وله: به صورت کلي وضعيت رسانهها در افغانستان چگونه است و وضعيت کنوني رسانهها را چگونه ارزيابي ميکنيد؟

صديق الله توحيدي: کار رسانهاي در افغانستان متاسفانه همراه با چالشها و مشکلات فراواني است که دامنگير کار رسانهاي و اطلاعرساني در افغانستان شده. در مجموع از سه منظر کار رسانهاي در افغانستان تهديد ميشود: يک، گسترش ناامني و جنگ د رافغانستان که در حال حاضر از جنوب به شمال افغانستان ناامنيها کشيده شده، حضور طالبان فعال در بسياري از شهرهاي بزرگ و حملات انتحاري. همچنان برخورد حکومت افغانستان با رسانهها که کاملا در مغايرت با برخورد دولت در سال 2004 با رسانهها است.

دويچه وله: عمدهترين مشکلات رسانههاي خصوصي در افغانستان تا کنون چه بوده و آيا خبرنگاران از حمايت مسوولان رسانهها برخوردار هستند؟

صديق الله توحيدي: ديدگاه حکومت نسبت به رسانههاي خصوصي متاسفانه يک نگاه مخاصمت آميز است و سعي حکومت هميشه بر اين است که به طرق مختلف کوشش کند محدوديت بيشتري بر رسانهها وضع شود. گرچه آزادي رسانهها و آزادي مطبوعات در افغانستان در مجموع از نکات صريح قانون اساسي و قانون رسانههاي افغانستان است. همچنان مشکلات مالي که شديدا ًدامنگير رسانههاي چاپي افغانستان است. علاوه براين عدم دفاع از حقوق خبرنگاران توسط مالکين رسانهها وحمايت ضعيفي که از خبرنگاران توسط اتحاديههاي صنفي صورت ميگيرد در افغانستان همه از مواردي است که ميشود به آن توجه کرد.

دويچه وله: حمايت دولت از رسانهها در چه حدي است، آيا دولت از رسانهها حمايت ميکند؟

صديق الله توحيدي: توسعه رسانهاي چشمگيري افغانستان داشته است. در حال حاضر بيش از 700 رسانه الکترونيک و چاپي در افغانستان داريم. حدود بيش از 50 تلويزيون مجوز کار گرفته اند و يا هم به فعاليت آغاز کرده اند و در سراسر افغانستان حدود 36 روزنامه مجوز دارند. به همين منوال مجلهها و هفتهنامه و گاهنامههاي مختلف و متعددي فعاليت دارند که متاسفانه حمايت آنچناني که لازم است از جانب دولت از رسانهها صورت نميگيرد.

دويچه وله: قانون رسانهها چقدر توانسته براي دست اندرکاران رسانهها سهولت ايجاد کند؟

صديق الله توحيدي: رسانهها در حال حاضر ميدانند که حکومت آقاي کرزي درگير چه معاملات سياسي است. وقتي از پروسه صلح با طالبان بحث ميشود خبرنگاران در افغانستان نگران آينده کاري شان هستند. چرا، اگر چنين پروسهاي به انجام برسد و برخي از طالبان در کنار حکومت افغانستان قرار بگيرند، واضح است که کار رسانهاي هم با چالش جدي مواجه خواهد شد؛ با وجود اين که اصرار بر اين است که زماني طالبان ميتوانند به پروسه صلح بپيوندند که قانون اساسي افغانستان را بپذيرند. اما وقتي حکومت افغانستان خود در تمام اين ده سال که ناظر بر تصويب قانون اساسي بوده، خود را ملزم به رعايت اين قوانين نميداند، گروه متحجر ومتعصبي که نه آزادي بيان سرشان مي شود ونه از مفاهيم ومولفه هاي دموکراسي چيزي مي دانند حضور اينها چالش بزرگي را درآينده به وجود خواهد آورد اگر اين پروسه به موفقيت بيانجامد.

دويچه وله: حکومت افغانستان با برخي رسانهها در اين اواخر به خاطر آنچه که تخطي از قانون ميخوانند، برخورد داشته است. آيا اين برخوردها وجهه قانوني داشته است؟

صديق الله توحيدي: برخورد حکومت در اين اواخر با رسانهها از تربيون تشتت و استبداد صحبت کرده است. اين برخورد توسط حکومت در برابر رسانهها، نگرانيهاي جدي را به وجود آورده که حکومت تلاش خواهد کرد برخي از رسانهها را متوقف بسازد، و اين توقف رسانهها واضح است که در مغايرت با قوانين افغانستان است. اما چيزي که مهم است اين است که تخطي از قانون هيچگاه جرم پنداشته نشده، در حالي که جرم است. هم حکومت قانون اساسي و ساير قوانين را نقض کرده و هم ساير ارگانها وهيچ نهاد و دادگاهي نبوده که اينها را به ميز محاکمه بکشاند.

دويچه وله: در طي چند سال گذشته نهادهاي زيادي در خصوص دفاع و حمايت از رسانهها در افغانستان فعال شده اند. نقش اين نهادها چه بوده يا ميتواند باشد؟

صديق الله توحيدي: متاسفانه (فعاليت نهادهاي حامي خبرنگاران) فقط عکس العملي و مقطعي بوده و هر وقت مشکلي پيش آمده، اينها فقط سر بلند کردند و با پخش اعلاميهاي يا گرفتن نشستهاي خبري اقدامهاي محدود کننده را محکوم کردند و بعدش هم اينگونه مسايل به دست فراموشي سپرده شده است. متاسفانه حکومت افغانستان هيچکس را به دليل آزار و اذيت و يا قتل خبرنگاران محاکمه نکرده و يا به دادگاه نسپرده. در اين زمينه اقدامهاي پليس و قوه قضاييه اصلا به چشم نميخورد.

دويچه وله: فکر ميکنيد برخورد دولت با رسانهها چرا اين گونه است؟

صديق الله توحيدي: حکومت افغانستان به عناوين مختلف سعي کرده کار رسانهاي را با چالش مواجه بسازد. بعدا از متوقف ساختن نشرات تلويزيون "امروز" مجلس وزراي افغانستان به وزرات اطلاعات و فرهنگ دستور داد تا به تمام رسانهها هشدا بدهند که مطالب شان نبايد مخالف ارزشهاي ديني و ملي باشد. اکنون سوال اين است که کدام مطلب مخالف ارزشهاي ديني و منافع ملي محسوب مي شود. اين چيزي است که فقط حکومتداران خود ميتوانند تعريفي از آن داشته باشند و به بهانههاي مختلف رسانهها و خبرنگاران را به چالش بکشانند.

دويچه وله: سرنوشت رسانهها را با توجه به مشکلاتي که برشمرديد، در آينده چگونه پيش بيني ميکنيد؟

صديق الله توحيدي: اميدوارهستم که کماکان رسانهها به کار شان ادامه بدهند و امنيت شغلي و جاني خبرنگاران و رسانهها تامين شود و با مقاومت هاله اندوه و استبدادي که حاکم است، با مقاومت اين هاله به يک فضاي باز رسانهاي و اطمينان خاطر براي خبرنگاران مبدل شود. متاسفانه آينده کار رسانهاي در افغانستان همراه با چالشهاي جدي ديگري هم خواهد بود.

گفتگو کننده: پروانه علیزاده

ویراستار: عارف فرهمند