جنجال نظارت اطلاعاتی، یادآور خاطرات تلخ گذشته

در سال 1983 حکومت آلمان می خواست یک سرشماری گسترده و مفصل انجام دهد. به همین دلیل از همه آلمانی های بالغ خواسته شد که در پرسشنامه های کاغذی، در مورد وضعیت سکونت، حالت مدنی و چگونگی اشتغال شان اطلاعات ارایه کنند.

این اقدام حکومت آلمان با مقاومت شدید مردم رو به رو شد. آن ها از همه اقشار جامعه به سرک ها آمدند. کار به اعتراض و تظاهرات کشیده شد. حکومت می خواست تا آن جا که امکان دارد، به داده های اطلاعاتی شهروندانش دست یابد، اما مردم بر حریم خصوصی شان پافشاری می کردند.

با توجه به افشاگری های جدید از سوی ادوارد سنودن، کارمند پیشین سازمان امنیت ملی امریکا، این قصه به نظر خنده دار می آید. اما اگر آن چه که سنودن می گوید، واقعیت داشته باشد، سازمان امنیت ملی امریکا می تواند با نظارت الکترونیک بر تیلفون ها و تبادله ای میل، اطلاعات به مراتب بیشتری جمع کند و از قرار معلوم (ان اس ای) فقط جاسوسی شهروندان امریکایی را نمی کند، بلکه در آلمان و دیگر کشورهای اتحادیه اروپا نیز شنود و نظارت گسترده انجام می دهد.

آلمان به «رژیم دیکتاتوری نظارتی» تبدیل می شود؟

آلمانی ها در کل نسبت به این افشاگری ها چگونه واکنش نشان می دهند؟ یک نظرخواهی تازه نشان می دهد که چهار تن از هر پنج فرد شرکت کننده در این همه پرسی، از انگلا مرکل، صدراعظم آلمان خواستار شدند که زیر بار این گونه اقدام های ایالات متحده نرود و مانع آن شود.

اما وضعیت در آلمان از سال 1983 و اعتراض های گسترده علیه طرح سرشماری حکومت تا حالا فرق کرده است. امروز به گفته اولریش زیترمن، استاد دانشگاه در ایالت برمن آلمان، کمتر کسی علیه جاسوسی انترنتی و خدشه دار کردن حریم خصوصی، به فکر تظاهرات می افتد. چون آلمانی ها به راه های ارتباطی مانند ای میل و فیس بوک بسیار عادت کرده اند و متوجه خطرات این رسانه ها نمی شوند. زیترمن این وضعیت را خطرناک ارزیابی می کند و از این هراس دارد که در صورت هیچ مقاومتی از سوی ساختارهای اجتماعی، آلمان تبدیل به یک «رژیم دیکتاتوری نظارتی» گردد.

شکل دیگری از اعتراض

اگرچه آلمانی ها مانند گذشته تظاهرات اعتراضی سازمان دهی نمی کنند، راه های دیگری برای نشان دادن خشم شان نسبت به تاکتیک شنود امریکایی ها دارند. در فوروم های انترنتی، صفحه فیس بوک و در نامه های خوانندگان به روزنامه های آلمانی، می توان میزان خشم مردم را نسبت به محتوای افشاگری های سنودن، احساس کرد.

بسیاری از آلمانی ها این کار ادوارد سنودن را تحسین می کنند. خانم آنا فون مونش هاوزن، مسوول رسیدگی به نامه های خوانندگان در هفته نامه آلمانی «دی سایت» این را تایید می کند. او می گوید که بیشتر خوانندگان این هفته نامه به سوال درج شده در یک مقاله که آیا حاضر هستند، به سنودن پناه بدهند و او را پنهان کنند، جواب «مثبت» داده اند. به گفته خانم فون مونش هاوزن، برخی از خوانندگان نوشته اند: «ادوارد سنودن برای آزادی بشریت زندگی اش را به خطر انداخته است. ما همه باید به او پناه بدهیم».

«نگرانی در مورد آزادی است»

خانم مونش هاوزن فکر می کند که این واقعه مردم را به یاد دوره آلمان نازی می اندازد و شهروندان آلمان فدرال به این خاطر با آگاهی از این افشاگری ها شوک بسیار شدیدتری را در مقایسه با امریکایی ها متحمل شدند.

این کشور به گفته خانم مونش هاوزن، یک تاریخ تحت سلطه رژیم فاشیستی دارد که به طور سیستماتیک از شهروندانش جاسوسی و بر آن ها نظارت می کرده است و هزاران تن قربانی این سیستم شده بودند.

امریکایی ها به نوبه خود این قضیه را در ارتباط با تاریخ کشور خود شان ارزیابی می کنند و دید کاملا متفاوتی دارند. نیکو لوما، از مسوولان انجمن «مرکز پیشرفت دیجیتال» می گوید، در مجموع از زمان حملات 11 سپتمبر به بعد، موضوع مبارزه با ترور به مرکز توجه عمومی کشانده شده است.

نیکو لوما، کارشناس رسانه های اجتماعی که واکنش های مردم آلمان را در شبکه های اجتماعی بررسی کرده، می گوید: «آن ها از این که همیشه زیر نظارت باشند، خسته شده اند. من فکر می کنم که بیشتر آن ها از این مساله کاملا بی خبر نبودند. اما مردم از حکومت فدرال آلمان انتظار دارند که به امریکایی ها صریحا بگوید، این طوری نمی توانید ادامه دهید». او می گوید که نگرانی مردم صرف محافظت از اطلاعات نیست، بلکه این جا مساله آزادی مطرح است.