سازمان‌های تروریستی چگونه خود را تمویل می‌کنند؟
۱۳۹۷ اردیبهشت ۸, شنبه
در سال ۲۰۱۳ معلوم شد که الشباب، گروه تروریستی سومالیایی، بخش قابل توجهی از مخارج خود را از طریق تجارت عاج فیل تمویل می‌کند. با روی دست گرفتن اقداماتی برای جلوگیری از این منبع عایداتی تروریست ها، ظاهراً یک پیروزی در مبارزه علیه ترور بدست آمد. نتیجه گیری از این اقدامات چنین بود که با جلوگیری از تجارت عاج فیل می توان بر چالش ها در پیوند با جهادگرایان تا حدی تسلط یافت.
این هیلری کلینتون وزیر خارجه آن زمان ایالات متحده امریکا بود که مبارزه علیه تاجران عاج فیل را جزء جنگ علیه ترور اعلام کرد. اما بعدها واضح شد که هرچند با این شیوه می توان در برابر الشباب اقدام کرد، اما نه در برابر طور مثال القاعده و داعش یا "دولت اسلامی" در عراق و سوریه، زیرا در این کشور ها عاج فیل وجود ندارد، پس در نتیجه تجارت عاج فیل هیچ نقشی بازی نمی کند.
در هر صورت این اقدام درسی بود برای مبارزه علیه ترور و منابع پولی آن؛ منابعی که در اصل ترور را ممکن می گردانند. یکی از اصول مهم برای سازمان های تروریستی این است که آنها از ساختار های اقتصادی محلات و مناطقی سود می برند که در آنجا فعالیت می‌کنند. مثلاً الشباب عاج فیل از شرق افریقا را می فروشد، طالبان به تولید و قاچاق تریاک دست می زنند و داعش، تا زمانی که مناطق نفت خیز عراق را تحت کنترول خود داشت، از فروش نفت پول بدست می آورد. برای سازمان های تروریستی که در غرب افریقا فعالیت دارند، تجارت الماس بسیار پر اهمیت است؛ در حالیکه در حوزه ساحل از تجارت سگرت پول هنگفتی بدست می آید.
کشورهای غربی تا کنون اولتر از همه تلاش کرده اند که کانال های انتقال پول تروریست ها را مسدود بسازند. اما به قول پیتر نویمن، کارشناس مسایل تروریسم، این تلاش ها تنها موفقیت متوسطی داشته است. او می گوید که این قابل تعجب نیست، زیرا از یکسو ارتباط اشخاص انفرادی با شبکه های تروریستی قسماً بسیار دشوار و یا غیر قابل اثبات است، از سوی دیگر حساب های بانکی به نام افرادی است که در رده های پایین سازمان های تروریستی قرار داشته و به جای کسی دیگری فعالیت می کنند. به قول نویمن این افراد برای بانک ها و مقامات به عنوان تروریست شناخته ناشده اند.
افزون بر آن برای بانک ها ناممکن است که هر انتقال پولی را ارزیابی کنند که آیا پس منظر تروریستی دارد، یا خیر. همچنان انتقال مبالغ هنگفتی هرگز از طریق سیستم بین المللی مالی صورت نمی‌گیرد، بلکه جهادگرایان در عوض از سیستم حواله کار می گیرند که در بسیاری از کشور های عربی رایج است. در این سیستم، انتقالات پولی از طریق یک فرد مورد اعتماد صورت می‌گیرد. چنانچه اسامه بن لادن رهبر گروه تروریستی القاعده در این رابطه گویا گفته بود: «جهادگریان باید از درز های سیستم بین المللی مالی استفاده کنند. اما سیستم حواله درز نیست، بلکه یک دره ژرف است.»
از همین رو نویمن پیشنهاد می کند که منابع پولی تروریستان باید کاملاً به شیوه دیگری خشک ساخته شوند. به قول وی زمینه های سوءاستفاد از مردم برای تجارت های جنایتکارانه باید از بین برده شود. نیومن می‌افزاید: «حمایت از رشد جامعه، بهتر ساختن خدمات اداری محلی، مبارزه در برابر فساد اداری ... اینها در آینده به مراتب مهمتر از آن خواهند بود که جلو استفاده از نظام مالی جهانی از سوی تروریست ها گرفته شود.»
تجارت با عاج فیل توسط ملیشه های الشباب یک شیوه دیگر اقتصاد تروریستی را نشان می دهد، بدین معنا که وقتی یک سازمان تروریستی منطقه ای را تحت کنترول در می آورد، میزان درآمدش بلند می رود. چنانچه این مسأله را در تاریخچه "دولت اسلامی" یا داعش می توان دید. وقتی این گروه در سال ۲۰۱۳ مناطق بزرگی را در سوریه و عراق تحت تصرف خود درآورد، درآمدش بسیار بلند رفت. در حالیکه این سازمان تروریستی در سال ۲۰۱۳ هنوز تنها کمتر از ۵۰۰ میلیون دالر امریکایی داشت، یک سال بعد از آن دارایی اش به تقریباً ۱،۹ میلیارد دالر بلند رفت. داعش طی همین یک سال ساحه ای را تحت کنترول گرفت که جمعیت آن از شش تا هشت میلیون نفر بود.
این گروه در آنجا پول بانک ها و همچنان دارای اقلیت ها و کسانی را که فرار کرده بودند، تصاحب کرد. داعش علاوه بر آن در آنجا از بابت وضع مالیات، تعرفه ها و جریمه های نقدی پول بدست می آورد. همه اینها در پهلوی تجارت نفت و همچنان کمک های پولی از سوی هواداران ثروتمند، طور مثال از شبه جزیره عرب، سبب گردید که میزان دارایی گروه داعش به سرعت بسیار بلند برود.
به همین ترتیب این دارایی زمانی دوباره به سرعت کاهش چشمگیر یافت که نیرو های عربی و غربی مناطق اشغال شده توسط داعش را دوباره تحت کنترول خود درآوردند و این گروه را از آنجا راندند. "دولت اسلامی" یا داعش در سال ۲۰۱۶، پس از شکست از سوی ائتلاف بین المللی، تنها حدود یک میلیارد دالر در اختیار داشت.
سازمان های تروریستی از دیجیتالی شدن جهان نیز سود می برند، چنانچه با معاملات دروغین خرید و فروش کالا ها از طریق انترنت، نقل و انتقالات پول را انجام می دهند و و یا هم با تجارت غیر قانونی موزیک، فیلم، ویدیو و همچنان اجناس تقلبی با علامت شرکت های نامدار، مبالغ زیادی برای تمویل خود بدست می آورند.