عفو بدون عدالت؟ افغانستان در آستانه برگشت «قصاب کابل»
۱۳۹۵ بهمن ۲۷, چهارشنبه
در ماه سپتمبر گذشته او با حکومت صلح کرد و در آغاز ماه فبروری ملل متحد تعزیرات علیه حکمتیار را رفع کرد. حکمتیار همچنان به کابل آمده می تواند. ملل متحد و حکومت افغانستان امیدوار اند که این پیمان صلح بتواند مذاکرات با طالبان را نیز تسهیل نماید. دیگران در این زمینه ابراز شک و تردید می نمایند، همچنان به این دلیل که این جنایتکار جنگی مورد بازخواست قرار نگرفته است.
آیا شخصی که لقب "قصاب کابل" را داشت و تا همین اواخر مسئول حملات تروریستی بود، صاف و ساده بدون مجازات دو باره به سیاست در افغانستان برگردد؟
سیما سمر رئیس کمیسیون حقوق بشر افغانستان چنین سوالی را مطرح می کند. او در سال ۲۰۱۱ حمیده برمکی یک دوستش را هنگامی از دست داد که گروه حزب اسلامی در یک سوپرمارکیت در کابل بمبی را منفجر گردانید. در این حادثه حمیده برمکی، شوهرش و چهار فرزندش کشته شدند.
برگشت بدون مجازات حکمتیار و یا به اصطلاح "قصاب کابل" را حکومت افغانستان می خواست ممکن سازد.
سمر می گوید: «من با انتقام گیری مخالف ام. من مخالف مجازات اعدامم. اما من جانبدار التیام زخم های قربانیان هستم. من با این توافق با حکمتیار چهره همکارم (خانم برمکی) را به یاد می آورم. من اکنون به حیث قربانی گپ می زنم و فراموشی این رنج بسیار دشوار است.»
این مطلب را سیما سمر در ماه اکتوبر در استدیوی آسیای جنوبی کانال اول تلویزیون آلمان (ای آر دی) اندکی پس از آن بیان کرد که حکومت و حکمتیار در مورد یک قرارداد صلح به توافق سیدند.
حکمتیار از جمله جنگسالارانی است که علیه شوروی جنگیده اند. پس از خروج نیروهای شوروی در افغانستان یک جنگ داخلی بیرحمانه در گرفت. حکمتیار که در عین زمان یک اسلامگرای تندرو است، کابل را بدون تفکیک مورد راکت باران قرار داد. افراد وی مرتکب هزاران مورد غارتگری، قتل و تجاوز جنسی شدند. بعد از سقوط طالبان او علیه حکومت افغانستان و نیز نیروهای بین المللی جنگید. او با طابان نیز موافق نبود.
حکومت افغانستان می خواهد با برگشت وی چنین تصویری ارائه کند: نگاه کنید، ما می توانیم با دشمنان ما به توافق برسیم.
تادامیچی یاماماتو رئیس ماموریت ملل متحد در افغانستان نیز چنین می نگرد. یا ماموتو می گوید: «این قرار داد صلح نشان می دهد که حکومت می تواند بسیار جلو برود و گروه هایی مانند حزب اسلامی را دو باره به جامعه برگرداند. باید به سایر افراط گرایان نشان بدهد که حکومت با تمام قوا می کوشد تا آن ها را دو باره به جامعه پیوند دهد. بنابراین ما انکشافات مزید را صرف با علاقه مندی دنبال نمی کنیم بلکه می خواهیم از حکومت با پروژه هایش حمایت نمائیم.»
ملل متحد حکمتیار را درست دو هفته پیش از لیست تعزیراتش بیرون کشید، زیرا این پیش شرط برگشت این جنگسالار به کابل بود. او اکنون مجدداً می تواند سفر بکند و بر دارایی هایش دسترسی داشته باشد. اما چنانکه یاماماتو علاوه نموده است، عدالت نباید نادیده گرفته شود. اما این که چگونه می توان میان این توافقنامه صلح و تامین عدالت جمع بست، او چیزی گفته نمی تواند.
توماس روتیگ، یکی از دو بنیانگذار شبکه تحلیلگران افغانستان ابراز شک و تردید می نماید که صلح با حکمتیار افغانستان را جلو ببرد.
روتیگ می گوید: «من معتقد نیستم که این امیدواری موجه باشد که طالبان فکر کنند آنچه برای حکمتیار مناسب بود، برای ما نیز مناسب است. هر دو سازمان استراتژی های مختلفی دارند. زیرا حزب اسلامی در جنبش شورشی شرکت کرد تا اعمال فشار نماید و دوباره به نظام بپیوندد، این چیزی است که اکنون به آن توفیق یافته است. این درحالیست که طالبان می خواهند قدرت را در دست گیرند.»
علاوه بر این روتیگ می گوید که گروه حکمتیار دیگر از نگاه نظامی حضوری نداشت. اما از لحاظ سیاسی می توانست اعمال نفوذ نماید، زیرا حزب اسلامی دارای سازمان محکمی است. چنانکه از مدت ها به اینسو کابل کانون شایعه است. این سوال مطرح است که آیا حکمتیار قبلاَ در کابل است؟ یا اینکه هنوز در خارج است؟ او چه نقشی به دوش خواهد گرفت؟ بسیاری در کابل صرف ابراز امیدواری می کنند که برگشت این جنگسالار اندکی صلح آمیز جریان یابد.
یورگن ویبرمن/ ر.ر.