دلیل اعتراض‌ها در بدخشان؛ کشت کوکنار یا حساسیت‌های قومی؟
۱۴۰۳ اردیبهشت ۱۷, دوشنبه
ولایت بدخشان در شمال شرق افغانستان در سه روز گذشته شاهد اعتراض‌های مردم محلی علیه اداره طالبان بوده است.
خبر این اعتراض روز جمعه در رسانه‌های اجتماعی نشر شد. در ابتدا از اعتراض‌ها در ولسوالی درایم خبر داده شد و به دنبال آن شماری از باشندگان ولسوالی‌های ارگو و جرم نیز به حمایت از اعترض کنندگان به جاده‌ها برآمدند.
یک منبع محلی در بدخشان که به دلایل امنیتی نخواست نامش فاش شود، به دویچه وله گفت که روز دوشنبه نیز اعتراض‌ها ادامه دارد.
در نزدیک به سه سال تسلط طالبان بر قدرت در افغانستان، این نخستین اعتراض‌های بزرگ مردمی علیه طالبان است.
بیشتر بخوانید: فعالان حقوق زنان: زنان معترض با سرکوب وادار به سکوت شده اند
به دلیل عدم حضور خبرنگاران در ساحه و سانسور رسانه‌ای، معلومات دست اول به ندرت به رسانه‌های بیرونی می‌رسد و خبرها عمدتاَ از طریق رسانه‌های اجتماعی نشر می‌شوند.
صفحه اینستاگرام ما را دنبال کنید!
طالبان مدعی اند که این اعتراض‌ها ریشه در تلاش‌های اداره این گروه به از بین بردن کشتزارهای کوکنار دارد و مردم محل مانع تخریب این کشتزارها شده اند.
ذبیح‌الله مجاهد، سخنگوی اداره طالبان گفته است که این رویداد زمانی به وقوع پیوست که «شماری از متخلفین بالای نیروهای امنیتی که مصروف مبارزه با کوکنار هستند، هجوم بردند.»
وزارت داخله اداره طالبان تائید کرده است که در تیراندازی نیروهای این گروه به معترضان یک غیرنظامی کشته شده و یک تن دیگر زخمی شده است.
در تصاویری که در رسانه‌های اجتماعی دست به دست می‌شوند، دیده می‌شود که مردم خشمگین از طالبان می‌خواهند که عامل قتل فرد کشته شده را به آنان بسپارند.
بیشتر بخوانید: معاون والی طالبان در بدخشان در یک انفجار کشته شد
بر بنیاد معلومات منابع، طالبان نیروهای تازه نفس نیز برای مهار این تظاهرات فرستاده اند اما موفق به توقف اعتراض‌ها نشده اند.
در دومین روز تظاهرات، اداره طالبان با نشر اعلامیه‌ای گفت که هیئتی برای بررسی روند تخریب کشتزارهای کوکنار و مشکلات به وجود آمده به بدخشان رفته است.
بیشتر بخوانید: یک سال حاکمیت طالبان و سرکوب اعتراضات زنان در افغانستان
در ترکیب این هیئت طالبان مولوی فصیح الدین فطرت، لوی درستیز اداره طالبان و معاون اداره استخبارات این گروه نیز شامل اند.
در یک نوار صوتی که در رسانه‌های اجتماعی دست به دست می‌شود، لوی درستیز اداره طالبان به مردم هشدار می‌دهد که تظاهرات شان را متوقف سازند. برخی منابع می‌گویند که مردم خشمگین راه را به روی این هیئت بسته اند.
در کنار این اعتراضان در بدخشان، گزارش‌ها حاکی است که طالبان در ولایت بغلان ملا عزیز یک فرمانده محلی تاجیک این گروه را پس از انتقاد از عملکرد طالبان در برابر زنان و مردم این ولایت، بازداشت کرده اند.
انگیزه این اعتراض‌ها چیست؟
برخی تحلیگران به این باور اند که حکومتداری و اقدامات طالبان بدون مشورت با مردم سبب ایجاد چنین اعتراض‌های مردمی شده است.
طارق فرهادی، کارشناس امور سیاسی می‌گوید: «مشکل اساسی حکومت داری طالبان عدم مشوره با مردم محل است. به این معنی که طالبان بدون این که با مردم مشوره کنند و بدیلی ارائه کنند، کشتزارهایشان را تخریب کرده اند.»
خبرهای نشر شده در رسانه‌های اجتماعی نشان می‌دهد که این ناآرامی‌ها رنگ قومی گرفته و ساکنان محل که بیشتر تاجیک و ازبک اند، خواستار اخراج نیروهای پشتون‌تبارطالبان از این ولسوالی‌ها شده اند.
در تصاویری که در رسانه‌های اجتماعی نشر شده دیده می‌شود که شماری از باشندگان محل، طالبان را به بدرفتاری متهم کرده و می‌گویند که آنان وارد خانه‌های شان شده اند.
فرهادی درباره حساسیت‌های منطقه‌ای و زبانی در افغانستان می‌گوید: «افغانستان کشوری با زبان‌های گوناگون است و باید این حساسیت‌ها در نظر گرفته شوند. این نشان می‌هد که طالبان به خواست‌های مردم اهمیتی نمی‌دهند و آنچه را خود می‌خواهند، انجام می‌دهند.»
منتقدین طالبان به این اعتراض‌ها به صورت گسترده واکنش نشان داده و آن را نشانه‌ای از ناکارآیی اداره طالبان عنوان کرده اند.
نصیر احمد فایق، سرپرست نمایندگی افغانستان در سازمان ملل متحد می‌گوید که اعتراضات مردمی در بدخشان و بغلان بیانگر «ظلم، فساد، جنایت، نقض حریم خصوصی، بی‌عدالتی و برخوردهای متفاوت و دوگانه طالبان با مردم است.»
او در صفحه ایکس نگاشته است: «این نارضایتی‌ها در بین تمام مردم افغانسان وجود دارد و دامنه این اعترضات آهسته آهسته در تمام ولایت‌ها گسترش خواهد یافت.»
مطالب ویدیویی را در صفحه یوتیوب دویچه وله دری تماشا کنید!
«شورای مقاومت ملی برای نجات افغانستان» که یک حرکت سیاسی مخالف طالبان است، در مورد این اعتراض‌ها گفته است: «سرکوب مردم بدخشان را توسط طالبان حمله بر حریم خصوصی، تجاوز به خانه و کاشانه مردم و در عین حال سرکوب‌گری، ظلم، جفا و جنایت می‌دانیم.»
برخی از کارشناسان دیگر از طالبان انتقاد کرده اند که تلاش می‌کنند با زور اسلحه اعتراض‌های مردمی را سرکوب کنند.
رحمت‌الله اندر، سخنگوی سابق شورای امنیت ملی افغانستان گفته است: «حکومت‌های دیکتاتور نمی‌توانند امنیت را توسط تفنگ حفظ کنند.»
بیشتر بخوانید: مقام ملل متحد: سرکوب زنان افغان «آپارتاید جنسیتی» اعلام شود
طالبان در نزدیک به سه سال حاکمیت بر افغانستان که تا حالا از سوی هیچ کشوری به رسمیت شناخته نشده است، منتقدان و متعرضان شان را بارها سرکوبکرده و زمینه اعتراض‌های ضد نظام را عملاً از بین برده اند.