جنگ فراه؛ منازعه برسر آب یا رویارویی قدرت‌ها
۱۳۹۷ اردیبهشت ۳۰, یکشنبه
محمد جواد ظریف وزیر خارجه ایران به تاریخ ۱۶ ثور گفت برای پیگیری حقابه ایران از آب دریای هلمند، یادداشتی را به افغانستان فرستاده است. پیش از آن نیز وزیر خارجه ایران گفته بود که موضوع حق آبه ایران را با مقامات افغانستان به صورت ویژه دنبال می‌کند.
افغانستان و ایران در سال ۱۳۵۱ توافقنامه‌ای امضا کردند که براساس آن در هر ثانیه باید ۲۶ متر مکعب آب دریای هلمند از طریق سیستان به دریاچه هامون بریزد ولی پس از خشکسالی‌های پیهم، آب دریای هلمند کاهش یافت و در حال حاضر گفته می‌شود تقریبا هیچ آبی به دریاچه هامون نمی‌رسد.
مقامات حکومت افغانستان در رابطه به این درخواست ایران ابراز نظر نکرده‌‌اند ولی رییس جمهور غنی همواره بر حق استفاده از آب‌های این کشور تاکید کرده‌است. رییس جمهور غنی گفته است افغانستان حق دارد تا از آب‌هایش برای تولید انرژی برق و آبیاری استفاده کند. حکومت وحدت ملی از دو سال به این‌سو کارهای مقدماتی ساخت ۲۱ بند آب را آغاز کرده که موجب نگرانی کشورهای همسایه شده است.
جنگ فراه بر سر مدیریت آب است"
افغانستان به دلیل تداوم جنگ، تاکنون نتوانسته‌آب‌هایش را مهار کند به همین دلیل بیشتر آب‌های این کشور به پاکستان، ایران و کشورهای آسیای میانه سرازیر می‌شود.
سمیع الله صمیم نماینده ولایت فراه در پارلمان به دویچه وله گفت جنگ فراه علاوه از جنگ بر سر آب، دو دلیل دیگر نیز دارد: «یک بعدش مساله آب است. مساله دوم کشت و قاچاق مواد مخدر است. گمرک ولایت فراه دلیل دیگر جنگ است که در حال حاضر عملا در کنترول طالبان است.»
پس از بیرون راندن طالبان از شهر فراه، مقامات بلندپایه امنیتی افغانستان روز گذشته به این شهر سفر کردند. طارق شاه بهرامی وزیر دفاع افغانستان گفت که جنگ فراه برسر مدیریت آب است.
نهادهای مدنی فراه گفته‌اند که ایران برای جلوگیری از ساخته شدن بند بخش‌آباد طالبان را تجهیز می‌کند تا با ناامن کردن این ولایت مانع ساخت این بند شود. قرار است بند بخش‌آباد پس از اعمار، بیش از ۱۰۰ هزار هکتار زمین را آبیاری کند.
در همین حال نمایندگان ولایت فراه در پارلمان می‌گویند به دلیل ناامنی‌ها کار عملی ساخت بند بخش‌آباد شروع نشده است. سمیع الله صمیم نماینده فراه در پارلمان به دویچه وله گفت سروی این بند به پایان رسیده ولی کار عملی ساخت آن آغاز نشده است.
وضعیت فعلی فراه
هرچند نیروهای امنیتی افغانستان با حمایت هوایی نیروهای حمایت قاطع توانسته‌اند که طالبان را از داخل شهر بیرون کنند ولی آقای صمیم می‌گوید احتمال حمله دوباره طالبان بر این شهر وجود دارد: «وضعیت در مرکز شهر خوب است ولی طالبان در اطراف شهر فراه هنوز حضور دارند و برای یک حمله دیگر بر حومه‌های شهر آمادگی می‌گیرند.»
آقای صمیم افزود نیروهای امنیتی در فراه کافی نیست زیرا به گفته او در حال حاضر در هلمند که از نظر مساحت با فراه همسان است یک قول اردو وجود دارد و بیش از ۲۰ هزار نیروی نظامی در این ولایت با طالبان می‌جنگند در حالی که در فراه تنها یک لوا وجود دارد و بیش از ۳۰۰۰ پولیس در این ولایت حضور دارند که برای تامین امنیت کافی نیست. صمیم گفت سلاح‌هایی که طالبان در اختیار دارند به مراتب جدیدتر و پیشرفته‌تر از سلاح‌هایی است که در اختیار نیروهای امنیتی دولت قرار دارند.
بعد سیاسی
برخی از تحلیلگران به این باورند که پس از خروج ایالات متحده امریکا از توافقنامه هسته‌ای با ایران، حکومت ایران خواست قدرتش را در افغانستان به رخ امریکا بکشد.
جنرال زلمی وردک تحلیلگر مسایل نظامی می‌گوید سقوط فراه نشان داد که ایران با تجهیز طالبان این توانایی را دارد که مرکز یک ولایت را سقوط دهد و برای امریکا در افغانستان دردسر ایجاد کند. به باور آقای وردک همانگونه که روس‌ها و ایرانی‌ها در سوریه علیه امریکا می‌جنگند در افغانستان نیز جبهه جدیدی را گشوده‌اند.
آقای وردک گفت: «برای این که ایران توانش را برای غرب نشان دهد، بر ولایت فراه تمرکز کرد و نشان داد که می‌تواند در افغانستان نیز منافع امریکا را زیر سوال ببرد.»
در همین حال محمد ابراهیم رحیمی کارشناس از ولایت فراه می‌گوید ایران با حمایت از طالبان در ولایت فراه از یک سو ساخت بند بخش‌آباد را زیر سوال برد و از سوی دیگر نشان داد که می‌تواند مانع تطبیق پروژه‌هایی بزرگ در این ولایت شود.
ح. همراز