«زن افغان بودن، کار آسانی نیست»

حمیرا امیر رسولی حرفهایش را رک و راست می گوید. او می گوید: "زنان در جامعه افغانستان کدام نقشی ندارند. حقوق آنها به مثابه شهروندان این کشور نه به رسمیت شناخته می شود و نه احترام می گردد".

این انتقاد اساسی او متوجه حکومت افغانستان و جامعه بین المللی است. او می افزاید: "درحال حاضر البته صرف به آرامش توجه می شود. اما آن صلح چه ارزشی دارد که نیم جمعیت کشور در آن مشارکت نداشته باشند".

حمیرا امیر رسولی مدیر موسسه «مدیکا افغانستان» است. این سازمان امدادی از ماه دسمبر سال 2010 به این سو مستقل است و از روی نمونه سازمان مادری اش یعنی «مدیکا موندیاله» برای زنانی کارمی کند که قربانی خشونتها گردیده اند.

خانم امیر رسولی مدعی است یک دهه پس از سقوط رژیم اسلامگرای تندرو طالبان "سکوت دوامدار" هنوز هم بر زنان حاکم است. رسولی دلیل این امر را جنگ سی ساله در افغانستان می داند. از نظر او خشونت دوامدار ساختارهای قبایلی پدرسالار را تقویت کرده است و آن را برای زنان غیرقابل تحمل ساخته است. او در حین زمان معتقد است که "تفسیرنادرستی از شریعت نیز وجود دارد. این فقط مردان بوده اند که فقه اسلامی را به سود خود تفسیر کرده اند".

"زن افغان بودن کار آسانی نیست"

خانم امیر رسولی که مادر پسر کوچکی است، می داند که با چنین اظهاراتی در جمهوری اسلامی افغانستان دشمنان قدرتمندی پیدا می کند، با اینهم او این کار را می کند. خانم رسولی می گوید: "پس از ده سال دموکراسی در واقعیت امر، کدام چتر حفاظتی دموکراتیک وجود ندارد. در حقیقت زنان کدام احساس آزادی نمی کنند. ما نباید آنچه را احساس می کنیم، بگوییم". با وجود این، او می کوشد آنچه در توان دارد انجام بدهد.

خانم امیر رسولی متعلق به گروه اندکی از زنان صاحب امتیاز در افغانستان است. او اقتصاد تصدی تحصیل کرده است و پس از آن چند سمستر طب خوانده است. اکنون او در یک سازمان افغانی زنان برای زنان کار می کند که از طریق سازمان «مدیکا موندیاله» با آلمان رابطه دارد.

خانم رسولی درحالی که می خندد، می گوید: "یک زن افغان بودن کار آسانی نیست". او شرکتش در یک کارگاه بین المللی زنان در آلمان را به خاطر می آورد. در این کارگاه مدافعان حقوق زنان از بوسنیا، لایبریا، کوزوو و جمهوری دموکراتیک کانگو نیز شرکت کرده بودند. او می افزاید: "خشونت علیه زنان در این کشورها کاملاً با هم قابل مقایسه اند، اما در این کشورها دست کم قوانین حفاظت کننده ای وجود دارند که قسماً اجرا می گردند. من در آن هنگام ازاین افسرده شدم که انکشاف زنان در افغانستان هنوز چقدر عقب است".

خانم رسولی می افزاید: "ماده 23 ام قانون اساسی افغانستان که در سال 2004 تصویب شد، تصریح می دارد که زنان و مردان "دربرابر قانون حقوق ومکلفیتهای مساوی دارند". اما برای زنان این واقعیت ندارد. از نظر او "درصورتی که اراده سیاسی وجود نداشته باشد، قانون هم رعایت نمی شود و از این رو معنایی نمی داشته باشد". واقعیت این است که زنان خود آگاه در افغانستان باید بر زندگی شان بیمناک باشند. ذکیه ذکی، ژورنالیست شجاع رادیو در سال 2007 کشته شد. یک سال بعد یک خانم افسر پولیس به نام ملالی کاکر در سوء قصدی کشته شد.

قانون اساسی و موثریت قانون اساسی

اما در همین حال، این خانم جوان مدافع حقوق زنان قبول می کند که در مراکز شهرهای بزرگی مانند کابل، مزارشریف و هرات پیشرفت های چشمگیری برای زنان به دست آمده است. زنان دوباره به جاده برمی آیند. دوشیزگان به مکاتب و دانشگاه ها می روند. در ولسی جرگه افغانستان بیشتر از نصابی که پیش بینی شده بود، زنان حضور دارند. اما در کلیت این کشور، پس از آنکه در خزان سال 2001 کشورهای غربی مداخله نظامی کردند، تقریباً کدام تغییری به وجود نیامده است.

مرگ و میر اطفال و مادران در افغانستان، هنوز هم درسطح جهانی بلندترین رقم را تشکیل می دهد. در آمار کوشش می شود که این مرگ و میر پایین نشان داده شود. مطابق به گزارش سازمان ملل متحد، از هر 100 هزار مادر افغان به هنگام ولادت قریب 1600 تن آنها می میرند. از هر 1000 کودک افغان 280 تن آنها پس از سال پنجم زندگی شان می میرند. قریب به 80 درصد ازدواج ها اجباری اند. نزدیک به نصف زنان افغان به هنگام ازدواج کمتر ازشانزده سال دارند. به طور متوسط هر زن افغان شش کودک به دنیا می آورد. برای قریب به 90 درصد زنان افغانستان خشونت در خانواده یک امر روزمره است. در اکثر موارد تجاوزات جنسی، زنان مقصر خوانده می شوند.

یک سازمان غیراسلامی

صرف حدود دوازده در صد زنان بالاتر از 15 ساله می توانند بخوانند و بنویسند. این مدافع حقوق زنان افغان که 31 سال دارد، موارد زیادی را مثال می آورد که زنان نمی دانند مردان حق ندارند با آنها بدرفتاری کنند. وی از آن نمایندگان پارلمان افغانستان حکایت می کند که بر وی تاکید می کنند کارش را ترک گوید، زیرا اسلام حقوق مساوی نه، بلکه عدالت را منظور داشته است. خانم رسولی می گوید: "من نمی دانم که برای این وکلا عدالت چه معنایی دارد. ما در چشم ایشان یک سازمان غیراسلامی هستیم، زیرا برای آنها خشونتی علیه زنان وجود ندارد".

حمیرا امیر رسولی از جامعه بین المللی تقاضا می کند، افغانستان را بعد از بیرون رفتن نیروهای جنگی غربی تنها نگذارند. او می گوید "ما امیدوار هستیم در صورت ادامه مداخله خارجی حکومت قوانین معتبر بین المللی را رعایت کند. ما نیاز به کمک و مواظبت جامعه بین المللی داریم".

بهای صلح

خانم رسولی مدیر موسسه «مدیکا افغانستان» این را می داند که کدام راه حل نظامی برای منازعه افغانستان وجود ندارد. ازنظر او این راه فقط از طریق مذاکرات پیموده می شود. از نظر او درست است که با نمایندگان جنبش طالبان مذاکره صورت گیرد، اما او می گوید: "حقوق زنان نباید به نام صلح قربانی شود".

خانم حمیرا امیر رسولی همچنان کدام امیدی به موفقیت کار شورای عالی صلح به ریاست برهان الدین ربانی ندارد که قرار است ازجانب حکومت افغانستان مذاکرات با طالبان را پیش ببرد. او می گوید در این شورا حدود 70 عضو وجود دارد که عبارتند از قدرتمندان مناطق، علمای دینی و رهبران قبایلی. البته نه زن نیز حضور دارند، اما با نقش «غیرمشخص» و باز هم ساکت و خاموش.

خانم رسولی تصمیم غرب را برای تمویل کار شورای صلح قبل از این که این شورا استراتژی و اهداف مشترکی را تدوین کند، موثر نمی داند. او معتقد است که نبود یک استراتژی و یک هدف مشترک "از قریب ده سال به این سو مشکل اساسی توسعه افغانستان را به وجود می آورد". با وجود آن او معتقد است که زنان افغانستان بدون حمایت جامعه بین المللی کدام امکانی برای رشدشان ندارند.

زاندرا پیترزمان / رسول رحیم
ویراستار: عاصف حسینی