زنان معترض علیه طالبان: «قلب و بدنم می لرزد»

این زنان گردهم می‌آیند تا اعتراض بعدی خود را در برابر رژیم اسلامگرای تندرو که در ماه اگست قدرت را به دست گرفت و رویاهای شان را از بین برد، برنامه ریزی کنند. در ابتدا در این گروه بیش از ۱۵ نفر نبودند و اکثر آنان زنان حدود ۲۰ ساله بودند که از قبل یک دیگر را می شناختند.

اما شبکه ای متشکل از ده‌ها زن به شمول دانش آموزان، معلمان، کارمندان نهادهای غیردولتی و همچنین خانم های خانه مخفیانه کار می‌کردند و تظاهرات  شش ماه گذشته را مدیریت می‌نمودند.

یک معترض ۲۰ ساله که خواست نامش فاش نشود، به خبرگزاری فرانسه گفت: «من از خودم پرسیدم که چرا به جای این که در خانه افسرده بمانم و به چیزهایی که از دست دادم فکر کنم، با آن ها یکجا نشوم.» آن ها می دانند که چنین چالشی ممکن است به قیمت همه چیز تمام شود: چهار تن از همرزمان آن‌ها قبلا بازداشت شده اند. 

اما آن هایی که باقی مانده اند، مصمم هستند که ادامه بدهند. زمانی که طالبان برای اولین بار بین سال های ۱۹۹۶ تا ۲۰۰۱ بر افغانستان حکومت کردند، به دلیل نقض حقوق بشر بدنام شدند و اکثر زنان در خانه های شان محبوس گردیدند. آن ها اکنون دوباره به قدرت بازگشته اند و علی الرغم وعده حاکمیت معتدل تر، بار دیگر زنان را سرکوب و آزادی آنان را محدود می‌کنند.

جداسازی اجباری زنان در اکثر محلات کار وجود دارد که سبب می شود بسیاری از کارفرمایان، کارمندان زن را اخراج کنند و زنان از پست های کلیدی دولتی منع می شوند. بسیاری مکاتب متوسطه دخترانه مسدود شده اند و برنامه های درسی دانشگاه ها در حال بازنگری است تا تفسیر سختگیرانه آن ها از اسلام را منعکس کند.

برخی از زنان افغان که خاطرات ناگواری از آخرین حکومت طالبان دارند، آنقدر ترسیده اند که نمی توانند از خانه خارج شوند و یا هم از سوی خانواده های شان تحت فشار قرار می گیرند تا در خانه بمانند. برای شهلا، مادر چهار فرزند، که از خبرگزاری فرانسه خواست فقط از نام کوچکش استفاده کند، بازگشت محدویت ها برای زنان، بزرگ ترس او است.

یک کارمند سابق دولت که قبلا شغلش از او گرفته شده، اکنون به سازماندهی مقاومت کمک می کند و گاهی شب ها مخفیانه بیرون می آید تا شعارهای گرافیتی مانند «زنده باد آزادی» را بر روی دیوارهای پایتخت بنویسد. او می گوید: «من فقط می خواهم نمونه ای برای زنان جوان باشم تا برای آن ها نشان دهم که مبارزه را رها نمی کنم.»

در حالی که طالبان می توانند به خانواده اش آسیب برسانند اما شهلا می گوید که شوهرش از کاری که او انجام می‌دهد حمایت می‌کند و فرزندانش از سرپیچی او یاد می گیرند و در خانه شعارهایی را می آموزند که خواستار آموزش هستند.

خبرنگاران خبرگزاری فرانسه در دو گردهمایی این گروه در ماه جنوری شرکت کردند. باوجود خطر بازداشت و دستگیر شدن توسط طالبان و یا طرد شدن توسط خانواده و جامعه، بیش از ۴۰ زن در آن گردهمایی شرکت کردند.

در یک نشست دیگر، تعداد اندکی از زنان برای تظاهرات بعدی آمادگی می گرفتند. یکی از زنان شعاری را تنظیم می کرد که خواستار عدالت بود، یک تلفون در یک دست و در دست دیگر قلم. او گفت: «این ها یگانه سلاح ما هستند.» یک زن ۲۴ ساله که خواست نامش ذکر نشود، تلاش می کرد تا در باره شعارهایی در رابطه به جلب توجه جهان ایده هایی پیدا کند.

او تاکید کرد: «این خطرناک است اما ما راه دیگری نداریم. ما باید بپذیریم که مسیر ما پر از چالش است.» مانند دیگران، او در برابر خانواده محافظه کار خود ایستاد، به شمول کاکایش که کتابهایش را دور انداخت تا او را از آموزش منع کند. او تاکید کرد: «من نمی گذارم ترس مرا کنترول کند و از سخن گفتن و بیان حقیقت باز دارد»    

اجازه دادن به افراد برای پیوستن به صفوف آن ها یک روند دقیق است.

هدا خموش، یک شاعر و کارمند سابق نهاد غیردولتی که کارگاه هایی را برای کمک به توانمندی زنان ترتیب داده است، موظف است مطمین شود که تازه واردان کسانی اند که می توان به آن ها اعتماد کرد. هدا زمانی را بازگو می کند که به یک فعال احتمالی، تاریخ و زمان جعلی برای تظاهرات داده بودند.

طالبان پیش از تظاهرات احتمالی، ظاهر شدند و تمام تماس ها با زن مظنون به اطلاع رسانی، به مقامات طالبان قطع شد.

یک گروه اصلی از فعالان از یک شماره تلفون اختصاصی برای هماهنگی در روز اعتراض استفاده می کند. این شماره بعدا برای اطمینان از ردیابی نشدن قطع می شود.

هدا خموش توضیح داد: «ما معمولا یک چادر و یا یک لباس اضافی با خود داریم. زمانی که تظاهرات به پایان می رسد، ما لباس های خود را تبدیل می کنیم تا شناخته نشویم.»

او چندین بار شماره تلفونش را تغییر داده و شوهرش نیز تهدیدهایی را دریافت کرده است.

او افزود: «هنوز ممکن است آسیب ببینیم، این خسته کننده است. اما تنها کاری که می توانیم انجام دهیم این است که استقامت داشته باشیم.»  

این فعال حقوق زنان یکی از معدود زنانی بود که ماه گذشته به ناروی پرواز کرد تا در اولین نشست که در خاک اروپا بین غرب و حکومت جدید أفغانستان صورت گرفت، همراه با سایر فعالان مدنی رو در رو با مقامات طالبان ملاقات کند.   

در ۲۰ سال اخیر و پس از آخرین باری که طالبان قدرت را در دست داشتند، نسلی از زنان، عمدتا در شهرهای بزرگ، صاحب کسب و کار شدند، تا مقطع دکترا تحصیل کردند و کرسی هایی را در پست های دولتی تصاحب نمودند. نبرد برای حفظ این دستاوردها مستلزم سرپیچی است.

در روزهای اعتراض، زنان دو یا سه نفر حاضر می شود و در بیرون مغازه ها منتظر می مانند، طوری که معلوم شود خریداران عادی هستند، سپس در آخرین لحظه آن ها باهم ملحق می شوند: حدود ۲۰ نفر در حالی که بنرها را باز می کنند، شعار می دهند.

جنگجویان طالبان با سرعت آنان را محاصره می کنند، گاهی آن ها را عقب نگهمیدارند، گاهی اوقات فریاد می زنند و برای ترساندن زنان اسلحه به دست می گیرند. یکی از فعالان به یاد می آورد زمانی که به صورت یک مبارز سیلی زده شد، در حالی که یکی دیگر با وجود این که مرد مسلح نقابدار اسلحه خود را به سمت او نشانه گرفته بود، شعارهای اعتراضی را رهبری می کرد.   

اما با سرکوب معترضان توسط مقامات، اعتراض کردن به صورت فزاینده خطرناک می شوند.    

چند روز پس از نشست برنامه ریزی زمانی که تظاهرات در حضور خبرگزاری فرانسه برگزار شد، جنگجویان طالبان برای اولین بار از اسپری مرچ در برابر اعتراض کنندگان مقاومت استفاده کردند، زیرا این گروه خشمگین بود که معترضان برقع سفید را سرخ رنگ کرده بودند تا پوشیدن لباسی را که تمام بدن را می پوشانند، رد کنند. 

فعالان گفتند که دو تن از زنانی که در تظاهرات شرکت کرده بودند، تمنا زریاب پروانی و پروانه ابراهیم خیل، بعدا در نتیجه حملات شبانه به تاریخ ۱۹ جنوری بازداشت شدند.

اندکی قبل از بازداشت، تصاویری از پریانی در شبکه های اجتماعی به اشتراک گذاشته شد که او را مضطرب نشان می دهد و به جنگجویان طالبان در خانه اش هشدار می دهد.

در این ویدیو تمنا صدا می زند: «لطفا همکاری! طالبان به خانه ما در پروان ۲ آمده اند. خواهرانم در خانه هستند.»

این ویدیو نشان می دهد که او به مردانی که در پشت در هستند می گوید: «اگر می خواهید صحبت کنید، فردا باهم صحبت می کنیم. من نمی توانم در شب شما را با این دخترها ملاقات کنم. نمی خواهم که شما دروازه را باز کنید...لطفا کمک! کمک!»

چندین زن که قبل از حملات با خبرگزاری فرانسه مصاحبه کردند و از «تهدیدهای بی وقفه» صحبت کردند، از آن زمان مخفی شده اند.    

ذبیح الله مجاهد سخنگوی دولت طالبان، بازداشت زنان را تکذیب کرد، اما گفت پس از آن که دولت تظاهرات های غیرمجاز را بلافاصله پس از به قدرت رسیدن ممنوع کرد «مقامات حق دارند مخالفان یا کسانی را که قانون را نقض می کنند، دستگیر و یا بازداشت کنند.»

از مفقود شدن این زنان سه هفته می گذرد و آن ها هنوز پیدا نشده اند. سازمان ملل متحد و دیده بان حقوق بشر از طالبان خواسته اند در باره ناپدید شدن ها تحقیق کنند.   

سازمان ملل همچنین خواستار اطلاعاتی در مورد دو فعال زن دیگر به نام های زهرا محمدی و مرسل عیار است که گفته می شود هفته گذشته بازداشت شده اند.

زنان یاد می گیرند که به سرعت سازگار شوند    

هنگامی که آن ها این جنبش را در ماه سپتامبر آغاز کردند، به محض این که یکی از شرکت کنندگان توسط طالبان تحت فشار قرار می گرفت، یا تهدید می شد، تظاهرات پایان می یافت. هدا می گوید اکنون سیستمی را ایجاد کرده اند که در آن دو فعال از قربانی مراقبت می کنند و به بقیه اجازه می دهند تا به اعتراضات شان ادامه دهند.     

از آنجایی که طالبان از پوشش رسانه ای اعتراضات جلوگیری می کند، بسیاری فعالان زن از تلفون های باکیفیت برای گرفتن عکس و فلم برای انتشار در رسانه های اجتماعی استفاده می کنند. محتوایی که اغلبا نشان می دهد آن ها چهره های شان را باغرور نشان می دهند و سپس می تواند به مخاطبان بین المللی برسد.

هیدر بار از دیده بان حقوق بشر گفت: «این زنان...باید از ابتدا چیزی خلق می کردند.»

«آنجا بسیاری زنان باتجربه حضور دارند که از سال ها به این سو در أفغانستان کار کرده اند...اما بسیاری آن ها پس از پانزدهم اگست [أفغانستان] را ترک کردند.

او می افزاید: «طالبان مخالفان را تحمل نمی کنند. آن ها معترضان دیگر را لت و کوب کردند. آن ها خبرنگارانی را که اعتراضات را پوشش می دادند، بسیار بی رحمانه لت و کوب کردند.» بار باور دارد که «تقریبا مطمین» است کسانی که در این مقاومت جدید درگیر هستند، آسیب خواهند دید.     

یک گروه جداگانه و کوچکتر از زنان اکنون در تلاش است تا بر اعتراضی متمرکز شود که از رویایی مستقیم با طالبان اجتناب می کند.

وحیده امیری گفت: «وقتی در جاده ها هستم قلب و بدنم می لرزد.» این زن ۳۳ ساله به عنوان کتابدار کار می کرد. او با تیزبینی و فصاحت به مبارزه برای عدالت عادت دارد و قبلا علیه فساد در دولت قبلی مبارزه کرده است.

اکنون که دیگر تظاهرات در جاده ها امکان پذیر نیست، او گاهی با حلقه کوچکی از دوستانش به شکل مصئون در خانه های شان ملاقات می کند، در آن جا آن ها از خود شان فلم می گیرند که با شمع ها شب زنده داری می کنند و شعارهایی را بلند می کنند که خواستار حق تحصیل و کار هستند.

آنها مقاله می نویسند و در مناظره ها در برنامه های کلب هوس یا توییتر شرکت می کنند و امیدوارند که رسانه های اجتماعی داستان آن ها را به دنیا برسانند.

او می گوید: «من هرگز به اندازه پنج ماه گذشته سخت کار نکرده ام.» بزرگترین آرزوی هدا این بود که رئیس جمهور أفغانستان شود و برای او سخت است بپذیرد که کار سیاسی اکنون محدود شده است.

این زن ۲۶ ساله از خانه خود به خبرگزاری فرانسه گفت: «اگر امروز ما برای آینده مبارزه نکنیم، تاریخ أفغانستان تکرار خواهد شد.

او گفت: «اگر به حقوق خود نپردازیم، در چهار دیواری خانه گیر می مانیم، در بین چهار دیوار. این چیزی است که ما نمی توانیم تحمل کنیم.»   

مقاومت کابل تنها نیست. اعتراضات کوچک و پراکنده از سوی زنان در شهرهای دیگر أفغانستان از جمله بامیان، هرات و مزارشریف نیز صورت گرفته است. امیری می گوید: «طالبان ما را از جامعه و سیاست حذف کرده اند.»، «ممکن است ما موفق نشویم. تنها چیزی که می خواهیم این است که صدای عدالت را بلند نگهداریم و به جای پنج زن، می خواهیم هزاران نفر به ما بپیوندند.»

(Hs/nf (AFP