رقابت چین با غرب در افریقا
۱۳۹۰ خرداد ۱۴, شنبه
سیاستمداران افریقایی برعکس غربیها را به "دو رویی" متهم میسازند. کارشناسان میگویند که نفود چین در افریقا آن قدر هم زیاد نیست که در غرب تصور میشود. این مسأله در مراسم تجلیل از "روز کلیسای پروتستانت" در شهر دریزدن آلمان با گرمی به بحث گرفته شد.
دیبورا برویتیگم، اقتصاددان امریکایی، از چند دهه به این طرف فعالیت چین در قارۀ افریقا را پیگیری میکند. اینکه چین اکنون به ویژه در رسانههای غربی به عنوان یک نیروی جدید در افریقا جلوه داده میشود، به نظر برویتیگم بیشتر به دلیل هراس از یک رقیب جدید اقتصادی و سیاسی است. برویتیگم می افزاید: «اما اگر به ارقام رجوع شود، آنگاه دیده میشود که چین یگانه شریک تجارتی افریقاییها نیست».
برویتیگم میگوید: «داستان سراییهای زیادی وجود دارد که مثلاً چین حالا یک شریک جدید افریقا است. اما چین با پروژههای خود از آغاز دهۀ نود به این طرف در آنجا فعالیت دارد. سیاستمداران چین از اواسط دهۀ نود بدین سو عملاً از همه کشورهای افریقایی دیدن کرده اند. براساس یک داستان دیگر، گویا کمک های چین به قارۀ افریقا بسیار بزرگ است. اما این واقعیت ندارد. برنامۀ فعلی کمکی چین برعکس کوچک است. کمک های چین در سال 2008 به مراتب کمتر از کمک های بود که به تنهایی از آلمان به افریقا داده میشد».
برویتگم همچنان این تصور را رد میکند که گویا چین به اصطلاح به زور پول و دادن رشوه میخواهد در افریقا نفوذ کند. او این اتهام غربیها را بیشتر یک حسادت پنداشته و آن را بیاساس میخواند. به گفتۀ برویتگم چنین شیوۀ به دست آوردن پروژهها در میان شرکتهای غربی هم رواج دارد. این اقتصاددان امریکایی بالاخره این اتهام را نیز نادرست میخواند که گویا غربیها تنها میخواهند کمک برسانند و چین برعکس تنها به فکر تجارت خود است.
برویتگم میگوید: «چیناییها دیدگاه دیگری دارند. به باور آنها کشورهای افریقای برای رشد خود به سرمایه گذاریها و ساختارهای زیربنایی نیاز دارند. برای ما تکان دهنده این است که چین از بودجۀ کمکی خود در سودان قصر ریاست جمهوری میسازد. اما چیزی که چیناییها را تکان میدهد این است که کارشناسان و کمک رسانان غربی در هوتل های پنج ستاره اقامت میکنند و مصارف گزاف آن را از پولهای کمکی میپردازند».
اندرو مویندا، خبرنگار اوگاندا نیز به همین نظر است. او میگوید: «طبعاً نمیتوان فعالیت های گوناگون چین در افریقا را نادیده گرفت. چین تنها در بحران موجود لیبیا مجبور شد بیشتر از 30 هزار کارگر و انجنیر خود را از مناطق ناآرام آن کشور بیرون بکشد. اما این بدان معنا نیست که چین یگانه شریک مهم برای افریقا باشد».
مویندا می افزاید: «در افریقا هم چینایی ها سرمایه گذاری و تجارت میکنند و هم اروپاییان و امریکایی ها. تفاوتی که میان آنان وجود دارد این است که چینایی ها در کار خود محتاطانه عمل میکنند و در دیگر امور کشورها مداخله نمیکنند. اما اروپاییان با مفکوره های زیادی به افریقا میآیند و میخواهند تغییرات زیادی را در جامعه وارد کنند، مثلا شیوۀ تشکیل خانواده، جلوگیری از تولدات زیاد و یا اعمار درست ساختمان ها را به مردم یاد بدهند. این برای ما یک فشار اضافی است».
شیخ تیدیانه گادیو، وزیر خارجۀ پیشین سنیگال نیز از فعالیت های چین در افریقا شکایت نمیکند، به خصوص وقتی آن را با کمک های غربی مقایسه میکند. او این اتهامات غرب را که گویا چین از حکومت های خوب و دموکراتیک حمایت نمیکند و تنها با "رژیم های بد" معاملات تجارتی دارد، مضحک و خنده دار خوانده است. او افزوده است که افریقاییان دیکتاتورهای سالهای 60، 70 و 80 قرن گذشته در افریقا را فراموش نمیکنند، که از دوستان غرب بودند و در حاکمیت آنها در افریقا چین هیچ نقشی نداشت.
توماس کلت/ صفی الله ابراهیم خیل
ویراستار: عارف فرهمند