قطار آزمایشی حیرتان- مزار شریف به حرکت درآمد

مسوولان نخستین قطار را در خط آهن حیرتان- مزار شریف به راه انداختند و راهی را آماده ساختند که از مدت ها پیش انتظار برده می شد تا انتقال مواد لوژستیکی نظامیان امریکایی به افغانستان را سرعت بخشد و به زودی افغانستان را به مرکز تجارتی تبدیل کند.

نور محمد منگل، معین وزارت فواید عامه افغانستان به دویچه وله گفت که حرکت قطار از مرز ازبکستان تا مزار شریف به شکل آزمایشی بود تا دیده شود که کدام مشکلی در کارهای تخنیکی وجود دارد یا نه. به گفته او، آزمایش نشان داد که مشکلات زیادی وجود ندارد و این خط آهن به زودی به صورت رسمی افتتاح خواهد شد.

این قطار آزمایشی بدون بار، پس از طی 47 میل (75 کیلومتر)، به ایستگاه قطار مزار شریف که تازه اعمار گردیده است، توقف کرد. به گفته منگل، افغانستان خودش قطار و نیروی فنی و برای بهره برداری و مراقبت از این خط آهن، قرارداد سه ساله ای را با ازبکستان امضا کرده است.

خط آهن حیرتان- مزار شریف، نخستین مرحله برنامه بلندپروازانه برای افغانستان محاط به خشکه است تا برای اولین بار با شبکه گسترده خطوط آهن کشورهای همسایه وصل شود و در فرجام راه تجارتی جدیدی را برای انتقال کالاها بین اروپا و آسیا باز کند.

با آن که در گذشته بسیاری پروژه های احداث خط آهن در افغانستان شروع به کار کرده بودند، اما این پروژه ها بعداً به حال خود رها شده اند و افغانستان هیچ گاه شبکه خطوط آهن فعال نداشته است. زیرا افغانستان در قرن نزدهم و اوایل قرن بیستم قربانی ترفندهای سیاسی رقابت های بازی بزرگ بین روسیه و بریتانیا بوده است. اتحاد جماهیر شوروی چند پروژه قطار را در سال های 1980 به دلیل جنگ شدیدی که مانع احداث آن می گردید، به حال خود رها کرد.

فرد ستر، رییس موسسه آسیای مرکزی و قفقاز در دانشگاه جان هاپکنز واشنگتن می گوید خط آهن مزار شریف - حیرتان در کشور جنگزده افغانستان که تشنه خبرهای خوب است، یک دست آورد به شمار می رود. همچنان این خط آهن می تواند راه کلیدی برای خارج شدن نیروهای نظامی امریکایی باشد که در سال آینده آغاز می گردد و در نهایت معبری برای صادارات و مسافرت به کشورهای همسایه به شمار می رود.

  ستر می گوید: «واقعاً کار بزرگی است. هم از نگاه عملی و هم از نگاه نمادین و سمبولیک بسیار چشمگیر می باشد».

در کوتاه مدت این خط آهن به انتقال کالاها از بندر حیرتان به افغانستان کمک می کند. در حال حاضر تجهیزات و کالاها به شمول مواد سوخت نیروهای امریکایی از قطار گرفته شده و با لاری از طریق مسیر کوهستانی شمال افغانستان به این کشور انتقال داده می شود.

 خوان میراندا، کارشناس اقتصادی بانک توسعه آسیایی که در این پروژه 165 میلیون دالر سرمایه گذاری کرده است، می گوید: «از طریق همین بندر حیرتان است که بخش اعظم اموال تجارتی به داخل کشور انتقال داده می شود و از همین جهت بسیار مهم است».

بانک توسعه آسیایی به این نظر است که حرکت مستقیم قطار به بندر حیرتان، این امکان را میسر می سازد که رسیدن اموال تجارتی به این بندر ده چند افزایش یابد. به این ترتیب وقتی که این مسیر کاملاً آماده گردد، رقم اموال تجارتی از چهار هزار تن ماهانه در حال حاضر، به 25 هزار تن تا 40 هزار تن در ماه خواهد رسید.

نورریکو ساتو، نماینده بانک توسعه آسیایی در افغانستان، می گوید که قطار آهن دولتی ازبکستان (اس ای سغدیانه ترانس)، انتقال مواد تجارتی را انجام خواهد داد.

یک سخنگوی نظامی ایالات متحده امریکا گفته است که راه  آهن جدید، مسیر کلیدی برای اکمالات نظامی سربازان امریکایی می باشد. او همچنان گفته است که تجهیزات غیرجنگی را در زمان خروج نیروهای امریکایی از افغانستان که قرار است سال آینده آغاز گردد، از این مسیر می توان بیرون کشید.

قوماندان بیل از دفتر وزیر دفاع امریکا، افزوده است: «ما هنوز ارقامی نداریم که بدان اتکا کنیم، اما پیشبینی می کنیم که این قطار قادر خواهد بود تا انتقال اموال تجارتی به افغانستان و از افغانستان به خارج را تسریع کند».

اخیراً ایالات متحده امریکا مواد لوژستیکی اش را به عوض مسیر پاکستان، بیشتر از مسیر شمال انتقال می دهد. ماه گذشته هنگامی که در یک حمله هوایی ناتو بر یک پوسته پاکستانی 24 سرباز پاکستانی کشته شدند، پاکستان راه انتقال مواد لوژستیکی ناتو را مسدود کرد. بعد از آن، مساله اکمالات نظامی امریکا و ناتو در مرکز توجه غرب قرار گرفت.

سه سال پیش قریب به 90 درصد اکمالات غیرنظامی از بندر کراچی پاکستان به افغانستان انتقال داده می شد. امروز نزدیک به 75 درصد مواد اکمالاتی از شبکه شمال انتقال می یابد.

معین وزارت فواید عامه افغانستان گفته است که با آماده شدن خط آهن حیرتان- مزار شریف برای تجارت، مقام های افغانستان در نظر دارند این خط آهن را با سایر خطوط آهن پیشنهادی در ترکمنستان، به شمال غرب وصل کنند.

با آن که او تاریخی را برای این کار ذکر نکرد، اما افزود که هیاتی از افغانستان با مقام های ترکمنستان در مورد توسعه این خط آهن در هنگام افتتاح رسمی خط آهن حیرتان – مزار شریف مذاکره خواهد کرد. منگل افزوده است: «این اولین خط آهن افغانستان است و البته هنگامی که آن را افتتاح کنیم، مراسم بزرگی برگزار خواهد شد».

رسول رحیم (دویچه وله، اسوشیتد پرس)

ویراستار: عارف فرهمند